Afrika’nın dev keseli fareleri, yasa dışı yaban hayatı ticaretini tespit etmek için eğitildi. Bu, kaçakçıların korkulu rüyası haline gelen dev farelerin başarısıyla yeni bir döneme işaret ediyor.
Kaçak yaban hayatı ürünleri pazarı, dünya genelinde ciddi bir sorun teşkil ediyor. Yetkililer ve bilim insanları, bu ticareti durdurmak için birçok yöntem deniyor; ancak çoğu yöntem verimsiz, maliyetli veya uygulamaya konulması uzun zaman alıyor.
Koku tespiti yapan hayvanlar ise bu konuda en umut verici çözümlerden biri olabilir. Uluslararası bir araştırma ekibi, özellikle Afrika’nın dev keseli faresine (Cricetomys ansorgei) odaklandı. Bu fareler, birçok farklı kokuyu ayırt edebilecek kadar etkileyici bir koku alma yeteneğine sahip. Daha önce patlayıcıları ve hatta tüberküloza neden olan bakterileri tespit etmek için eğitilmişlerdi.
Peki, yasa dışı yaban hayatı ürünlerini tespit etmekte de başarılı olabilirler mi?
Araştırmalar, bu sorunun cevabının evet olduğunu gösteriyor. Bilim insanları, fareleri fil dişi, gergedan boynuzu, Afrika kara ağacı ve dünyanın en çok kaçakçılığı yapılan memelisi olan pangolin pullarının kokusunu almak üzere eğitmeyi başardı.
Farelerin bu alandaki eğitimleri kolay olmadı. Eğitime katılan 11 fare, öncelikle hedef kokuyu birkaç saniye boyunca burunlarıyla tespit etmeyi öğrendi. Ardından hedef ve hedef olmayan kokular arasındaki farkı ayırt etmeyi başardılar. Kaçakçılar genellikle dedektörleri yanıltmak için kahve çekirdekleri ve çamaşır tozu gibi maddeler kullanır. Fareler, 5 ila 8 ay boyunca hedef kokulara maruz kalmadıktan sonra bile kokuları hatırlayabiliyordu.
Eğitim sonunda, 8 fare en üst düzey dedektörler haline gelerek, dört hedef türün kokusunu 146 hedef olmayan koku arasından ayırt edebildi. Ancak, bu çalışmanın kontrollü bir ortamda gerçekleştirilen bir kavram kanıtı çalışması olduğunu belirtmekte fayda var. Laboratuvar ortamında işe yarayan bu yöntem, sahada aynı başarıyı göstermeyebilir. Araştırma ekibi, farelerin farklı türlerden ve farklı konsantrasyonlardan numunelerle test edilmesi gerektiğini belirtiyor.
Bununla birlikte, ekip farelerin gerçek hayatta kullanılmaya başlanması için hazırlıklara başladı. Farelere işlevsel ve sevimli küçük yelekler giydirildi. Bu yelekler, fareler hedef kokuyu tespit ettiğinde çekilince bir bip sesi çıkaran küçük bir top içeriyor. Fareler, hedef kokuyu bulduklarında bu topu çekmeleri ve sesle eğiticilerini uyarmaları için eğitiliyor.
Eğitim çalışmasının ortak yazarı Dr. Kate Webb, “Yelekler, kaçak yaban hayatını tespit etmek için bir limanda kullanılmak da dahil olmak üzere farklı ortamlarda ve görevlerde faydalı olabilecek donanımların geliştirilmesine harika bir örnek,” dedi.
Çalışma, Frontiers in Conservation Science dergisinde yayımlandı.