Modern Beden Sanatının Sağlık Boyutu
Dövmeler günümüzde sadece estetik bir ifade değil; kimlik ve kültürel aidiyetin de önemli bir göstergesi haline gelmiş durumda. Örneğin İsveç’te her üç yetişkinden biri en az bir dövmeye sahip. Ancak popülerliğine rağmen, dövmelerin uzun vadeli sağlık etkileri hakkındaki bilgiler hâlâ sınırlı.
Yeni bir araştırma, dövmelerin melanom (cilt kanserinin en tehlikeli türü) riskini artırabileceğine dair çarpıcı bulgular sunuyor. Araştırmaya göre dövmesi olan kişilerde melanom geliştirme riski, dövmesi olmayanlara kıyasla %29 daha yüksek. Öte yandan squamöz hücreli karsinom (UV ışığıyla ilişkili başka bir cilt kanseri türü) için dövmeler herhangi bir risk artışı göstermedi.
Bu bulgular, dövmelerin sağlık üzerindeki olası etkilerini anlamak açısından önemli bir işaret niteliği taşıyor. Araştırmacılar, dövmelerin biyolojik etkilerini ve uzun vadeli sağlık sonuçlarını anlamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu vurguluyor.
Araştırmanın Tasarımı: Karmaşık Soruna Akıllı Çözüm
Dövmelerin kanser riskini etkileyip etkilemediğini incelemek zordur çünkü:
- Dövmesi olan ve olmayan kişiler yaşam tarzı ve davranış açısından farklılık gösterir.
- Çoğu sağlık kaydı, kişinin dövmeye sahip olup olmadığını belirtmez.
- Melanom ve squamöz hücreli karsinom nadiren ve yavaş gelişir.
- Uzun süreli prospektif takip çalışmaları hem maliyetli hem de zaman alıcıdır.
Bu nedenle araştırma ekibi, olgu-kontrol (case–control) çalışması yöntemini seçti. Yani kanser tanısı konmuş kişiler incelenip geriye dönük olarak dövme sahipliği araştırıldı. Bu yaklaşım, nadir görülen hastalıklar için hem etkili hem de ekonomiktir.
Örneklem Seçimi
İsveç’in yüksek nitelikli ulusal sağlık kayıtlarından yararlanıldı:
Melanom kohortu:
- Yaş 20–60
- 2017 yılında melanom tanısı alan 2.880 kişi
Squamöz hücreli karsinom (SCC) kohortu:
- Aynı yaş aralığı
- 2014–2017 arasında tanı alan 2.821 kişi
Her vaka için, aynı yaş ve cinsiyette, kanser tanısı almamış üç karşılaştırma bireyi seçildi.
Veri Toplama Yöntemi
Tüm katılımcılara ayrıntılı anketler gönderildi. Anketler şunları kapsıyordu:
- Dekoratif dövmeler
- Kalıcı makyaj
- Medikal amaçlı dövmeler
- Dövmenin vücut üzerindeki yeri
- Dövme boyutu
- İlk dövme yaşı
Bu sayede, dövmenin kanser teşhisinden önce mi sonra mı yapıldığı net olarak belirlendi.
Toplam Katılımcı Sayıları
- Melanom çalışması: 5.695 kişi (1.598 melanom hastası)
- SCC çalışması: 6.151 kişi (1.600 SCC hastası)
Bulgular: Melanomda Artış, SCC’de Etkisizlik
Melanom Riski: %29 Artış
Dövmesi olan kişilerde melanom riskinin %29 oranında arttığı görüldü. Bu sonuç, yaşam tarzı ve demografik faktörler kontrol edildikten sonra elde edildi.
Zaman Faktörü: 10 Yıl ve Üzeri
- Dövmesi vücutta 10 yıldan uzun süre bulunan kişilerde risk artışı daha belirgindi.
- Ancak bu alt grubun örneklemi küçük olduğundan, sonuçların temkinli yorumlanması öneriliyor.
Squamöz Hücreli Karsinom (SCC): Etkisiz
Dövme varlığı, SCC riskini artırmadı. Tüm analizler tutarlıydı ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunamadı.
Dövme Boyutu ile Risk Arasında Bağlantı Yok
Araştırma, daha büyük dövmelerin daha fazla pigment içerdiği ve potansiyel olarak daha fazla risk barındırabileceği beklentisini doğrulamadı. Araştırmacılar iki olası açıklama sunuyor:
- Pigmentlerin lenf düğümlerine taşınması:
Dövme pigmenti vücut tarafından yabancı madde olarak algılanıp lenf sistemine taşınabilir. Bu da kronik inflamasyon potansiyelini gündeme getiriyor; inflamasyon kanser gelişimiyle ilişkilendirilebilir. - Ölçüm hatası:
Katılımcılar dövme boyutunu abartıyor olabilir.
Yaşam Tarzı ve Karıştırıcı Etkenler
Araştırmanın öne çıkan yönlerinden biri, çok sayıda karıştırıcı faktörün dikkate alınması:
- Mesleki ve rekreasyonel güneş maruziyeti
- Solaryum kullanımı
- Sigara
- Eğitim düzeyi
- Medeni durum
- Hane geliri
- Cilt tipi ve pigmentasyon
- Yaş ve cinsiyet
Bu faktörler, hem dövme sahibi olma hem de kanser geliştirme ihtimalini etkileyebilir. Kontrol edilmesi, araştırma sonuçlarının güvenilirliğini artırıyor.
Uzman Görüşü ve Alıntılar
Araştırmacılar, sonuçların dikkat çekici olduğunu ancak kesin bir nedensellik göstermediğini vurguluyor:
“Dövmelerin cilt kanserine neden olup olmadığı konusunda basit cevap şu: Henüz bilmiyoruz.”
“Bulgularımız, dövme pigmentlerinin UV ışığıyla veya bağışıklık tepkisiyle uzun vadede nasıl etkileşime girdiğinin daha fazla araştırılması gerektiğini gösteriyor.”
Pigmentlerin kimyasal yapısının değişkenliği ve güneş ışığı veya lazer işlemleriyle zararlı yan ürünlere dönüşme ihtimali de araştırmacılar tarafından önemli bir soru işareti olarak öne çıkıyor.
Sonuç ve Gelecek Perspektifi
Araştırma, dövmelerin melanom riskini artırabileceğine dair güçlü bir işaret sunuyor. Ancak:
- Tek bir çalışma, nedensellik kanıtlamaz
- Mekanizma hâlâ belirsiz
- Daha fazla araştırma gerekli
Dövmesi Olanlar İçin Öneriler
- Panik yapmaya gerek yok
- UV korumasına dikkat etmek kritik
- Güneş kremi kullanmak, solaryumdan kaçınmak ve cilt değişikliklerini düzenli kontrol etmek öneriliyor
Dövmelerin dünya genelinde yaygınlaşmasıyla, bu konunun halk sağlığı açısından önemi artıyor. Gelecekte pigment bileşimi, renk farklılıkları ve UV etkilerinin daha detaylı incelenmesi bekleniyor.
