Dünya, son yıllarda daha yeşil bir gezegen haline geliyor, ancak bu sevindirici haberin gölgesinde okyanuslardan gelen endişe verici bir sinyal var. Yeni bir bilimsel çalışma, karasal ekosistemlerde bitki örtüsünün artmasına rağmen, okyanuslardaki birincil üretimin azaldığını ortaya koydu. Bu durum, küresel karbon döngüsü ve iklim değişikliğiyle mücadele açısından önemli ipuçları sunuyor. Duke Üniversitesi Nicholas Çevre Okulu’ndan araştırmacıların liderliğinde yürütülen çalışma, Dünya’nın hem karasal hem de denizel ekosistemlerindeki net birincil üretimi (NPP) inceleyerek, gezegenimizin biyolojik sağlığı hakkında kritik bilgiler sunuyor.
Araştırmanın Bulguları: Kara Yeşilleniyor, Okyanuslar Zayıflıyor
Araştırma, 2020-2021 yılları arasında karasal net birincil üretimde yıllık 0,2 milyar metrik ton karbon artışı tespit etti. Bu artış, özellikle ılıman ve yüksek enlem bölgelerindeki bitki örtüsünün genişlemesiyle ilişkilendiriliyor. Daha uzun büyüme mevsimleri, uygun sıcaklıklar ve bazı bölgelerde artan yağışlar, bu yeşillenme trendini destekleyen başlıca faktörler arasında. Ancak, Güney Amerika’nın tropikal bölgeleri bu artışın dışında kalarak dikkat çekiyor.
Buna karşılık, okyanuslardaki net birincil üretimde aynı dönemde yıllık 0,1 milyar metrik ton karbon azalma gözlemlendi. Özellikle tropikal ve subtropikal okyanuslarda, bilhassa Pasifik Okyanusu’nda, bu düşüş belirginleşti. Araştırmacılar, bu düşüşün okyanuslardaki fitoplankton popülasyonlarının azalmasından kaynaklandığını belirtiyor. Fitoplanktonlar, okyanusların biyolojik üretkenliğinin temelini oluşturuyor ve bu düşüş, denizel besin zincirlerini ve karbon tutma kapasitesini tehdit ediyor.
Genel olarak, küresel net birincil üretim 2020-2021 yılları arasında yıllık 0,1 milyar metrik ton karbon artışı gösterdi. Ancak bu artış, karasal ekosistemlerin okyanuslardaki kayıpları telafi etmesiyle gerçekleşti. Araştırmanın ortak yazarı Wenhong Li, “Karasal ekosistemler, okyanuslardaki üretkenlik düşüşlerini dengelemede önemli bir rol oynuyor, ancak bu telafinin ne kadar sürdürülebilir olduğu belirsiz” diyor.
Uydu Teknolojisiyle Dünya’nın Nefesini İzlemek
Araştırma, Dünya’nın fotosentez süreçlerini izlemek için uydu teknolojisinden faydalandı. Uydular, bitkiler ve fitoplanktonlar tarafından üretilen klorofil pigmentinin bolluğunu ölçerek, yüzeydeki yeşillenme seviyesini belirliyor. Bu veriler, sıcaklık, ışık ve su yoğunluğu gibi çevresel faktörlerle birleştirilerek net birincil üretim tahmin ediliyor. Çalışmada, 2020-2021 yılları arasında hem karasal hem de denizel ekosistemler için altı farklı uydu veri seti kullanıldı ve istatistiksel yöntemlerle yıllık değişimler analiz edildi.
İklim Faktörleri ve El Niño’nun Rolü
Araştırmacılar, bu değişimlerin arkasındaki çevresel faktörleri anlamak için ışık erişimi, hava ve deniz yüzeyi sıcaklıkları, yağış ve okyanusun üst katmanındaki karışım derinliği gibi değişkenleri inceledi. Karasal üretimdeki artış, özellikle yüksek enlemlerdeki ısınma ve ılıman bölgelerdeki yerel nem artışı gibi faktörlerle destekleniyor. Buna karşın, okyanuslardaki düşüş, sıcaklık artışlarının fitoplanktonlar üzerinde olumsuz bir etki yaratmasıyla ilişkilendiriliyor.
Okyanusların, El Niño ve La Niña gibi iklim olaylarına karasal ekosistemlere kıyasla çok daha duyarlı olduğu da bulgular arasında. Araştırmanın ortak yazarı Shienne Hu, “Okyanus birincil üretimi, El Niño ve La Niña olaylarına karşı karasal üretimden çok daha güçlü tepki veriyor. 2015 sonrası La Niña olayları, okyanus üretimindeki trendin tersine dönmesinde rol oynadı” diyor.
Gezegenin Geleceği İçin Ne Anlama Geliyor?
Araştırma, karasal ekosistemlerin okyanuslardaki üretim kayıplarını telafi etme kapasitesine sahip olduğunu gösterse de, bu durumun uzun vadeli sürdürülebilirliği belirsiz. Tropikal ve subtropikal okyanuslardaki üretim düşüşü, denizel besin zincirlerini ve biyolojik çeşitliliği tehdit ediyor. Bu, balıkçılık ve yerel ekonomiler üzerinde ciddi etkiler yaratabilir. Ayrıca, tropikal bölgelerdeki karbon tutma kapasitesinin zayıflaması, iklim değişikliğinin etkilerini daha da şiddetlendirebilir.
Araştırmanın liderlerinden Yulong Zhang, “Okyanuslardaki üretimin düşüşü devam edecek mi, ve karasal artışlar bu kayıpları ne kadar süre telafi edebilecek? Bu, tüm canlıların sağlığı ve iklim değişikliğiyle mücadele için kritik bir soru” diyor. Zhang, kara ve okyanus ekosistemlerinin uzun vadeli ve koordineli bir şekilde izlenmesinin hayati önem taşıdığını vurguluyor.
Daha Yeşil Ama Kırılgan Bir Dünya
Bu çalışma, Dünya’nın biyolojik üretkenliğindeki karmaşık dinamikleri gözler önüne seriyor. Kara üzerindeki yeşillenme, gezegenimizin karbon döngüsünü desteklese de, okyanuslardaki düşüş alarm verici bir tablo çiziyor. İklim değişikliğiyle mücadelede, bu iki ekosistemin birbiriyle olan etkileşimi daha iyi anlaşılmalı ve korunmalı. Araştırmacılar, küresel ekosistemlerin sağlığını izlemek için daha fazla veri ve uluslararası iş birliği çağrısında bulunuyor.
Bu bulgular, sadece bilim insanlarını değil, çevre politikalarını şekillendiren karar vericileri ve gezegenimizin geleceğiyle ilgilenen herkesi yakından ilgilendiriyor. Dünya daha yeşil bir yer olabilir, ancak bu yeşilin sürdürülebilirliği, okyanusların sağlığına bağlı.
