Yaz aylarında sıcak havalardan korunmak için en çok tercih edilen çözümlerden biri olan klimalar, doğru çalıştığında yaşam kalitesini yükseltiyor, ortamı serin tutuyor ve nem oranını dengeliyor. Ancak uzmanlara göre, klimalar yalnızca konfor değil, aynı zamanda ciddi sağlık sorunları da getirebiliyor. Özellikle bakım yapılmayan veya arızalı çalışan sistemler, bakteri, mantar ve virüslerin çoğalmasına elverişli bir ortam yaratarak “Hasta Bina Sendromu”ndan ölümcül akciğer enfeksiyonlarına kadar uzanan riskler oluşturuyor.
Uzun Süreli Klima Kullanımının Etkileri
“Hasta Bina Sendromu”, klimalı ortamlarda uzun süre kalan kişilerde baş ağrısı, baş dönmesi, burun tıkanıklığı, sürekli öksürük, ciltte tahriş, yorgunluk ve konsantrasyon kaybı gibi belirtilerle ortaya çıkıyor. Bu semptomlar, kişinin ortamdan uzaklaşmasıyla hafifliyor. Özellikle ofis çalışanları ve hastane gibi kapalı alanlarda uzun süre kalan kişiler bu risk grubunun başında geliyor.
Hindistan’da 2023 yılında yapılan bir araştırmada, günde 6-8 saat klimalı ofiste çalışan 200 kişi ile klimasız ortamda çalışan 200 kişi karşılaştırıldı. İki yıl süren çalışmada, klimalı ortamlarda çalışanların daha fazla alerji şikayeti yaşadığı, akciğer fonksiyonlarının daha zayıf olduğu ve iş günü kayıplarının arttığı tespit edildi.
Bakteri ve Mantar Kaynağı Olabiliyor
Klimalar, bakımı yapılmadığında havada taşınan toz, alerjen, kimyasal buharlar ve mikroorganizmalar için adeta bir depo haline gelebiliyor. Legionella pneumophila bakterisi, nemli klima bölmelerinde çoğalarak “Lejyoner Hastalığı”na neden olabiliyor. Bu hastalık, zatürre benzeri belirtilerle ilerliyor ve tedavi edilmediğinde ölümcül olabiliyor.
Hastanelerde yapılan incelemeler, klima sistemlerinde Aspergillus, Penicillium ve Cladosporium gibi mantar türlerinin biriktiğini ortaya koyuyor. Bağışıklık sistemi zayıf hastalar, organ nakli alıcıları, diyaliz hastaları ve prematüre bebekler için bu enfeksiyonlar hayati risk taşıyor.
Virüsler de Klima ile Yayılabiliyor
Nadiren de olsa klimalar, virüslerin yayılmasına da aracılık edebiliyor. Çin’deki bir anaokulunda, klima sistemi aracılığıyla yayılan norovirüs, 20 çocuğun mide gribi geçirmesine yol açtı. Normalde temas yoluyla bulaşan bu virüs, bu olayda havayla taşındı.
Düşük Nem, Zayıflayan Bağışıklık
Klimalar, havadaki nemi azaltarak burun ve boğaz mukozasının kurumasına sebep oluyor. Bu durum, vücudun bakteri ve mantarlara karşı doğal savunma mekanizmasını zayıflatıyor ve sinüs enfeksiyonu gibi sorunların ortaya çıkmasına yol açabiliyor.
Doğru Bakım Hayat Kurtarır
Uzmanlar, klima kaynaklı sağlık sorunlarının önlenmesi için düzenli bakım ve temizlik yapılmasının şart olduğunu vurguluyor. Filtrelerin belirli aralıklarla değiştirilmesi, su tanklarının temizlenmesi ve sistemin hijyeninin sağlanması, hem “Hasta Bina Sendromu” riskini azaltıyor hem de virüs ve bakterilerin yayılmasını engelliyor.
Risk Faktörleri ve Korunma Yöntemleri
Risk Faktörleri
- Düzenli bakımı yapılmayan klimalar: Filtrelerin tıkanması, bakteri ve mantarların çoğalmasına neden olur.
- Nemli ve su biriken sistemler: Legionella gibi tehlikeli bakterilerin üremesi için ideal ortam oluşturur.
- Düşük nem seviyesi: Burun ve boğaz mukozasını kurutarak bağışıklık direncini zayıflatır.
- Kapalı ve havasız ortamlar: Virüs ve alerjenlerin yoğunlaşmasına yol açar.
- Yüksek kullanım süresi: Günde 6-8 saatten fazla kapalı ve klimalı ortamda bulunmak, Hasta Bina Sendromu riskini artırır.
Korunma Yöntemleri
- Düzenli bakım yaptırın: Klima filtrelerini üretici tavsiyesine göre, genellikle 1-3 ayda bir temizleyin veya değiştirin.
- Profesyonel temizlik: Yılda en az bir kez klima iç ünite ve hava kanalları uzmanlar tarafından temizlenmeli.
- Nem seviyesini koruyun: Ortam nem oranı %40-60 arasında tutulmalı; gerekirse nemlendirici cihaz kullanılmalı.
- Dış hava sirkülasyonu sağlayın: Mümkün oldukça pencereleri açarak taze hava girişi sağlayın.
- Su birikmesini engelleyin: Klima su tahliye sistemlerinin tıkanmaması için düzenli kontrol yapın.
- Belirti farkındalığı: Uzun süreli baş ağrısı, öksürük, yorgunluk gibi belirtilerde ortamdan uzaklaşın ve durumu yetkililere bildirin.
