Ölümsüz Denizanası olarak da bilinen Turritopsis dohrnii, dünya çapında ılıman ve tropik sularda bulunan küçük, biyolojik olarak ölümsüz bir denizanası türüdür. Ölümsüz Denizanası, yaşam döngüsünü gerçekten tersine çevirebilir ve biyolojik olarak ölümsüz bir tür.
Ölümsüzlüğe ulaşmak, tarihlerinin büyük bir bölümünde insanoğlunu güdüleyen bir şeydir. Şimdiye kadar, yaşam iksirlerinin aranması hakkında birçok tuhaf efsane ve masallar anlatıldı. Orta çağ simyacıları, gençleştirici güçler veren filozof taşının formülünü bulmak için yorulmadan çalıştılar. Bir başka iyi bilinen hikâye ise Yeni Dünya’yı fethederken gizemli gençlik pınarını arayan Juan Ponce de León’un seyahatleridir.
Ancak bugüne kadar hiç kimse sonsuz yaşamın anahtarlarını keşfetmeyi başaramadı. Bununla birlikte, bir istisna var ki – “ölümsüz denizanası” olarak da bilinen dört milimetre boyunda olan bir yaratık, Ölümsüz Denizanası (Turritopsis dohrnii). Ölümsüz Denizanası, ilk olarak 1880’lerde Akdeniz’de keşfedildi.
Ölümsüz Denizanası ve biyolojik ölümsüzlük
Canlı organizmaların büyük çoğunluğunun aksine, Ölümsüz Denizanası gençleşme ve biyolojik ölümsüzlük yeteneğine sahiptir. Bu durum, yaşlanma algımıza meydan okuyor.
Peki ama bunu nasıl yapıyor?
Buna bir “ölümlü denizanasının” genel yaşam döngüsünü anlayarak başlayalım.
Eşeyli üreme: Erkeğin spermi dişinin yumurtalarını döller ve zigot oluşur. Zigot bir larva olarak büyür ve kendini deniz tabanına bağlayana kadar sürüklenir. Yerleştikten sonra bir polip haline gelir ve hazır olduğunda eşeysiz olarak çoğalır. Bunu yapmak için kendi vücudundan minik denizanası çıkarır. Daha sonra denizanası büyüyerek ölmeden önce yetişkin aşamasına gelir ve çoğalır.
Ölümsüz denizanası’da bu döngüyü takip eder, ancak çoğaldıktan sonra ölmez. Alternatif bir yol seçer ve yaşam döngüsünü tersine çevirir. Bu süre zarfında, denizanasının gövdesi küçülerek “kisto” adı verilen küre benzeri bir şey oluşturur. Kisto dibe yapışana kadar sürüklenir ve daha sonra yeni bir polip oluşturur, bu da yeni denizanalarına yol açar ve böylece tekrar döngüye girer. Tamamen büyümüş olgunluğa ulaşmış Ölümsüz denizanası, boyutu yaklaşık 4,5 mm (0,18 inç) çapındadır.
Bu süreç sonsuza kadar gerçekleşebilir ve denizanasının ölümden kurtulmasını sağlar.
Ölümsüz Denizanası Neden Ölmüyor?
İşte, Ölümsüz Denizanası’nın ölümsüzlüğünün nedeni:
Ölümsüz Denizanası’nın ölümsüzlüğünün anahtarları DNA‘sında yazılıdır, ancak onları keşfetmek kolay bir iş olmamıştır.
Oviedo Üniversitesi’nden Carlos López Otín liderliğindeki araştırma ekibi, bu ölümsüz denizanasının genomunun çözülmesine katkıda bulundu. Sonuçlar PNAS dergisinde yayınlandı. Bu, harf harf okunarak ve sanki devasa bir talimat kitabıymış gibi tüm DNA’sını gen gen yazarak yapıldı.
Bu devasa kitap, hücrelerin hayati fonksiyonlarını yerine getirebilmeleri için gerekli tüm bilgileri içermektedir. Sonuç olarak, ölümsüz denizanasının olağanüstü uzun ömürlülüğünün anlaşılmasına katkıda bulunan birkaç genomik ipucu tanımlandı.
Çeşitli biyoinformatik araçlar ve karşılaştırmalı genom bilimi (genetik kitabın türler arasında karşılaştırılması) kullanılarak, Ölümsüz Denizanası’nın biyolojik esnekliğine ve uzun ömürlülüğüne katkıda bulunan bir dizi genetik varyasyona sahip olduğu keşfedildi.
Bulunan genler, DNA onarımı ve replikasyonu, kök hücre popülasyonunun yenilenmesi, hücreden hücreye iletişim ve hücrelere zarar veren oksidatif hücresel ortamın azaltılması ve telomerlerin bakımı gibi farklı yaşlanma anahtarları ile ilişkilidir.
Tüm bu süreçler insanlarda uzun ömür ve sağlıklı yaşlanma ile ilişkilidir.
Ek olarak, gençleşmelerinin her aşaması ayrıntılı olarak incelenerek, hücrelerin farklılaşmama olarak bilinen bir süreçle dönüşmesi için gerekli olan gen ifadesindeki bir dizi değişiklik belirlenmiştir. Bu, Ölümsüz Denizanası’nın kendi biyolojik saatini etkili bir şekilde sıfırlamasına izin veriyor.
Tüm bu mekanizmalar bir bütün olarak sinerjistik olarak hareket eder ve böylece ölümsüz denizanasının başarılı bir şekilde gençleşmesini sağlamak için süreci düzenler.
Ölümsüzlüğün Gerçek Sırrı
Ne yazık ki bir insan vücudunun denizanasının yaptığının aynısını yapması mümkün değil. Belki de ölümsüzleşmenin veya gençleşmenin tek yolu, ölüm olmadan yaşam olmadığını anlamaktır. İnsanlık veya kendi vücudumuz gibi her sistemin dengede kalması ve hayatta kalması için bazı parçalarının ölmesine ihtiyacı vardır.
Ölümsüz Denizanası’nın büyüleyici maceralarından hücresel plastisitenin anahtarlarını ve sınırlarını öğrendik ve bu bilgilerden bugün bizi rahatsız eden yaşlanmayla ilgili birçok hastalığa daha iyi cevaplar bulmayı umuyoruz.
Bununla birlikte, insanlar için biyolojik ölümsüzlük rüyası, sadece bir rüya olarak kalmaya devam ediyor. İnsanlar en azından başka bir şekilde nasıl ölümsüz olunacağını keşfettiler, sanat ve bilgi yoluyla tarihe katkıda bulunarak.
İlginizi çeker diye düşündük: Kutu Denizanası Dünyanın En Zehirli Deniz Yaratığı
Ölümsüz denizanası gerçekten ölümsüz mü?
Bu biraz, bir kelebeğin tekrar tırtıla dönüşmesi veya bir kurbağanın yeniden iribaşa dönüşmesi gibidir. Elbette, Ölümsüz Denizanası gerçekten ‘ölümsüz’ değildir. Çünkü avcılar tarafından avlanır veya başka yollarla öldürülürler.
Ölümsüz Denizanası kaç yıl yaşar?
Turritopsis Dohrnii, yeniden canlanır ve sonsuza kadar yaşar.
Ölümsüz Denizanası, yenilenebilen ve sonsuza kadar yaşayabilen bilinen birkaç hayvandan biridir. Diğer denizanası türleri; Laodicea undulata ve Aurelia cinsinin türleridir.
En yaşlı denizanası kaç yaşında?
505 milyon yaşında.
Ancak denizanası yumuşak gövdeli ve neredeyse tamamı su olduğu için denizanası fosilleri inanılmaz derecede nadirdir. Ama, Utah’ta bulunan bilinen en eski denizanası fosilleri, 505 milyon yıl öncesine aittir. Bazı modern denizanası türleri ile net ilişkileri gösterecek kadar ayrıntılıdır.
Gülcan Gören