İnsanların renklerden etkilendiği yüzyıllardan beri bilinen bir olgu.
Ancak renklerin görsel olmayan etkilerinin net olarak keşfedilmesi süreci son 15 yıla dayanıyor. Tıpkı kulağın denge ve duyma işlevinin bulunması gibi gözün de iki işlev gerçekleştirdiği artık biliniyor.
Gözün arka bölümündeki retinada bulunan koniler olarak bilinen ışığa duyarlı hücreler görülen herhangi bir görselle ilgili görsel korteks olarak bilinen alana elektrokimyasal sinyal göndermektedir.
Bununla birlikte, şimdi, bazı retinal ganglion hücrelerinin, görsel imgeler oluşturmada rol oynamayan hipotalamus adı verilen merkezi bir beyin bölgesine sinyaller göndererek ışığa tepki verdiğini biliyoruz.
Hipotalamus sıcaklık, uyku, açlık ve sirkadiyen ritimleri de dahil olmak üzere vücudun kendi kendini düzenlemesiyle ilgili pek çok yanını kontrol eden bir dizi hormonun salgılanmasından sorumlu olan önemli bir beyin bölümüdür.
Sabaha karşı ışığa maruz kalındığında ve özellikle mavi ve yeşil ışık insanı uyandıran kortizol hormonunun serbest kalmasını sağlar ve melotoninin bırakılmasını engeller. Güneş ışınlarındaki mavi miktarının azaldığı akşam saatlerinde ise melotonin kan dolaşımına salınır ve insanda uyku durumu oluşur.
Göz ve hipotalamus arasında görüntü oluşturmayan retina hücreleri, kısa dalga boyları olan mavi ve yeşile karşı seçici bir özellik sergilemektedir. Bunun anlamı ise renk ve ışığın ruh halini, uyanıklığı, dürtüselliği, kalp atış hızını etkileyebileceği, ancak birkaçının belirtilmesi için kurulmuş bir fizyolojik mekanizmanın olduğu gerçeğidir.
Bunu örneklemek gerekirse normal uyuma zamanından birkaç saat önce parlak, kısa dalga boyu bulunan bir ışığa maruz kalınması halinde uyanıklığın artabileceği ve bunun sonrasında uyku kalitesini etkileyeceği tespit edilmiştir.
Bilgisayarların ve tabletlerin akşam saatlerinde kullanımının uyku kalitesini etkileyebileceğine ilişkin çeşitli iddialar bulunuyor. Çünkü bu cihazlar melotonin salınımını engelleyen kısa dalga boylarını önemli miktarda içeriyor.
Leeds Üniversitesinde Deneyim Tasarımı araştırma grubu tarafından kısa bir süre önce yapılan bazı çalışmalarda kırmızı rengin kalp atış hızını arttırdığı tespit edildi. Kırmızı ışık kalp atış hızını arttırırken, mavi ışık bu hızı düşürüyor. Etki küçük ama bu konuda 2015 yılında yayınlanan bir raporu doğrulaması açısından önemli.
2009’da intiharı azaltmak için Tokyo’nun Yamanote demiryolu hattı üzerindeki platformların sonuna mavi ışıklar yerleştirildi. Bu uygulama başarı gösterdi ve intiharlarda %74 oranında bir düşüş sağlandı. LED teknolojisindeki ilerlemeler sonucu artan renkli aydınlatma kullanımı bu alandaki titiz araştırmalar yapma gereksinimini artırdı.
