Çoğu insan bile bile bayat yiyecekleri yiyerek gıda zehirlenmesini göze almaz. Ancak neredeyse hepimiz hayatımızın bir döneminde böyle bir durum yaşamışızdır. O kadar kötü bir durum ki tuvalete gitmekle geçirdiğimiz karanlık 24 saat hakkında konuşmak bile istemeyiz.
Yiyecek üreticileri, onların ürettiği bir gıdadan dolayı birileri hastalanırsa bunun sorumluluğunu almamak için ürünlerinin üzerine son kullanma tarihi koyarlar.
Fakat tek sebep bu değil. Bu ‘son kullanma’ tarihleri genellikle yiyeceklerin tehlikeli hale geleceği tarih değil üreticinin ürettiği yiyeceğin tadının en iyi olacağını düşündüğü döneme işaret eder. Tüketiciler olarak bizlere yiyecek üreticilerine karşı derin bir güven duymamız aşılanmıştır.
Çoğu zaman yiyecek şirketleri bizleri yenilebilecek durumda olan yiyecekleri atma mecburiyetindeymiş gibi hissettirerek ürünlerinden daha çok almamızı isterler. Yemek için neyin güvenli olduğuna gelince, birazcık bilgi ve sağduyu bu konuda çok yardımcı olabilir. Örneğin, yiyeceği yanlış muhafaza etme son kullanma tarihinden önce bozulmasına neden olabilir.
Son kullanma tarihine kadar her zaman atılması gereken şaşırtıcı yiyecekler de dahil olmak üzere, süresi dolan yiyecekleri atıp atmamaya karar vermek için kullandığınız bazı genel gıda güvenliği kurallarını yıkacağız.
YİYECEĞİNİZİN GÜVENLİ OLUP OLMADIĞINI NASIL ANLARSINIZ?
Son kullanma tarihine bağlı olmaksızın yiyecekler çeşitli sebeplerden dolayı bozulabilirler. Yetersiz soğutma yaygın sebeplerden biridir. Ve bu durum siz yiyeceği eve getirmeden uzun süre önce olabilir.
Yiyeceğin üretiminden rafa geleceği süreyi de bilemeyeceğiniz için yiyeceklerinizin güvenliliğini test etmek açısından bozulma belirtilerini bilmek oldukça önemlidir.
Uzun raf ömrüne sahip gıdalar, mümkün olduğu kadar uzun ömürlü olsunlar diye ağır işlemlerden geçerler. Dondurulmuş, konserve veya kurutulmuş yiyeceklerin son kullanma tarihleri geçse bile yenilebilirler.
Tek yapmanız gereken bozulma olup olmadığını kontrol etmek. Tabi ki küf keskin bir koku yapacağından büyük bir belirti. Şimdi sizlere popüler gıda maddeleri için bazı özel kurallar vereceğim.
BALIK
Balık, balık gibi kokmalı değil mi? Aslına bakarsanız, balık gerçekten taze olduğunda okyanus gibi kokar. Hafif tatlı ve tuzlu bir koku iyidir. Balık kokusu ne kadar yoğun olursa o kadar kötü olma ihtimali vardır.
ET
Sümüksü bir tabaka ve donuk bir tabaka oluşturan et kokmuştur. Tabaka bakterilerin hızla çoğaldığı manasına gelir. Ancak hafifçe grileşen et her zaman kötü değildir. Aslında, beklediğimiz kırmızı renk tonu etin amonyakla işlenmiş olmasından kaynaklanır.
KONSERVE YİYECEKLER
Eğer kutu şiş ise, bu içindekinin gıda zehirlenmesine neden olan bakterilerden etkilenmiş olduğu manasına gelir. Kabarmış kutuları asla açmayın! Ayrıca çentikli kutularda tehlikelidir çünkü çentik oksijen geçişine sebep olabilecek mikroskobik bir delik açmış olabilir.
PATATESLER
Patatesler güneşte kaldıklarında yeşilimsi bir renk alırlar. Bu şekilde yemek sağlıklı değildir ancak yeşilleşmiş kısmı soyarsanız yenilebilir. Ayrıca patatesler üzerindeki küçük delikleri çıkarmanızda bir sakınca yoktur. Patates çürüdüğünde yüzeyi kırış kırış ve delikli olur. Kök izleri de görülebilir.
GENEL ÜRETİM ÜRÜNLERİ
Meyve ve sebzeler çürüdüklerinden kırış kırış olurlar.
Gevrek ürünlerse lastik gibi olurlar ve bazen de sümük benzeri bir tabaka oluştururlar.
DONDURULMUŞ YİYECEKLER
Yiyeceklerde çoğumuzun ‘’don yanığı’’ dediği şey oluştuğunda artık atmanın vakti gelmiş demektir. Bu durum yiyeceğin muhtemelen bir noktada donma noktasının altına düştüğünü ve tekrar donduğunu veya düzgün bir şekilde paketlenmeyip oksijenle temas ettiğini gösterir.
Yiyecek bu durumdayken hasta olmadan yiyebilecek olsanız bile, yiyeceğin dokusu tuhaf ve tadı da hiç hoş olmayacaktır.
SON KULLANMA TARİHİ GEÇTİKTEN SONRA TÜKETMEMENİZ GEREKEN YİYECEKLER
Bazı yiyeceklerin bozulma ihtimalleri diğerlerine göre daha yüksektir. Taze besinlerin ve etin raf ömrü pirinç, tahıl, cips ve kurutulmuş, kutulanmış veya dondurulmuş herhangi bir besinden kesinlikle daha kısadır.
Sırada son tüketim tarihi geçmiş olsun veya olmasın kesinlikle bozulma belirtileri var mı yok mu kontrol edilmesi gerek gıdalar var.
1. TAZE ORMAN MEYVELERİ
Taze çilek, yabanmersini ve ahududu sağlıklı ve oldukça lezzetlidirler ancak aynı zamanda cyslospora denilen bir şeye de oldukça eğilimlidirler.
Bu parazit meyveyi toplandıktan kısa bir süre sonra özellikle yıkanır ve bir süre ıslak bırakılırsa çok hızlı bir şekilde hamurumsu ve küflü bir hale getirir. Satın aldıktan sonra eğer bir veya iki gün içerisinde tüketemeyecekseniz en iyisi bu meyveleri dondurmaktır.
2. ŞARKÜTERİ ETİ
Şarküteri etlerinin oldukça kısa raf ömürleri vardır çünkü siz satın alana kadar şarküteride oldukça beklerler ve havaya temas ederler. Kulağa ne kadar saçma gelirse gelsin satın aldığımız çiğ etlerin çoğuna zaten salmonella, koli basili veya başka türden bir bakteri bulaşmıştır.
Etinizi gönül rahatlığıyla yiyebilmek için mutlaka patojenleri öldürmek adına uygun ısıda pişirin. Fakat yine de alındıktan üç veya beş gün sonra yenmeyen etleri atmak en iyisidir.
(Koli Basili Nedir?: Genelde E. coli kısaltması ile veya koli basili olarak bilinen Escherichia coli, memeli hayvanların kalın bağırsağında yaşayan bakteri türlerinden biridir. Normalde bağırsakta yaşadığı için, E. coli ‘nin çevresel sularda varlığı dışkı kirlenmesinin bir belirtisidir.)
3. YUMUŞAK PEYNİRLER
Yumuşak peynirler pastörize edilmemiş sütlerden yapılır ve bu da listeriya veya koli basili taşıma ihtimalinin olduğunu gösterir. Üzerinde küf noktaları oluşmuş sert peynirleri eğer kötü durumda olan kısımlarını keserek alırsanız yiyebilirsiniz.
Ancak yumuşak peynirlerde siz gözle göremeseniz bile toksinler yiyeceğin her yerine yayılır. Yumuşak peynirleri satın aldıktan beş veya yedi gün içerisinde tüketmenizi tavsiye ederiz.
4. LAHANALAR
Lahanalar sıcak ve nemli ortamlarda yetişirler bu da onları e ve koli basili gibi bakterilere karşı dirençsizleştirir. Son kullanma tarihi gelmeden bozuluyor olmalarıyla bilinirler. Eğer bağışıklık sisteminiz zarar görmüş veya hamileyseniz en iyisi lahanadan tamamıyla uzak durmaktır. Belki sağlıklı insanlar kendi lahanalarını yetiştirmek ve doğrudan tarlalarından yemek isteyebilirler.
5. YAPRAKLI YEŞİLLİKLER
İster bütün bir şekilde ister kesilmiş şekilde olsunlar yapraklı yeşillikler hasattan sonra ıslak bir şekilde uzun bir süre beklerler. Sebze-meyve satılan yerlerde yapraklı yeşilliklerin sulandığını görmüş olmalısınız. Bu sebzelerin kurumamaları için oldukça önemlidir. Fakat bir yandan da raf ömürlerini azaltır. Koli basilinden kaçınmak için yapışkanlaşmış sebzeleri son tüketim tarihleri ne olursa olsun asla tüketmeyin.
SONUÇ
Sonuca gelecek olursak, gıda zehirlenmesi yaşarsanız ne olur sorusuna kesin bir cevap yok. Dürüst olmak gerekirse yediğiniz yiyecek gerçekten iyi bir durumdaysa hiçbir şey olmaz. Yiyecek gerçekten bozuksa bulantı, ishal ve kusma gibi birçok acılı semptoma sebep olur. Bağışıklık sistemi zarar görmüş veya hamile olan insanlar büyük bir risk altındalar, bazı vakalarda gıda zehirlenmesi ölümle sonuçlanabilir.
Bozulma belirtilerinin farkında olduğunuz sürece son tüketim tarihi konusunda çok fazla endişelenmenize gerek yoktur. Neticede son tüketim tarihi size yiyeceğin uygun bir şekilde size sunulup sunulmadığını söyleyemez ya.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Gıda Zehirlenmesi Uzmanı Yemeyi Reddettiği 6 Şeyi Açıkladı
- FDA Yiyeceklerimizde “Kalıcı Kimyasal“Keşfetti. İşte O Ürünler
- Gıda Alerjilerini Önlemek İçin Bağırsak Bakterileri Hedefleniyor
Çeviren: Hacer Sezgin