Cemre Zeynep GÜLTEKİN
Tuzlu veya acı suları içilebilir seviyeye getirebilen teknoloji, küresel olarak birçok insanın hayatını kurtarabilir ve bu yüzdendir ki sayısız bilim insanı projelerinde bunu yapmak için uğraşmaktadır.
Avustralya’da geliştirilen yeni bir buluş, şimdiye kadar olanlar arasında en umut vaat edendir. Mevcut tekniklerden daha verimli bir işlem uygulayarak, suyu sadece yarım saat içinde güneş ışığı ve metal-organik çerçeve bileşikleri ile (MOF) saflaştırmak mümkündür.
Ayrıca bu buluş hem ucuz hem kalıcı hem de tekrar tekrar kullanılabilir! Üstelik üretilen su Dünya Sağlık Örgütü standartlarını karşılamaktadır. Günde, 1 kilogram MOF maddesinden yaklaşık 139,5 litre temiz su çıkarılmaktadır (Erken testlere bakılarak söylenmektedir).
Yalnızca dört dakikalık güneşe maruz bırakılma sonucunda, madde sudan çekmiş olduğu tüm tuz iyonlarını salmakta ve tekrar kullanılmaya hazır olmaktadır.
Monash Üniversitesi’nde kimya mühendisi olan Huanting Wang, “Buharlaştırma yoluyla termal tuzdan arındırma süreçlerinde çok fazla enerji harcanır. Ters osmoz gibi diğer teknolojilerin de bazı dezavantajları vardır, bunlara membran temizleme ve klorsuzlaştırmada yüksek enerji tüketimi ve kimyasal kullanım dahildir. Güneş ışığı, en bol ve yenilenebilir enerji kaynağıdır. Rejenerasyon için güneş ışığını kullanarak adsorban bazlı tuzdan arındırma sürecini geliştirmemiz, hem çevresel olarak sürdürülebilir bir çözüm sağlar hem de enerji açısından verimlidir,” diye konuştu.
MOF kullanılarak yapılan ilk su arıtma sistemi
Araştırmacılar, PSP-MIL-53 denen yeni bir metal organik çerçeve icat ettiler. Bu maddenin bir kısmı, su ve karbondioksite tepki verdiği bilinen MIL-53 denen maddeden üretilmiştir.
Bu, MOF kullanılarak yapılan ilk su arıtma sistemi olarak düşünülürken, yukarıda bahsedilen PSP-MIL-53 maddesi de araştırmacılara farklı opsiyonlar sunmaktadır.
MOF’lar genel olarak çok gözenekli maddelerdir. Maddenin çay kaşığı kadar bir kısmı dahi sıkıştırıldığında futbol sahası kadar alan açabilir. Yani, bu yeni sistem borulara ve diğer su sistemlerine kurularak temiz su çıkarılmasına vesile olabilir.
Wang, “Küresel olarak artan su kıtlığını gidermek için tuzdan arındırılma kullanıldı. Tuzlu su mevcudiyetinin çok fazla olması ve tuzdan arındırma süreçlerinin güvenilirliğin gözle görülür olması sayesinde, yeni sistem mevcut sisteme minimum sağlık riski ile entegre edilebilir.” diye konuştu.
Yeni çözümler yeterince hızlı gelmemekte zira Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, küresel olarak yaklaşık 785 milyon insan temiz su kaynağı için yaşadıkları yere yarım saat yürümek zorundadır. Küresel ısınmayla beraber problem gittikçe kötüleşmektedir.
Dünyadaki suyun yaklaşık yüzde 97’sini oluşturan deniz suyu eğer PSP-MIL-53 gibi maddeler elverişli olursa, bize yaşam kaynağı olabilir.
Araştırmacıların pratikte kullanılabilecek bir sisteme ne kadar yakın olduğu net olmamakla birlikte; ultraviyole ışık, grafen filtreler, güneş ışığı ve hidrojeller kullanılarak üretilen başka projelerin de yapım aşamasında olduğunu bilmek gayet umut verici. Öyle ki, bilim adamları havadan su zerrecikleri çekmenin yöntemlerini bile araştırmaktadır.
Wang, “Çalışmalarımız enerji talebini azaltıyor, suyu tuzdan arındırmanın yollarını buluyor ve bunun sürdürülebilirliğini iyileştirmek için güneş enerjisini kullanıyor. Üretilen bu metal-organik çerçeve bileşikleri (MOF) , sürdürülebilir madencilik ve diğer ilgili uygulamalar için düşük enerjili ve çevre dostu mineral çıkarma yöntemlerini işlevselleştirebilir,” diye konuştu.
Araştırma Nature Sustainability’de yayınlanmıştır.
Cemre Zeynep GÜLTEKİN
