Uyurken Konuşanlar Aramızda: Ne Kadar Yaygın?
Gecenin bir yarısı, uykuya dalmışken farkında olmadan konuştuğunuzu hiç düşündünüz mü? Bilim insanlarına göre bu durum düşündüğünüzden çok daha yaygın. “Somniloqui” olarak adlandırılan uykuda konuşma, insanların yaklaşık üçte ikisinde hayatlarının bir döneminde ortaya çıkıyor.
Çocuklarda oran daha da yüksek. Bunun nedeni ise basit: Beyinleri henüz tam olgunlaşmadığı için uyku evreleri arasındaki geçişlerde daha sık aksama oluyor. Ayrıca çocukların uykuya daha fazla ihtiyaç duyması ve uzun uyuma süreleri, bu davranışın görülme ihtimalini artırıyor.
Uyku tıbbı uzmanı Dr. June Seliber-Klein, uykuda konuşmanın normal bir REM uykusu özelliği olduğunu belirtiyor:
“Bebekler, küçük çocuklar ve gençler, yetişkinlere göre daha fazla REM uykusuna sahiptir ve bu dönem, konuşma gibi davranışların ortaya çıkmasına zemin hazırlar.”
Uykuda Konuşmanın Nedeni Ne?
Bilimsel olarak kesin bir neden belirlenmiş değil, ancak bazı faktörler riski artırıyor. İşte en yaygın nedenler:
- Genetik Yatkınlık: Ailesinde uykuda konuşan bireyler olan kişilerde daha sık görülüyor.
- Stres ve Psikolojik Faktörler: Yoğun stres, kaygı bozukluğu, depresyon veya travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi durumlar uykuda konuşmayı tetikleyebilir.
- Diğer Uyku Bozuklukları: Diş gıcırdatma, uyurgezerlik, kabus görme gibi parasomnilerle birlikte ortaya çıkabiliyor.
- Hastalıklar ve Ateş: Özellikle yüksek ateş dönemlerinde konuşmalar artabiliyor.
- İlaç ve Madde Kullanımı: Antidepresanlar, astım ilaçları, bazı uyku hapları ve alkol bu davranışı tetikleyebiliyor.
Dr. Milena Pavlova, bu durumu şöyle açıklıyor:
“Uyku sırasında beynin büyük bölümü uyku moduna geçerken, küçük bir kısmı hâlâ uyanıklıkla ilgili işlevleri sürdürüyor. Bu nedenle konuşma gibi davranışlar ortaya çıkabiliyor.”
Tehlikeli mi? Yoksa Zararsız mı?
İyi haber şu: Çoğu durumda uykuda konuşmak zararsız. Uyuyan kişi genellikle durumdan habersizdir, konuşmalar kısa sürer ve uyku kalitesini ciddi şekilde bozmaz. Ancak bazı durumlarda bu davranış ciddi bir sorunun habercisi olabilir:
- Uyku Apnesi: Uykuda konuşma, nefes duraklamalarının görüldüğü bu tehlikeli durumla ilişkili olabilir.
- REM Davranış Bozukluğu (RBD): Basit konuşmalarla başlayan bu bozukluk zamanla bağırma, tekme atma ve hatta yataktan düşme gibi şiddetli hareketlere dönüşebilir.
- Gece Terörleri: Şiddetli korku, çığlık ve panikle seyreden nadir bir durumdur.
Uzmanlar, uykuda konuşma ani başladığında, şiddetli hareketler veya çığlıklarla birlikte görüldüğünde mutlaka bir uzmana başvurulması gerektiğini vurguluyor.
Çözümü Var mı?
Uykuda konuşmayı tamamen ortadan kaldıracak kesin bir tedavi yok. Ancak bazı önlemlerle bu durumun sıklığını azaltmak mümkün:
- Düzenli Uyku: Her gün aynı saatte yatıp kalkmak.
- Kafein ve Alkolü Sınırlamak: Özellikle akşam saatlerinde uzak durmak.
- Ekran Süresini Azaltmak: Yatmadan önce telefon ve bilgisayar kullanımını kısıtlamak.
- Stres Yönetimi: Meditasyon, egzersiz ve nefes teknikleri etkili olabilir.
Buna rağmen sabahları yorgun uyanıyorsanız veya uykuda konuşmaya başka davranışlar eşlik ediyorsa, bir uyku testi (polisomnografi) için uzmana danışmak gerekiyor.
En Çok Merak Edilen Soru: Sırlar Ortaya Çıkar mı?
Filmlerde sıkça gördüğümüz bir sahne: Kahraman uyurken konuşur, büyük bir sır açığa çıkar. Gerçek hayatta bu mümkün mü? Uzmanlar bunun bir efsane olduğunu söylüyor.
2017’de yapılan bir araştırmada, 200’den fazla kişinin yaklaşık 900 uyku konuşması kaydı incelendi. Sonuçlar ilginç:
- Konuşmaların %66’sı anlamsız sesler veya kelime kırıntılarından oluşuyordu.
- Anlamlı cümleler nadirdi ve genelde tek kelimelik ifadelerdi: “Hayır”, “Evet” gibi.
- Bazı konuşmalar küfür içeriyordu, ancak derin sırlar yoktu.
Dr. Pavlova bu konuda net konuşuyor:
“Uykuda konuşma, doğruluk iksiri değildir. Bu, yıllardır süregelen bir efsanedir.”
Merak Uyandırıcı Ama Çoğunlukla Zararsız
Uykuda konuşmak, insan beyninin hâlâ çözülmemiş gizemlerinden biri. Çoğu zaman zararsız ve yaygın olsa da, ani başlayan ve şiddet içeren durumlarda profesyonel destek almak şart. Ama içiniz rahat olsun: Sırlarınız, filmlerdeki gibi bir gecede ortaya çıkmayacak.
