Çin’in Chang’e-6 robotik Ay aracı, Ay’ın uzak tarafındaki yüzeyden ilk kaya örneklerini toplamayı başardı. Bilim insanları, uzay aracının yörüngedeki modülle başarılı bir şekilde kenetlenmesini ve dünyaya güvenli bir dönüş yapmasını umuyorlar.
Chang’e-6, Ay’ın uzak tarafında iki günlük sondaj çalışmalarını tamamladıktan sonra topladığı değerli kaya örnekleriyle birlikte yeniden uzaya fırlatıldı. Uzay aracı, şu anda Ay yörüngesinde orbiter ile buluşmayı bekliyor. Bu, Ay’ın uzak tarafından ilk kez örneklerin alındığı anlamına geliyor.
Başarılı İniş ve Örnek Toplama
Chang’e-6, Pazar sabahı (Pekin saatiyle) Güney Kutbu-Aitken havzasında önceden belirlenmiş bir noktaya başarılı bir iniş gerçekleştirdi. İnişin ardından, Chang’e-6 otonom olarak sondaj ve kepçe ekipmanlarını kullanarak Ay yüzeyinden toprak ve regolit adı verilen kaya materyalini topladı. Toplanan örneklerin toplam ağırlığının iki kilogramı bulması bekleniyor. Ulusal Astronomi Gözlemevleri’nden (NAO) Chunlai Li, “Örnek toplama süreci çok sorunsuz geçti” dedi.
Örnekler yüklendikten ve mühürlendikten sonra, yükseltici motorunu Salı sabahı saat 7:38’de ateşleyerek iniş bölgesinden ayrıldı ve altı dakika sonra belirlenen Ay yörüngesine ulaştı.
Bilimsel Değer ve Beklentiler
Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden astronom Jonathan McDowell, “Çin, Ay’ın uzak tarafında karmaşık operasyonlar gerçekleştirmekte başarılı oluyor” diyerek, yükseltici aşamanın Ay’ın uzak tarafından ilk kez fırlatıldığını belirtti. Li’ye göre, Chang’e-6’nın iniş konumu 41.63 derece güney ve 153.99 derece batı olarak belirlendi. Bu da örneklerin çoğunlukla bazaltlardan — koyu renkli soğumuş lavlardan — oluşacağı anlamına geliyor.
Arizona Üniversitesi’nden gezegen jeoloğu Alfred McEwen, bazaltların yaşının yaklaşık 2,4 milyar yıl olduğunu tahmin ediyor. “Toplanan regolitte daha eski kaya parçaları da bulunmalı” diyen McEwen, bu örneklerin Ay’ın ve diğer gezegenlerin erken tarihini anlamak için önemli olduğunu belirtti.
Zorlu Bir Görev: Buluşma ve Kenetlenme
Önümüzdeki günlerde, Chang’e-6 görevinin en zorlu aşamalarından birini gerçekleştirecek: yükseltici ile orbiterin buluşması ve örneklerin transferi. McDowell, “Ay yörüngesinde saatte 5900 kilometre hızla ayrı ayrı dolaşan iki robotun birbirine nazikçe dokunarak çarpışmadan kenetlenmesi gerekiyor” dedi.
Yolculuğun Sonu: Dünya’ya Dönüş
Chang’e-6’nın eve dönüş yolculuğunun yaklaşık üç hafta sürmesi bekleniyor ve dönüş kapsülünün 25 Haziran civarında Çin’in İç Moğolistan özerk bölgesindeki Siziwang banner çayırlarına inmesi planlanıyor.
Toulouse, Fransa’daki Astrofizik ve Gezegenbilim Araştırma Enstitüsü’nden gezegen bilimci Michel Blanc, Chang’e-6’nın Hainan adasından fırlatılışını izlediğini ve görevin kilit adımlarını takip ettiğini belirtti. Blanc, görevin bilimsel etkisinin çok büyük olacağını ve Ay’ın en düşük irtifadaki bölgelerinden ilk örneği getireceğini vurguladı.
Blanc, “Gezegen bilimciler olarak, görevin geri kalanının başarıyla tamamlanması için parmaklarımızı çaprazladık” dedi.
Kaynak ve ileri okuma: doi: https://doi.org/10.1038/d41586-024-01625-0