Evrenin En Tehlikeli ve En kararsız Varlığı Magnetar!
Uzayda ki En Tehlikeli Varlık Karadelik değil mi?
Herhangi birisine evrende en tehlikeli varlık ne dediğimizde büyük bir ihtimalle kara delik cevabını alırız. Evet, aslında karadeliklere bakıldığında oldukça tehlikeli ve ürpertici gözüküyor olabilir. Sonuçta çevresindeki her şeyi yutan, ışığın bile kendisinden kaçamadığı, etkisi altına aldığı her şeyi parçaladığını biliyoruz.
Aslında karadelikler oldukça sakin yapılıdır. Karadelikler bir zamanlar orda bulunan yıldızın hayaletidir.
Karadelik sakindir çünkü siz karadeliğin dibine kadar girmediğiniz sürece, olay ufkundan uzak kaldığınız sürece sizi çekemez çünkü etki alanı oldukça dardır. Ama aynısı Magnetarlar için söylenemez.
- Uzaydaki En Tehlikeli ve En kararsız Varlığı Magnetar!
Sırasıyla bahsedeceğim konular aşağıdaki gibidir;
- Magnetarlar Neden Tehlikelidir?
- Magnetarların Yıldızlarından farkları ne?
- Magnetar Nedir, Nasıl Oluşur?
- Magnetarlar hakkında ilginç keşifler
- Güneşimizin yerine bir anlığına magnetara dönüşseydi ne olurdu?
- Peki Magnetarlar Dünyamız İçin Tehdit Yaratıyor mu?
Magnetarlar Neden Tehlikelidir?
Magnetarlar evrenin en karışık, en kararsız, en garip ve en tehlikeli varlıklarıdır.
Çünkü magnetarlar kararsız oldukları için, içinde bulunan o korkunç enerjiyi etrafında fütursuzca çevresindekiler yok etmek için kullanır. Magnetarlar aslında bir yıldızıdır fakat yıldızlardan da ciddi farkları vardır.
Magnetarların Yıldızlarından farkları ne?
Öncelikle bunun için yıldızların ne olduğunu bilmemiz gerekiyor. Yıldızlar canlıdırlar çünkü doğarlar, büyürler, yaşamak için enerji harcalar ve ölürler.
Peki yıldızlar nasıl ölürler?
Yıldızlar içinde bulunan yakıtın yani hidrojenin bitip yıldızın çekirdeğine doğru çökmesiyle söner ve beyaz cüceye dönüşür veya bir süpernova olarak patlar. Bizim güneşimiz ömrünü bitirdiğinde kütlesinin az olmasından dolayı içine doğru çöker ve beyaz cüceye dönüşür.
Fakat bu her yıldız için geçerli değildir, bizim yıldızımızın üç veya elli katı kadar büyük yıldızların ömrünü sonlandırması daha farklıdır. Bu tarz büyüklükte yıldızların ölümleri genelde çok fantastik olur.
Bu tarz yıldızlar nova ve süpernova patlamasıyla kütlelerine göre karadeliğe veya nötron yıldızına dönüşürler. Magnetarlarda bu iki sondan biri olan nötron yıldızıdır aslında.
Nötron Yıldızı Nedir?
Nötron yıldızına dönüşebileceği kadar kütleye sahip olan, hidrojeni ve helyumu bitirmiş bir yıldızın içine doğru çöküp patlamasıyla oluşur. Yıldızın içine çökmesinin sebebi artık içinde enerji bulunmayan yıldızın kütle çekimine karşı koyamaması sonucu kütle çekiminin galip gelmesidir.
Bu patlama bazen çok büyük olmadığında başka bir durum olarak yıldızın atomlarında bulunan protonlar ve elektronlar kütle çekiminin yoğunluğundan dolayı kaynaşırlar ve Nötrona dönüşürler. Nötrona dönüşmeden önceki boyutundan kat kat daha küçülürler.
Örnek olarak bizim güneşimiz içine çökseydi bir futbol sahası kadar küçülürdü. Nötron yıldızları eski hallerine göre küçük olsalar bile içinde bulunan gücü koruyabildiğini biliyoruz. Nötron yıldızı; Saf nötrondan oluşan, düzenli olarak etrafına manyetik dalgalar fırlatan garip bir gök cismidir.
Nötron yıldızları kendi etrafında çok hızlı dönerler, bazıları sadece bir saniyede kendi etraflarında yüz tur atabilmektedir.
Sorunsuz şekilde kendi etrafında dönen nötron yıldızları çevresine güçlü gama ışını yayarlar, zaten onları bunun sayesinde keşfettik ama gama ışınını düzenli olarak hepsi yaymaz. Nötron yıldızları çok tehlikeli değildir fakat nötron yıldızı bir magnetara dönüşmüşse bunu söyleyemeyiz.
Magnetar Nedir, Nasıl Oluşur?
Magnetarların tam olarak nasıl oluştuğu bilinmese de tahminlere göre her on süpernovadan birinde magnetar doğar.
Bazı bilim insanlarına göre Magnetarlar karadeliğe dönüşebilmesi gereken bir yıldızın karadeliğe dönüşememesi yani çok az bir farkla kütlesinin karadeliğe dönüşmeye yetmemesi, nötron yıldızına da dönüşemeyecek kadar fazla kütlesinin olmasından dolayı karşımıza çok kararsız bir nötron yıldızı çıkıyor. Buda onu evrenin en tehlikeli yapılardan biri yapıyor.
Magnetarlar aklınıza gelebilecek her türlü mıknatıstan katrilyonlarca daha fazla güçlüdür. Gücünü kanıtlamak için örnek; mesela güneşimizin yerine bir magnetar olsaydı vücudumuzda bulunan demiri bile çekip çıkarırdı. Ayrıca etrafında bulunan tüm manyetik cisimleri kendisine çeker içine alırdı. Bu da tüm güneş sistemimizi çekmesi demek olurdu.
İşte magnetarlar bu yüzden çok tehlikeli.
Çevresinde bulunan hiçbir manyetik varlığa yaşama şansı vermiyorlar. O kadar güçlüler ki etrafında hiçbir manyetik varlığı affetmiyorlar. İnsanların kanın içinde bulunan demiri son zerresine kadar çekebilecek güçteler. Bu kadarıyla kalmıyor tabi ki. Magnetarlarda nötron yıldızları gibi etrafında mükemmel bir hızda döner fakat nötron yıldızları gibi manyetik alanları düzenli değildir.
Magnetarların manyetik yapısı bazen alçalır bazen çok çok yükselir. Bazen bu manyetik alan binlerce ışık yılı uzakta olan nesneleri bile etkileyebilecek güce ulaşabiliyorlar. İşte bu sebeplerde magnetarları evrenin en tehlike varlıklarından biri yapıyor. Siz karadeliğin yanından uzay geminiz ile manyetik alanına girmeden onu seyrederek geçebilirsiniz. Ama asla bir magnetarı gözünüzle görmeye başladığınızda sonunuz ölümden başka bir şey olması mümkün değildir.
Magnetarlar hakkında ilginç keşifler
Son yapılan araştırmalara göre magnetarlarda tıpkı dünyada yaşanan depremler gibi depremler yaşanmaktadır. Bizim dünyamızda nasıl plakalar arası sürtüşmeler yaşanıp depremler oluyorsa magnetarlarda da bu böyle gerçekleşiyor.
Bizim bildiğimiz hiçbir yıldız ve nötron yıldızlarında depremler yaşanmaz. Magnetarlar da deprem olmasının sebebi, magnetarlar oluşumunda saf nötron dışında yabancı maddelerde bulunuyor.
Bu maddeler magnetarın alt tabakalarında sıkışmış yabancı atomlar, nötron yıldızından oluşmuş tabakaların arasından çıkmaya çalışırken oluşturduğu iki plaka arasındaki sürtünmeden dolayı gerçekleşiyor. Bu depremler olduğunda magnetarlar o an daha tehlikeli oldukları da biliniyor, bu etki sayesinde çevresindeki yıldızları bile parçalayabilir.
Magnetarlar çok tehlikeliler ama onların bu olumsuz özelliğinin yanında iyi bir özellik olarak Magnetarlar beyaz cüceler, karadeliklere ve nötron yıldızlarına göre çok daha kısa bir ömre sahiptir en fazla iki milyon yıl yaşayabildikleri bilinmektedir. Magnetarlar da ömrünü tamamladıktan sonra eskisinden eser kalmamış bir beyaz cüceye dönüşürler.
Güneşimizin yerine bir anlığına magnetara dönüşseydi ne olurdu?
Ne olduğunu anlamadan ölmüş olurduk, çünkü magnetarın yapıcağı ilk şey gezegenimizde bulunan tüm metali kendisine çekmek olacaktır. Dünyamızın çekirdeğide manyetik alana sahip olduğu için onu çekip çıkartacaktır zaten buna kalmadan büyük bir ihtimalle dünyayı içine çekmiş olur.
Peki Magnetarlar Dünyamız İçin Tehdit Yaratıyor mu?
Yapılan araştırmalara göre dünyaya etki edebilecek kadar yakın konumda bulunan hiçbir magnetara rastlanılmamıştır. Peki bize yakın bir konumda bulunan yıldızın patlaması sonucu magnetar oluşabilir mi? sorusuna neden olmasın diyebiliriz. Şu an olarak böyle bir şeye rastlamadığımızdan dolayı içimizi ferah tutup hayatımızın her gününü dolu dolu yaşayabiliriz…
Makalemi okuduğunuz için teşekkürler…
Yazan: Kamil BULUT
Öneri ve görüşlerinizi cevap olarak bekliyorum ….