Pasifik Okyanusu’nun en karanlık ve ulaşılması zor derinliklerinde, bilim insanları çığır açan bir keşfe imza attı. Rusya ile Alaska arasındaki hadal bölgesinde, yaklaşık 5.800 ila 9.500 metre derinlikte bulunan bir ekosistem, metan gazıyla beslenen canlılardan oluşan bir yaşam ağı barındırıyor. Çin Bilimler Akademisi’nden geokimyager Mengran Du liderliğindeki ekip, bu keşfi, derin deniz araştırmalarının sınırlarını zorlayan bir dalış sırasında gerçekleştirdi. Bu bulgu, hem karbon döngüsüne dair yeni bilgiler sunuyor hem de biyolojik çeşitliliğin korunması için derin denizlerin önemini vurguluyor.
Metanla Hayatta Kalan Canlılar
Hadal bölgesi, okyanus tabanındaki en derin çukurlardan oluşuyor ve burası, güneş ışığının ulaşmadığı, aşırı basınç ve soğuk koşulların hakim olduğu bir dünya. Mengran Du, 30 dakikalık dalış süresinin son anlarında, daha önce bu derinlikte kaydedilmemiş istiridye ve tüp kurtları gibi “şaşırtıcı canlılar” gözlemledi. Bu organizmalar, metan ve hidrojen sülfür gibi kimyasal bileşikleri enerjiye çeviren bakterilerle simbiyotik bir ilişki içinde yaşıyor. Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’ne (NOAA) göre, bu bakteriler, okyanus tabanındaki çatlaklardan sızan gazları besin ve enerjiye dönüştürerek, bu zorlu ortamda yaşamı mümkün kılıyor.
Du’nun ekibi, 2.500 kilometre uzunluğundaki bu ekosistemin, bilinen en derin kemosentetik yaşam formlarını barındırdığını belirtiyor. Bu canlılar, fotosentez yerine kemosentez yoluyla enerji üretiyor; yani, güneş ışığına ihtiyaç duymadan kimyasal reaksiyonlarla hayatta kalıyorlar.
Karbon Döngüsüne Yeni Bir Bakış
Araştırmacılar, topladıkları tortu örneklerinde yüksek metan konsantrasyonları tespit etti; bu, derin deniz tortularında genellikle beklenmeyen bir durum. Ekip, bu metanın, organik maddeleri karbondioksite ve ardından metana dönüştüren mikroplar tarafından üretildiğini keşfetti. Bu süreç, bilim dünyasında daha önce bilinmeyen bir mekanizmayı ortaya koydu. Daha da çarpıcı olan, bu mikropların ürettiği metanın, istiridye ve tüp kurtları gibi daha büyük organizmalar için yerel bir besin kaynağı oluşturması. Bu, hadal bölgesinin yalnızca bir metan rezervuarı değil, aynı zamanda bir geri dönüşüm merkezi olarak da işlev gördüğünü gösteriyor.
Du, “Hadal çukurları, karbon döngüsünde sanılandan daha büyük bir rol oynuyor,” diyor. Araştırmalar, bu bölgelerdeki tortuların, çevredeki deniz tabanına kıyasla 70 kat daha fazla organik karbon depolayabildiğini gösteriyor. Bu, metan ve karbondioksit gibi sera gazlarının atmosferdeki etkisini azaltan karbon yutaklarının önemini bir kez daha ortaya koyuyor.
Derin Deniz Araştırmalarının Geleceği
Kemosentetik topluluklar bilim dünyası için yeni değil, ancak bu kadar büyük derinliklerde bu kadar yaygın bir ekosistemin varlığı, araştırmacıları şaşırttı. Massachusetts’teki Woods Hole Okyanus Araştırma Enstitüsü’nden derin okyanus ekologu Johanna Weston, keşfin kapsamından etkilendiğini belirtti. Weston, “Derin deniz, yüzeydeki yaşamla sandığımızdan çok daha bağlantılı,” diyerek, 2020’de Mariana Çukuru’nda mikroplastik yutan bir türün keşfi gibi örnekleri hatırlattı.
Bu keşif, yüksek basınca dayanabilen yeni teknolojilerin önemini vurguluyor. Weston, biyolojik çeşitlilik kaybının hızlandığı bir çağda, bu tür teknolojilerin yeni türlerin belgelenmesi için kritik olduğunu söylüyor. Du ise, farklı ülkeler ve disiplinler arasında iş birliğinin, hadal çukurlardaki yaşamı daha iyi anlamak için şart olduğunu vurguluyor. UNESCO ve Çin Bilimler Akademisi’nin ortaklaşa yürüttüğü Küresel Hadal Keşif Programı, bu hedef doğrultusunda uluslararası bir bilim ağı kurmayı amaçlıyor.
Derinliklerdeki Yaşamın Sırları
Mengran Du ve ekibinin keşfi, derin denizlerin sadece aşırı bir ortam değil, aynı zamanda yaşamın inanılmaz uyum yeteneklerini sergileyen bir laboratuvar olduğunu gösteriyor. Hadal bölgesindeki bu kemosentetik ekosistem, hem karbon döngüsünün işleyişine dair yeni bilgiler sunuyor hem de biyolojik çeşitliliğin korunması için derin denizlerin ne kadar kritik olduğunu hatırlatıyor. Du, “Bu aşırı ortamda bile canlılar mutlu bir şekilde yaşayabiliyor,” diyerek, gelecekteki araştırmaların bu gizemli dünyayı daha iyi aydınlatacağını umuyor.
