Bu makale; narsist nedir, narsistler ne tarz davranışlar sergiler, ebeveynlerinizin ya da sizi yetiştirenlerin narsist olup olmadığını anlamanızı sağlayacaktır. Keyifli okumalar..
Beğenin ya da beğenmeyin her birimiz yetiştirilme tarzımızın ürünleriyiz. Öyle ki şu an ki davranışlarımız ve hatta geçmişteki seçimlerimiz yetiştirilme tarzımızın birtakım sonuçlarıdır. Birçok insan fiziksel olarak iyi gelişebilmelerine ve işlevlerini yerine getirebilen bireyler olmalarına imkân sağlayan mutlu ve sağlıklı bir çocukluk geçirir.
Ancak herkesin eşit derecede mutlu olmadığı gerçeği de göz ardı edilmemelidir. Gençken eleştirisel becerilerimiz gelişme aşamasındadır yani çocukken ne görürsek ne duyarsak onu öğreniriz.
Eğer narsistler tarafından yetiştirildiyseniz yetişkin bireyler olarak üstesinden gelmeniz gereken duygusal problemleriniz olabilir. Ilk başta narsist ebeveynler tarafından yetiştirilmediğinizi düşünmeniz oldukça normal. Ancak bu tarz bir çocukluk deneyiminin algılanması düşündüğünüzden çok daha zor olabilir.
Narsist Nedir? Ne demek bu Narsist ?
Mayo Klinik narsist kişilik bozukluğunu (NKB) insanların kendilerine aşırı önem verdikleri, dikkat çekmeye ve hayranlık duyulmaya büyük arzu duymaları, sıkıntılı insan ilişkileri ve diğer insanlara karşı empati eksikliği yaşadıkları bir durum olarak tanımlıyor. Fakat bu aşırı özgüvenli görünümün arkasında en ufak bir eleştiriyle sarsılabilecek hassas bir öz saygı yatıyor. Ebeveyninizin narsist veya gizli narsist olduğunu nasıl anlarsınız?
Narsist Bir Ebeveyn
Size şu soruları yöneltmek istiyorum: Ebeveyleriniz veya vasileriniz;
- Sizi diğerlerinden mantıksız ve aşırı bir şekilde kıskanıyor muydu?
- Sizinle en basit konularda bile rekabet ediyorlar mıydı?
- Bağımsız olmanızdan korktukları oldu mu?
- Sizden asla yapamayacağınız şeyleri beklediler mi?
Eğer bu sorulara cevabınız evetse muhtemelen narsist insanlar tarafından yetiştirildiniz.
Geriye dönüp baktığınızda aslında çok kolay fark edebileceğiniz bir işaret var. Sizi olduğunuz gibi sevmediklerini hiç hissettiniz mi?
Çoğu ebeveynin muhafazakâr olduğunu söyleyebilirsiniz. Aslında birçok ebeveyn çocuklarının başarılı olmalarını istediği için onlara hep en iyisini yapmaları konusunda baskı uygular. Ve tabi ki çoğu ebeveyn çocukları onları gururlandıracak bir şey yaptığında çocuklarıyla övünür.
Yine de bütün bunlar ebeveynlerinizin gerçekten narsist eğilimlerinin olduğunu göstermez.
Narsist ebeveynleri diğer ebeveynlerden ayıran şey çocuklarını sahip oldukları kişilikleriyle kabul etmeme eğiliminde olmalarıdır. Onları narsist yapan şeyin ‘koşullu sevgileri’ ve çocuklarının ‘kişilik’ duyusunu değiştirme arzuları olduğunu söyleyebiliriz.
Narsist Ebeveynler İkiye Ayrılır
1. İhmalkar Narsistler
Bazı narsist ebeveynler o kadar bencildirler ki çocuklarını ihmal ederler. Çocuklarının hayatlarına çok az dahil olurlar. Çocuklarını kendilerine bir tehdit olarak görürler ve bu yüzden kasıtlı olarak çocuklarının yetişmesi konusunda çok az çaba harcamayı seçerler.
2. Aşırı Düşkün Narsistler
İhmalkâr narsistlerin tam tersi olarak aşrı düşkün narsistler çocuklarının hayatına takıntılı bir şekilde karışırlar. Çocuklarını kendilerinin bir uzantısı olarak görürler. Böyle yaparak çocuklarını kendilerine benzetmek isterler ve başaramadıklarında büyük hüsrana uğrarlar. Bu tarz ebeveynlerin sınırları yoktur ve kendilerini çocklarından ayırmada güçlük çekerler.
Bir Terapistin Gözünden Narsist Ebeveynler
Günümüzde narsist bir birey tarafından yetiştirilmiş olmaktan muzdarip olan insanlarla ilgilenen birçok terapist var. Yazar, yaşam koçu, ve lisanslı aile danışmanı olan Kathy Caprione de böyle bir durumu deneyimleyenlerden. Narsistlerin yetişkin çocuklarının tüm hayatlarını yaşayabildiklerini bizzat gördüm.
Narsist Bir İnsan İyi Bir Ebeveyn Olabilir Mi?
Ebeveyn olmuş narsistler ihmalkâr ve aşırı düşkün narsist ebeveynler olarak iki şekilde hareket ederler. Peki bu durumlara bir istisna var mıdır? Her iki davranış türünde de ortak bir ana faktörü görebiliriz. Iletişimsizlik. Aşırı düşkün ebeveynler bile duygusallıktan, sıcak kanlılıktan uzak ve çoğu zaman vurdum duymazdırlar. Ne yazık ki bu soruya kesin bir cevap verebilecek hiçbir resmi çalışma yok. Fakat bu uzmanların teorileri olmadığı manasına da gelmiyor.
Kalmalı mı gitmeli mi?
Bir Narsistle İlişki Sürdürmek adlı kitabın yazarı Romani Durvasula ‘Narsist ebeveynler çocukların hayatları boyunca çocukların birçok psikolojik problem yaşamalarına sebep olurlar. Size garanti verebileceğim tek şey narsist bireylerin çocuklarının hayatlarının geri kalanında şüpheden ve güvensizlikten muzdarip olacaklarıdır.’
Peki Bir Narsist Tarafından Yetiştirilmek Çocuklara Neden Bu Kadar Zarar Veriyor?
Narsist bir ebeveyn tarafından yetiştirilmenin etkilerinin neden bu kadar uzun süreli ve üstesinden gelmenin neden bu denli zor olduğunu merak edebilirsiniz. Buna istismarın çocukluktan itibaren başlaması cevabını verebiliriz. Çünkü narsist ebeveynler tarafından yetiştirilmiş çocuklar daha çok duygusal sabitliğe ihtiyaç duyarlar. Kadın ve Çocuk Sağlığı Örgütü’ne göre şekillendirici yıllarımızda ailemizden öğrendiğimiz şeyler yetişkinlik döneminde de bizle kalır.
‘Bir çocuğun ilk ve en önemli öğrenimi ailede başlar. Çocuklar doğdukları andan itibaren insanların onlara davranış şekillerinden, gördüklerinden, duyduklarından ve deneyimlediklerinden öğrenirler.’ Özellikle ilk beş yıl büyük önem taşır.
Bu yıllarda çocuklar uygun davranışları, nasıl empati yapılacağını, sınırlar oluşturmayı ve hayat boyu onlarla kalacak sosyal becerileri edinirler. Bir narsist tarafından yetiştirildiğinizde çocukluğunuzdan itibaren onların davranışlarına, ruh hallerine ve yaşadıklarına maruz kalırsınız.
Bu yüzden bunu son derece normal görmeniz ve önceden olduğu gibi davranmanız oldukça normaldir. Bu tarz bir muamelenin etkileri yetişkinlik döneminde farklı şekillerde kendinmi gösterecektir.
Narsistler Tarafından Yetiştirilmenin Etkileri
Narsistler tarafından yetiştirildiğinizde yetişkin bir birey olana kadar etkiler tam anlamıyla faaliyete geçemez, çünkü ancak erişkin birer birey olduğunuzda sonuçları görebilirsiniz. Duygusal dengesizliklerin birçoğu dengesiz bir şekilde yetiştirilmekten kaynaklanır.
İşte bu sonuçlardan muzdarip olduğunuza işaret eden 14 durum:
1. Düşük Öz saygı
Narsist bireylerin çocukları çocukluk dönemlerinde utangaç olurlar. Ebeveynlerinin ulaşılmaz beklentilerinden dolayı kendilerini asla yeterli görmezler. Ve ebeveynleri narsist oldukları içinde onları tatmin etmeleri neredeyse imkansızdır. Bu düşük öz saygı yetişkinlik dönemine de taşınır ve çocuğu duygusal manada zayıf bir hale getirir.
2. İzolasyon
Düşük öz saygıdan dolayı bazı narsistlerin çocukları başarısız olmaktan ve hatta denemekten çok korkarlar. Bunun yerine kendilerini birçok fırsattan alıkoyarlar ve diğer insanların onları ‘yetersiz’ hissettirmesine müsaade ederler. Narsist ebeveynler çocuğa güven duygusunu veremezler ve bu da çocuğun kolayca başkalaşmış ve reddedilmiş hissetmesine neden olur.
3. Terk etme konuları
Narsistler neredeyse asla çocuklarını onaylamazlar. Bu o kadar nadir olur ki çocuklarını tasdiklerinde çocukları ne yapacaklarını bilemezler. Bazı durumlarda, çocuklar bu tasdiklemeye o kadar dayanırlar ki, küstah olmaya başlarlar. Yetişkinler olarak terk edilmesi gerek çok fazla konuları vardır ve diğerleriyle sağlıklı iletişim kuramazlar.
4. Öz Bİlinç
Narsistler çocuklarını şahin gözüyle yetiştirirler. Bu çocuklarının varlığını hatırladıklarında, onlara karşı çok eleştirel oldukları manasına geliyor. Yetişkinler olarak çocuklarının konuşma şekilleri, bakışları, dış dünyaya karşı sarfettikleri çaba gibi her türlü şey hakkında bilinçli hale gelirler. Çocuklarına nadiren cesaret verici kelimeler söylerler ve bu yüzden çocukları yetişkinler kadar sağlıklı özgüvene sahip olmaz.
5. Aşağılık Kompleksi
Bu yeterince iyi olmadığı hissettirilmiş olmanın başka bir göstergesidir. Narsist ebeveynler çocuklarını sıklıkla diğerleriyle karşılaştırırlar. Ve bunu genellikle nokta atışıyla yaparlar. Çocuk sürekli diğer daha iyi çocuklarla karşılaştırılarak büyür. Yetişkin olduklarında aşağılık kompleksine kapılırlar.
6. Depresyon ve Anksiyete
Tüm bu yalnız bırakılma ve yetersizlik hisleri yalnız tek bir şeye sebep olabilir. Depresyona. Çoğu kez bu durumlar insanların kendileriyle ve diğerleriyle sağlıklı bir ilişki kurmasını engeller. Kendini sevmek zorlaşabilir. Narsist insanların çocukları çocukken bile depresyon ve anksiyeteyi deneyimleyebilir. Ve bu durum onlar büyüdükçe daha da yoğunlaşır.
7. Konuşamama
Narsist ebeveynler çocukları konuşmak veya fikirlerini söylemek istediklerinde genellikle onları susturur. Bu yüzden çocukları kendi fikirlerini dile getiremez bir şekilde büyürler. Konuşmak onlar için bir korku haline gelir.
Motivasyon konuşmacısı Kathy Caprino narsist bir aile üyesiyle büyümek hakkında şunları yazdı ‘Deneyimlediğim diğer narsisizm durumu aile üyelerimden biriyle oldu ve eğer bu kişiyle aynı fikirde değilsem hayatım boyunca konuşamayacağımı öğrendim.
Eğer bu kişiye meydan okusaydım aramızdaki sevgi kaybolacaktı ve bu bir çocuk için çok korkutucu bir şey. Çocuklar sevilmek için hemen hemen her şeyi yaparlar. Konuşamamanızın ardında iki sebep yatar ya özgüven eksikliğiniz vardır ya da gerçekten huzurlu kalmak istiyorsunuzdur. Ya da bu özellik size narsist bir birey tarafından aşılanmıştır.
8. Öz Yıkım
Bir çocuk narsist bireyler tarafından yetiştirildiğinde çocukluğu sağlıksız ve yıkıcı bir çevrenin telenovelasına(bir nevi Brezilya dizisi gibi) dönüşür. Bu onların küçük yaşlardaki normali olduğundan doğal olarak yetişkinliğe de taşınır. Bilinçsiz bir şekilde kötü durum ve ilişkilere sürüklenirler. Sağlıklı ilişkiler deneyimleyecek olduklarında çoğu zaman kendileri sabote edebilecekleri toksik bir ilişkinin istikrarsızlığı için can atmaya başlarlar.
9. Aşırı Hassaslık
Narsist bireyler tarafından yetiştirilmek çocuğun etrafında olan her şeye karşı aşırı hassasiyetli olmasına neden olur. Çocuklar için bu durum hayati önem taşır çünkü sürekli ebevnylerinin ruh hallerini değerlendirmek zorunda kalırlar.
Yetişkin olduklarında da diğer insanların duygularına karşı hassas olmaya başlarlar. Bu durum ilişkilerde sıkıntılara neden olabilir çünkü en ufak şeylerde bile aşırı hassas olabilirler. Ayrıca bu durum onları hem kontrolsüz bir şekilde duygusal yapar hem de başkaları tarafından kolayca yönlendirilmelerine sebep olur.
10. Sınır Koyamamak
Narsist ebeynlerden çocuklarına aktarılan en büyük problem sınır belirleyememe durumudur. Böyle olunca kolayca istismar edilebilir, patronları, iş arkadaşları ve diğer bir çok kişi tarafından kullanılabilirler. Sürekli diğerlerini memnun etmeye çalışırlar yani diğerlerinden onay almak için kendilerini feda ederler.
İlişkilerindeki veya işlerindeki en ufak bir hata bile kendilerini ağır bir şekilde cezalandırmalarına neden olur. Bu durum kariyerleriyle ve diğer insanlarla başlarının dertte olmasının ana sebebidir.
11. İlişkilerde bağımlılık
Psikolog Rose Rosenbyrg’a göre;”Bağımlılık, genellikle ebeveynlerin insafsızca ve olur olmadık şekillerde duygusal, sosyal ve kişisel ihtiyaçlarını çocukları üzerinden karşılamaya çalışmasıyla sonuçlanır.” “Bu tarz bir durum çocukta duygusal enseste sebep olabilir. Ve bu çocuğun psikolojik gelişimi için oldukça zararlıdır.”
(Duygusal Ensest: Ebeveynlerden birisinin temel duygusal ilişkisini eşi yerine çocuklarından biriyle kurduğunda oluşan ilişkidir.)
12. Zayıf Öz Bilinç
Güçlü bir öz bilince sahip olmak günlük hayatımızı doğru yönlendirmemiz açısından oldukça önemlidir. Kendimizi diğerleriyle karşılaştırmamızı engeller. Yapabileceğimiz şeylerde bize özgüven verir ve en önemlisi güçlü bir kişilik oluşturur.
Aşırı düşkün ebeveynler de ihmalkar ebeveynler de çocuklarının kendi kimliklerini oluşturmalarını sağlamakta başarısız olurlar. Buda çocukların kim olduklarını ve ne istediklerini bilmemeleriyle sonuçlanır. Bu durumlar ilerde kişilik bozukluklarına da sebebiyet verebilir.
13. Kronik Suçluluk / Utanç
İlişki ve bağımlılık uzmanı Darlene Lancer ‘ Narsist annelerin kızları’ adlı yazısında şöyle yazdı;
“Nadiren de olsa kendini ne zaman olduğu gibi kabul etse kendini feda etmek ile annesinin sevgisi arasında seçim yapmak zorunda kalıyordu.”
“Gerçek kişiliği önce annesi sonra da kendisi tarafından reddedilmişti. Sonucu gerçek kişiliğinin sevilemez olduğu inancına dayanarak içselleştirdi.”
Yeterince iyi ve sevilmeye değer hissetmemek kişiyi mahcup veya suçlu hissettirir. Zamanla bu durum kronik ve zayıflatıcı hale gelir.
14. Aşırı Rekabetçilik
Aşırı düşkün bir ebeveynin mantıksız beklentileri çocuklarını aşırı rekabetçi yapabilir. Bazı durumlarda bu iyi bir şey olabilir. Rekabetçi olmak başarının bir göstergesidir. Ancak aşırı rekabetçi olmak başka bir mesele. Aşırı rekabetçi olduğunuzda kendi değerinizi yalnızca başarılarınız sayesinde anlarsınız ve bazen narsist bir ebeveyn tarafından tasdik bile edilebilir. Sonuç olarak, her zaman kendini kanıtlamak zorunda hissedersiniz.
BU ÖZELLİKLERİN ÇOĞUNDA KENDİNİZİ GÖRÜYORSANIZ…
O zaman bir şeyler yapmanın zamanı gelmiş demektir. İlk adımı problemlerinizin farkında olmak olabilir. Çocukluğunuz kötü geçmiş ve yetişkinlik döneminize negatif etki etmiş olabilir ancak bu durum yalnızca siz izin verirseniz sizi tanımlar.
Narsist ebeveynler tarafından yetiştirilme durumu atlatılması oldukça zor bir durumdur. Aslında bu durum çocukluktan beri iyice pekiştirildiğinden mücadele edilmesi en zor durumlardandır. Bildiğiniz her şeyin üstüne gitmeniz gerekir. Doğal olarak gördüğünüz tüm tepkilerinizden kurtulmanız gerekir.
Ancak bunu başarabilirsiniz. Geçmişinizin sizi sağlık bir gelecekten alı koymasına izin vermemeyi seçebilirsiniz. kendinizin derinliklerine inmek ve çocukluğunuzun size ne kadar zarar verdiğini değerlendirmek için gereken tek şey cesaret. Travmanızın boyutunu bildiğinizde bu durumdan kurtulmak için gereken önemli adımları atabilirsiniz. Kendinize inandığınız kadar güçlüsünüz. Ve inanın öylesiniz.
“Narsist ebeveynlerin yetişkin çocuklarının da ilerleme, büyüme ve kendi hayatlarını yaşama hakları vardır. Sevme ve kendilerini onurlandırmak haklarıdır. Psikolojik özgürlüğe ve iç huzura sahip olmak haklarıdır.”
“Ancak narsist ebeveynlerinin zehirli ellerini üstlerinde tutmaya devam ederlerse bu haklar ulaşılmaz olur.”
En Kötü Türdeki Yakın Karşılaşmaların yazarı: İyileşme ve Kurtuluşa İlişkin Narsisist İstismar Rehberi Randi G. Fine
Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Narsistlik nedir? 9 Adımda Narsist Olmaktan Kurtulun!
- Varlıklarıyla Hayat Enerjinizi Sömüren 5 Tür ‘Duygusal Vampir’
- Narsizm ‘in 4 Tehlikeli Alt Türleri
- İmposter yani Sahtekarlık Sendromuna, Bilim İnsanlarının Garip Bir Çözümü
Çeviri: Hacer SEZGİN
Muhtesem bir haber farkindalik okuyan narsitler diyecekki sacmalik oyle birşey yok ve yinede narsit olmaya devam edecekler
Dedi ruh emici narsistlere maruz kalan… Çok doğru tespit.