Kabakulak Paramyxovirus aile cinsi olan Rubulavirus türüne göre bir hastalığa neden olur. Viralenfeksiyonun nedenleri alt tükrük bezleri ve çene arkasının kabarması, çene kabarması, hassas ve şişkin yanaklardır.
Hastalık son derece bulaşıcı fakat bir aşı ile kolaylıkla önlenebilir. U.S. ‘de 1 Ocak – 29 Mart 2019, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) 426 kabakulak enfeksiyonunu rapor etmiştir. Kabakulak diğer hastalıklarla karşılaştırıldığında aşılarla kolaylıkla kontrol edilebilir. Örneğin, su çiçeği 3.5 milyondan daha fazla vaka her yıl U.S. ’de rapor edilir.
Kabakulağın sağlık açısından ciddi etkileri olabilir, erkekler için kalıcı kısırlık, çocuk düşürme, işitme kaybı, burun iltihabı, menenjit, pankreatit veya kalp problemleri gibi. Bu komplikasyonlar muhtemelen daha çok gençleri ve küçük çocukları etkiler.
Kabakulak Belirtileri ve Tedavisi
Bu kabakulak belirtileri doğrudan görülmez. CDC’ye göre bu tipik hastalık semptomlerının ortaya çıkması 2 haftayı bulabilir, 12 ve 25 gün arasında enfeksiyon gözlenebilir. En bariz kabakulak semptomu şişmiş tükrük bezleri sonucu şişen yanaklarıdır.
Ek olarak, şişme, yüz ağrısına, ateşe, baş ağrısına, zayıflığa, yorgunluk ve iştah kaybına neden olabilir. Virüs, ilk semptomlarının ortaya çıkmasından sonraki 9 gün boyunca tükrük yoluyla kolayca yayılabilir. Bu öksürmek, hapşırmak veya kontamine olmuş eşyaları paylaşmak virüsü yayabilir. Salgınlar, kolejler, okullar, camiler veya iş yerleri gibi birbirleriyle yakın temas içinde olan çok sayıda insanın olduğu alanlarda ortaya çıkmaya eğilimlidir.
Hastalık çok bulaşıcı olduğu için semptomları olan kişiler hemen tıbbi yardım almaları gerekir. Cleveland Clinic’e göre kabakulak için bir tedavi yok sadece bağışıklık sistemi virüsü yenene kadar semptomların tedavisi yoktur. Bol miktarda sıvı içmek, ağrı için reçetesiz ilaçlar kullanmak ve yüzün şişmiş bölgelerine buz veya sıcak kompresler koymak, rahatlamaya yardımcı olabilir.
Önlenmesi
Amerika Birleşik Devletleri ilk kabakulak aşılama programına 1967 yılında başlamıştır. CDC’ye göre, her yıl ABD’de yaklaşık 186.000 kabakulak vakası rapor edilmiştir. 1986’da iki doz kabakulak-kızamık (MMR) aşılama programı başlatıldı.
Çoğu sanayileşmiş ülke de kabakulak aşılarını aşı programlarına dâhil ediyor. Çocuklar ilk aşı dozlarını 12 ila 15 aylıkken, ikinci dozlarını 4 ila 6 yaşlarında almalıdır. Bir birey ne kadar çok doz alırsa aşı o kadar etkili olur.
CDC’ye göre iki doz hastalığa yakalanma olasılığını yüzde 88 oranında düşürürken sadece bir doz alan kişinin enfeksiyon kapma olasılığı ise yüzde 78 azalmıştır. İki doz MMR programı uygulandıktan sonra kabakulak vakaları yüzde 99’dan daha fazla azalmıştır. O zamandan beri yılda sadece birkaç yüz vaka bildirildi.
Bununla birlikte vakaların sayısı 2006’dan bu yana artmaktadır. Bazı uzamanlar, artışın önleme hareketi nedeniyle ve aşıların dokunulmazlığının on yıldan sonra yıpranmasından dolayı ebeveynlerin çocuklarını aşılamamayı seçmelerinden kaynaklandığına inanmaktadır.
Güney Nassau Toplulukları Hastanesi’ndeki enfeksiyöz bir hastalık uzmanı ve epidemiyolog olan Dr. AaronGlatt, ‘Ne yazık ki kabakulak yeniden yaygınlaşıyor çünkü küçük ve öenmli ölçüde kendisine ve diğer önemli virüs hastalıklarına karşı aşılamayan bireyler var.’ dedi. Uzmanlar, çocuk olarak iki doz alan ancak bir salgın meydana gelebileceği bir alanda olan herkese üçüncü bir MMR aşısı önerisi bulunmaya başladı. Glatt, ‘ Daha iyi bir eğitim ile bu aşıların güvenliğinin, etkinliğinin anlaşılması daha iyi sonuçlar ve önlenebilir bu ciddi viralenfeksiyonların daha az olmasıyla sonuçlanacağını belirtti.’
Kabakulak nasıl bulaşır?
Kabakulak, soğuk algınlığı ve grip ile aynı şekilde yayılır: solunabilen veya yüzeylerden toplanıp ağza veya buruna aktarılabilen enfekte tükürük damlacıkları yoluyla.
Bir kişi, semptomlar gelişmeden birkaç gün önce ve birkaç gün sonra en bulaşıcıdır.
Bu süre zarfında, enfeksiyonun başkalarına, özellikle de aşılanmamış gençlere ve genç yetişkinlere yayılmasını önlemek önemlidir.
Kabakulakınız varsa, aşağıdakileri yaparak yayılmasını önlemeye yardımcı olabilirsiniz:
- düzenli olarak ellerinizi sabunla yıkamak
- hapşırırken mendil kullanmak ve atmak
- belirtileriniz ilk ortaya çıktıktan sonra en az 5 gün okuldan veya işten kaçınmak
Kabakulak önlenmesi
Çocuğunuza kabakulak, kızamık ve kızamıkçık için kombine MMR aşısı yaptırarak kabakulaktan koruyabilirsiniz.
MMR aşısı, rutin NHS çocukluk aşılama programının bir parçasıdır.
Çocuğunuza 12 ila 13 aylıkken 1 doz ve 3 yaş 4 aylıkken ikinci rapel doz verilmelidir.
Her iki doz da verildiğinde, aşı kabakulaklara karşı yaklaşık %88 koruma sağlar.
Çocukken MMR aşısının her iki dozunu da yaptırmamış olan herkes, aşı yaptırmak için bir hastaneye’ye başvurabilir.
Komplikasyonlar
Kabakulak genellikle kişinin sağlığına ciddi zarar vermeden geçer. Ciddi komplikasyonlar nadirdir.
Ancak kabakulak, virüs beynin dış tabakasına yerleşirse viral menenjite yol açabilir.
Diğer komplikasyonlar arasında testislerin veya yumurtalıkların şişmesi (etkilenen kişi ergenlik çağına girmişse) yer alır.