Sağlıklı bir yaşamın temeli dengedir. 50 yaşın üzerindeyseniz ve tek ayak üzerinde en az 30 saniye durabiliyorsanız, bilim insanlarına göre oldukça iyi yaşlanıyorsunuz demektir. Hatta bu sırada hafifçe sallanmanız bile normal kabul edilir.
Yeni yapılan küçük bir araştırma, yaşlandıkça dengemizin kas gücümüzden veya yürüme hızımızdan daha hızlı bozulduğunu ortaya koydu. Mayo Klinik’ten biyomedikal mühendisi Asghar Rezaei liderliğindeki araştırma ekibi, bu çalışmanın yaşlı bireylerin dengelerinin izlenmesinde tek ayak üzerinde durma testinin önemini vurguluyor.
Tek ayak üzerinde durma testi, yaşlı bireyler için nöromüsküler yaşlanmayı ölçmek adına sıkça kullanılır. Örneğin, 1997 yılında yapılan bir çalışma, tek ayak üzerinde 5 saniye duramayanların gelecekte yaralanma riski taşıyan düşmelere karşı iki kat daha fazla risk taşıdığını gösterdi. Bu test aynı zamanda nörolojik sorunların da belirtisi olabilir.
Yeni çalışma, yaşa bağlı olarak bir kişinin ne kadar süre dengede kalması gerektiğini araştırıyor. 50 yaş ve üzeri 40 sağlıklı birey arasında yapılan araştırmada, yaşlandıkça bir kişinin baskın olmayan ayağı üzerinde durma süresinin on yılda yaklaşık 2.2 saniye azaldığı bulundu. Baskın ayak üzerinde durma süresi ise on yılda 1.7 saniye azaldı. Tek ayak üzerinde dururken kişinin sallanma sayısı ise yaşla ilişkili değildi.
Çalışma grubu küçük olmasına rağmen, bu basit denge testi yaşa bağlı önemli düşüşler gösterdi – kas gücü ölçümlerinden, örneğin kavrama gücünden veya dirence karşı dizin uzatılmasından daha belirgin. Yürüme hızı ise yaşlar arasında önemli bir değişiklik göstermedi.
“Bu bulgu önemlidir çünkü bu [denge] ölçümü, uzmanlık gerektirmeden, gelişmiş araçlar veya teknikler kullanılmadan yapılabilir ve yorumlanabilir,” diyor araştırma ekibi. “Bu test, bireyler tarafından bile kolayca gerçekleştirilebilir.”
Çalışmada yapılan her denge testi 30 saniye sürdü. Katılımcılar ilk olarak gözleri açık ve kolları yanlarında olacak şekilde iki ayak üzerinde durdu. Daha sonra aynı testi gözleri kapalı olarak tekrar ettiler. Baskın ayaklarını kaldırarak, gözleri açık ve kapalı şekilde bu görevi mümkün olduğunca uzun süre tekrar ettiler. Baskın olmayan ayak da test edildi.
Katılımcılar, baskı merkezlerini ölçen bir plaka üzerinde durdu, böylece en ufak sallanmalar bile yakalanıp analiz edilebildi.
“İki ayak üzerinde durma testlerinde tüm katılımcılar kolayca dengelerini koruyabilmişken, sonuçlarımız yaşla birlikte [postüral sallanma] hareketlerinin önemli ölçüde arttığını gösterdi,” diyor araştırma ekibi. Ancak, tek ayak üzerinde durma sırasında sallanmanın yaşa bağlı bir düşüş belirtisi olmadığı gözlendi.
Bu bulgular, tek ayak üzerinde dururken sallanmanın yaygın bir durum olduğunu, ancak iki ayak üzerinde dururken meydana geldiğinde bir sorunun işareti olabileceğini öne sürüyor.
“Denge, kas gücüne ek olarak, görme, vestibüler sistem ve somatosensoriyel sistemlerden gelen girdiler gerektirdiği için önemli bir ölçüdür,” diyor Mayo Klinik’ten biyomedikal mühendisi Kenton Kaufman. “Dengede değişiklikler kayda değerdir. Kötü dengeniz varsa, hareket etseniz de etmeseniz de düşme riski altındasınız. Düşmeler ciddi sağlık riskleri taşıyan ve ciddi sonuçlara yol açabilecek durumlardır.”
Çalışma, PLOS ONE‘da yayımlandı.