Leviathan nedir, diye soracak olursak; Olivier Lambert tarafından keşfedilen katil balinalar ve diğer balina türlerini avlayan dev bir ispermeçet balinasıdır.
Güncelleme: Bu hayvanın adı değiştirildi! Birisi yazarlara adının zaten alınmış olduğunu söyleyene kadar önceden ismi Leviathan ‘dı. Şimdi yeni ismi Livyatan!
Günümüz okyanuslarında, katil balinalar diğer balina türlerini avlarlar ve çok daha büyük avlarını alt etmek için sürüler halinde çalışırlar.
Ama yaşayan balinaların işi kolay. Yaklaşık 12 milyon yıl önce Peru kıyılarında yüzenler, çok daha büyük bir yırtıcı tarafından avlandı, yakın zamanda keşfedilen ve çok uygun bir isme sahip bir hayvan: Leviathan (Livyatan)’dı.
Adını İncil’deki deniz canavarı ve Moby Dick’in ünlü romanının yazarı Herman Melville’den alan Leviathan (Livyatan melvillei), Belçikalı bilim insanı Olivier Lambert tarafından yeni keşfedilen dev bir ispermeçet balinasıydı.
İşte, Leviathan Özellikleri
Livyatan 13,5 ila 18,5 metre uzunluğunda, modern ispermeçet balinasından daha büyük değildi, ancak açıkçası çok daha ürkütücüydü.
Günümüz ispermeçet balinasının üst çenesinde fonksiyonel dişleri yoktur ve alt çenesinde (çoğunlukla avda kullanılan) sadece küçük dişler vardır. Avını açık ağzına taşımak için akan suya güvenerek emme yoluyla beslenir.
Ancak Leviathan ‘ın ağzı, en büyüğü bir ayak uzunluğunda ve yaklaşık 10 cm (4 inç) genişliğinde olan devasa dişlerle doluydu. Bu emme besleyici değildi!
Leviathan, katil balinaların yaptığı gibi derin yaralar açarak ve etlerini parçalayarak, ancak üç kat daha büyük bir kafatasıyla, avını güçlü bir ısırıkla yakaladı.
Leviathan, besin zincirinin en tepesindeydi ve çok fazla yiyeceğe ihtiyacı vardır. Modern ispermeçet balinaları çoğunlukla kalamar yerken, Lambert, Leviathan ‘ın korkunç dişlerini kendi türünü, yani dev balinaları öldürmek için kullandığını düşünüyor.
Tarih öncesinin aynı noktasında, balenli balinalar çok daha büyük olmaya başladı ve Leviathan ‘ın yaşadığı bölgede kesinlikle en yaygın büyük hayvanlardı. Lambert, dev yırtıcının bu zengin enerji kaynağından yararlanmak için evrimleştiğini düşünüyor. “Yağ bakımından zengin orta boy balinaların Leviathan için çok uygun bir av olacağını düşünüyoruz ” dedi.
Tarihin en büyük köpekbalığının (güçlü Megalodon’un) aynı zamanda dünyanın aynı bölgesinde ortaya çıkması belki de tesadüf değildir. Onun da balina avladığı düşünülüyordu ve dişlerinin çoğu da Cerro Colorado’da bulundu.
Dev Leviathan Dişleri
Şu an için, Peru denizlerinin farklı yerlerinde yüzmüş olabilecekleri için iki yırtıcının doğrudan rakip olup olmadığını söylemek zor. Lambert, her iki türün de yetişkinlerinin diğerinin yavrularını yemiş olabileceğini düşünüyor ancak henüz buna dair bir kanıt yok.
Son birkaç yılda, Peru ve İtalya’da daha küçük tarih öncesi ispermeçet balinaları bulundu. Güçlü dişleri bize bu yırtıcıların avlarını katil balinalar gibi ısırdığını söylüyordu. Dişler genellikle oldukça küçüktü, ancak 1877 gibi erken bir tarihte, fosil avcıları bir sperm balinasınınkine çok benzeyen çok daha büyük dişler buldular.
Dişler, çok daha büyük bir hayvanın cezbedici ipuçlarını veriyordu, ancak hiçbir zaman gerçek bir kafatasına sahip olamadılar. Sahipleri bir muamma olarak kaldı.
Lambert, 2006 yılında bu kafatasını bulmak için yola çıktı ve Peru’nun Pisco-Ica çölüne birkaç sefer düzenledi. Kazılar verimli değildi, ancak takımın şansı en sonunda inanılmaz bir dönüş yaptı. Lambert, “Kasım 2008’de, saha gezisinin son gününde, Hollandalı meslektaşım Klaas Post çok büyük bir deniz memelisi kafatası keşfetti” dedi. “Genellikle büyük kafatasları balina balinalarına aittir, ancak Klaas hemen hem üst hem de alt çenede muazzam dişler fark etti.” Leviathan ‘ı bulmuşlardı.
Kafatası, büyük ve güçlü avları yakalamak için güzel bir şekilde uyarlanmıştır. Burun kısa ve genişti, ön dişleriyle daha güçlü ısırmasına ve avının mücadelesine direnmesine izin veriyordu. Temporal fossa (kafatasının yan tarafındaki sığ çöküntü) muazzamdı ve çene kapatan devasa kasları eskitebilirdi.
Isırık, herhangi bir tetrapodun (memelileri, kuşları, sürüngenleri ve amfibileri içeren hayvan grubu) en büyüğü olurdu . Ve dişler, her destek için çene kemiklerine derinden gömülüydü, et oymalı bir ısırık vermek için birbirine kenetlendi. Ayrıca öne doğru açılıydılar, bu da Leviathan ‘a kavisli gövdeleriyle avını daha iyi kavramasını sağlıyordu.
Kafatası da bir gizem yaratır. Sperm balinalarının başlarında spermaceti adı verilen benzersiz bir organ vardır ve Leviathan ‘ınki özellikle büyüktü. Spermaceti, başlangıçta hayvanın spermi olduğu düşünülen mumsu bir maddeyle doludur. Leviathan ‘ın çok farklı yaşam tarzı ışığında değerlendirilmesi gereken birçok teori olmasına rağmen amacı net değil.
Sperm balinası, bir dalış sırasında soğuk su pompalayarak, mumu katılaştırarak ve başının yoğunluğunu artırarak yüzdürme gücünü kontrol etmek için kullanabilir. Derinlerde, av sırasında harcanan enerji mumu ısıtır ve tekrar eritir.
Ancak Leviathan muhtemelen kalamar avlamadı ve muhtemelen modern ispermeçet balinası gibi derin bir dalgıç değildi. Bunun ışığında, diğer açıklamalar daha ilgi çekici hale geliyor.
Spermaceti içeren kutu, dövüşler sırasında koç başı olarak kullanılabilir. Ayrıca, sperm balinasının ekolokasyonunu artırarak, avını sesle sersemletmesine veya dişileri etkilemesine izin verebilir (erkeğin organı özellikle büyüktür).
Referans: Nature http://dx.doi.org/10.1038/nature09067
Çeviri: Aslı Lökçü