Bir bilim insanı, bunun ‘’ters evrim’’ olduğunu iddia etti, ama bu bilimsel topluluk tarafından reddedildi.
Türkiye’de bir ailenin dünyanın başka hiçbir yerinde olmayan bir yürüme şekli var; ulaş ailesinin bazı üyeleri avuç içlerini kullanarak dört ayak üzerinde yürüyor. Buna ‘’ayı sürünmesi’’ deniyor. Ailede doğan 19 çocuktan beşi bu alışılmadık hareketi yapıyor ve bebekliklerinden beri hayatları boyunca yaptılar.
Ama neden yapıyorlar?
Sorunun cevabı bilim insanları arasında etnik, genetik ve insanların kronik durumlarına yardım etmeyle ilgili hassasiyetler ile alakalı sağlam bir tartışmaya yönlendirdi.
Ulaş ailesi, Hatay’ın Kırıkhan ilçesine bağlı Demirkonak köyünde yaşıyor. Yedisi engelli kalanı engelsiz toplamda 19 çocuk aileleriyle yaşıyor.
Yoğun araştırmalara konu olan ailenin, yürürken dik durmalarını zorlaştıran bilişsel engelleriyle birlikte aşırı dengesizlik gösteren beş çocuğu var. Sonuç olarak da bu beş çocuk yıllarca hiç dik duramadıklarından dolayı bu şekilde hareket etmeye uyum sağlamış ve sürekli elleri ve ayakları üzerinde hareket etmişlerdir.
Çukurova Üniversitesi Tıp Okulu’ndan Üner Tan tarafından incelendiğinde, Ulaş ailesinin bazı üyelerinin hareket şekli eski zamanlarda evrim onları iki ayaklı yapmadan önce homo sapienlerin yürüyüş şeklini oldukça andırıyordu. Bu yüzden onların ters evrimin bir sonucu olduğu düşünülüyordu. Bu sebeple, bu durumlarına Üner Tan sendromu adı verildi.
Fakat, bir BBC belgeseli aileye yönelik daha biyolojik ve sempatik bir tavırla yaklaştı. Bilim insanları Nicholas Humphrey ve John Skoyles Üner Tan tarafından yayınlanmamış gözlemlerini ve fikirlerini açıkladığı bir yazıdan esinlenerek yanlarından film ekibiyle Tan’ı ziyaret ederek sürecin her bir adımını kaydettiler. Belgesel dört kız kardeş Safiye Hacer Senem ve Emine’nin ve abileri Hüseyin’in garip yürüme tarzları yanında esasen sıradan olan günlerini gösteriyor ve babaları Reşit Tan’ın orijinal fikrinin ima ettiği gibi maymunlarla kıyaslanmak istemediklerini söylüyor.
Durumdan etkilenen ailelerin fiziksel egzersizlerden yardım alabilmesi için paralel barlar kuruluyor ve belgesel sonunda Hüseyin’in iki ayak üzerinde yürüdüğünü gösteriyor.
İki bilim insanı Tan’ın yanına katılıp aynı şeylere şahit olsalar da farklı fikirleri vardı. Tanınmış Profesör Roger Keyner katılımıyla, bilim insanları yürüme şeklinin biri biyolojik biri gelişimsel olan iki durumu olabileceğini tartıştı.
Ailenin 19 bebeği büyürken, diğer çocuklar gibi sürünmek yerine Ulaş çocukları ayı sürünmesiyle dolaşıyorlardı. Çocuklar bu dönemi geçirdikçe bazıları denge problemleri yaratan konjenital serebellar ataksi denilen aileden geçen irsi bir sorun yaşamaya başladılar. Çocukların bu yürüme şekline sahip olarak büyümesine sebep olan sonuç İngiliz bilim insanlarının iddia ettiği gibi evrime dahil olan genlerden tamamen farklı. Tan’ın teşhisinin ‘’aileye karşı oldukça aşağılayıcı’’ olduğu alıntısında bulundular.
O zamandan beri bu sendroma yol açabilecek önemli sayıda mutasyon keşfedildi. Bu da semptomları daha doğru bir şekilde tanımlamak için farklı daha spesifik koşullara göre yeniden sınıflandırılması çağrılarına yol açtı.
Bu mutasyonların çoğunun VLDLR adı verilen aynı gen üzerinde yer alması ancak tamamen farklı fenotiplerle sonuçlanması gerçeğiyle zorlaşıyor. Ayrıca hastalığa dahil edilmiş hastalığın altında yatan mekaniği anlamayı zorlaştıran 4 gen daha var.
Çevirmen: Özge ŞENYURT