Hiç Merak Ettiniz mi? havalar soğuduğunda böcekler nereye kaybolurlar diye. İşte sizler için hazırladığımız yepyeni güzel bir makale. Keyifli okumalar..
Yıl içinde böcekler bir kaybolur bir çıkarlar. Daha ılıman havalardaysa, bu altı bacaklı yaratıklar resmen bizim alanımızı kendi alanlarıymış gibi tepe tepe kullanır, bizi de perişan ederler. Neyse ki, koyu kış aylarında çoğunluk gizemli bir şekilde kaybolur. İlkbaharda tekrar sihirli bir şekilde çıkmak için gün sayarlar.
- Fakat böcekler, soğuk kış aylarında nerede saklanırlar?
- Ölürler mi?
- Sıcak hava geldiğinde küllerinden doğup nasıl tekrar dibimizde bitebilirler?
Yanıt düşündüğünüz kadar basit olmayabilir zira kimi böcek türleri bir şekilde saklanma yolu bulurken, kimi basitçe olaya el koyar; sihirli bir şekilde kendilerini buz gibi havanın içine bırakırlar.
İlginizi çekebiir: Dünya’daki bütün böcekler yok olsaydı ne olurdu?
Kış mevsimindeki böceklerin biyolojisi konusunda uzmanlaşmış olan, Ontario Western Üniversitesi’nde böcekbilimci (entomolojist) Brent Sinclair, OpenMind’a konuştu:” En çok kullanılan yöntem soğuktan kaçınmak. Bu yöntem en fazla Kuzey Yarımküre’de gerçekleşmektedir. Güney’de ise donma toleransı daha yüksektir,” diye konuştu.
Soğukla baş edebilenler bir yana, küçük bir kısım ise sıcak iklimlere göç etmekte. Örnek olarak kral kelebekleri yaz bitimlerinde, Kanadayı Meksika’dan ayırabilecek mesafelerde uçuşlar gerçekleştirirler.
Tarıma zararlı olarak kabul edilen diğer bir kısım böcekler de bu göçe katılmaktan geri kalmazlar. Buna karşılık, kışın kalmaya ve soğukla yüzleşmeye karar veren böcekler de çoğunluktadır. Arılar, soğuk havadan kaçmak ve ısıyı korumak için kovanda toplanır.
Karıncalar karınca yuvasının derinliklerine gider ve girişi bitki kalıntılarıyla tıkar. Yani kışın soğuğuyla yüzleşmesi gereken tüm böcekler, sonbahar günleri kısalmaya başladığında onlara yardımcı olacak önlem cephanesine sahiptir.
Bedende Kimyasal Devrim
Günlerin kısalmasıyla beraber böceklerin biyolojik saatleri tetiklenir; birçoğu için bu diyapoza giriştir. (Bir böcek veya başka bir hayvanın askıya alınmış gelişim süreci). Birleşmiş Krallık, Harper Adams Üniversitesi’nde entomolojist ve Böcek Kışlamasının Ekolojisi (Cambridge, 1993) adlı kitabın yazarı olan Simon Leather, OpenMind’a açıkladı; “Ana sebep foto periyottur, (günlerin kısalması) fakat sıcaklığın artması da bu tepkinin tetiklenmesinde yol almakta.
Aslında, soğuk hava diğer önlemlerin etkinleştirilmesinde de etkin rol oynamaktadır. Sinclair’a göre, Colorado patates böceği diyapoza sıcaklıktan bağımsız olarak foto periyot zamanında girer ve fakat yalnızca soğuğa maruz kaldıktan sonra toleranslı hale gelebilir. Bu soğuğa maruz kalma, böceklerin vücudunda kimyasal bir devrimi tetikler.
1950’lerin sonlarında kış boyunca birçok türün, içeriğindeki suyun bir kısmını kaybettiği ve onu sıfırın altındaki sıcaklıklarda yıkıcı buz kristallerinin oluşumunu önleyen doğal bir antifriz olan gliserol ile değiştirdiği keşfedilmiştir. Gliserole ek olarak, böcekler diğer soğuktan koruyucu bileşikler veya kriyoprotektanlar üretebilirler.
Leather, “kışlayan tüm böcekler, bir tür kriyoprotektan kullanır,” diyor. Donmaya karşı toleranslı türler – ölmeden donabilen- kristal oluşumunu kontrol ederek buzlu çekirdek oluşum proteinleri gibi bileşikler üretir, böylece hücresel yapılara zarar vermezler.
Kış Ölümü
Gerçek şu ki, birçok yetişkin böcek için ortak çözüm, türlerinin gelecek baharda hayatta kalmasını sağladıktan sonra ister yumurta ister larva veya pupa şeklinde olmak üzere torunlarını geride bırakarak ölmektir.
Bu olgunlaşmamış formlar kışa antifriz yardımı ile direnir ve içi boş ağaçlara, yaprakların veya kayaların altına yerleştirilir veya etkili bir doğal battaniye görevi gören bir kar tabakasının altında toprağa gömülür.
“Kanada’nın soğuğunda, sıfırın altında sıcaklıklarda bile, böcekler soğuğa dayanmak için yerden yalnızca 30 cm derinde olmalıdır.” Diyor Sinclair.
Çarpıcı bir durum, kış ölümünü kolonilerinin karmaşık yaşam döngüsüne entegre eden sosyal eşek arılarıdır. Yaz sonunda bu hymenopteralar, dışarda yenen yemekleri terörize ederler. Ve aslında bu davranışın bir sebebi vardır. Bir yerden sonra tüm larvalar, koloninin şekerli suyla beslediği işçilere dönüşmüş olurlar. Ve yemeklerimizden şeker toplama görevi de bu işçi arılara geçmiş olur.
Tüm çabalara rağmen neredeyse tüm arılar ölürler. Soğuktan değil açlıktan; yalnızca kraliçe arı kendi özel kürkü altında yaşar. Takip eden yaz mevsiminde ise kendine yeni bir koloni bulacak. Zira kış aylarında yeni nesil işçi olacak yumurtaları döllemek için, vücudunun içinde spermler tutacak.
İlginizi çekebilir: Arılar Kışın Ne Yapar?
Böceklerin kışı bu şekilde atlatabilmesi, bilim adamlarını hala şaşırtmakta. Son araştırmalarda, Utah ve California Üniversitelerinden bir grup kimyager, antifriz proteinlerinin daha önce inanıldığı gibi yapılarını simüle ederek kendilerini buzun içine sokmadıklarını, ancak büyümeyi önlemek için buz oluşumuna yapıştıklarını keşfetti.
Dahası, araştırmacılar bu sistemin gıdaların dondurulmasında, organların nakil için korunmasında, uçakların buzlarının çözünmesinde faydalı yeni bileşiklerin tasarımına ilham verebileceğini belirtiyorlar. Öyleyse, önümüzdeki bahar, böcekler bizi bir kez daha kızdırmaya başladığında, onlardan öğrenecek çok şeyimiz olduğunu unutmayalım.
Cemre Zeynep GÜLTEKİN
