Genellikle mikroorganizmalar ya da mikroplar olarak bilinen mikroskobik canlılar, tüm çevremizde ve hatta bedenimiz içerisinde bulunurlar. “Mikroplar” grubu, içinde bakteriler, mantarlar, virüsler, algler, arkeler ve tek hücrelileri kapsayan çok kapsamlı varlıklardır. Bunlardan bazıları, örneğin bakteri ve mantarlar, iyi bilinirken arke gibi bazıları da daha az bilinirler.
İlginizi çekebilir: Pasifik Okyanusu ’nun derinliklerinde arsenik soluyan Mikroorganizmalar keşfedildi!
Mikroorganizmalar, adının da çağrıştırdığı gibi o kadar küçüktürler ki onları görmek için çoğunlukla bir mikroskop gerekir. Dünyadaki mikropların büyük çoğunluğu insanlar, bitkiler ya da hayvanlar için gerçek bir tehdit oluşturmazlar.
Aslında insanların yanı sıra onlar da dünyanın dönmesi, ayrışması, çürümesi ve hatta besinlerin sindirimi için çalışırlar. Bununla beraber, hastalığa, kötü kokuya yol açan, ürün ve yüzeylere zarar veren, hayatımızı negatif yönde etkileyen bazı mikroorganizmalar da mevcuttur. Bunlardan genelde medyada duyduklarımızın isimleri Salmonella, E. Coli, MRSA, sıtma ve kuş gribidir.
İlginizi çekebilir: Bunlar Sizin Dilinizde Yaşayan Mikroplar
Mikroorganizmalar içindeki bazı ana bölümleri kısaca keşfedeceğiz. Umut ediyoruz ki her grup hakkında bazı ilginç bilgiler ve farklılıkları sizlere aktaracağız.
Mikroorganizmalar içindeki bazı ana bölümler
Bakteriler
Bakteriler, muhtemelen en iyi bilinen mikroorganizmalar, prokaryotların bir üyesidirler. Hücre içinde çekirdekleri yoktur ve organel (özelleşmiş hücre organları) içermezler. Bakteriler içinde daha kalın hücre duvarına sahip Gram-pozitif ve iç ve dış zar arasında sıkıştırılmış ince bir katmana sahip Gram-negatif hücreleri olmak üzere iki kısımdır.
İlginizi çekebilir: Bakteri Nedir? Bakteriler, İnsan Sağlığını Nasıl Etkiler?
Bakteriler son derece kapsamlı ve sayı bakımından dünyadaki en başarılı canlılardır. Bakteriler sindirim gibi bedensel fonksiyonları hedefleyen, insan bedeninde zararsızca yaşayan tek mikroorganizma çeşididir. Aslında insan bedeninde bakteriler insan hücrelerinden daha fazla olmasına rağmen boyutları çok daha küçüktür.
“Canlı” mikroorganizmalardan bakterilerin, yalnızca birkaç tanesi tehlikeli olmasına rağmen, hastalık yönünden insanlar için çok tehlikeli sorunlara yol açabilir.
İlginizi çekebilir: Bakteriler, hayatta kalmak için Darvin’in evrim teorisinin tam tersine, işbirliği yapıyor
Mantarlar
Mantarlar, belli bir çekirdeği ve organları olan organizma anlamına gelen ökaryotlardır. Ökaryot hücreleri bakteri gibi prokaryot hücrelerinden daha fazladır. Mantar kolonileri, örneğin ekmek küfleri belli bir düzey geliştiklerinde insan gözüyle görülebilirler. Mantarlar 3 temel gruba ayrılırlar:
- İpliksi büyüme gösteren ve çok hücreli küfler,
- Tek hücreli olabilen ve ipliksi yapıya sahip olmayan mayalar
- Sporların çoğalması için meyve veren bir gövdeye sahip olan mantarlar
Mantarlar, bağışlıklık zaafiyeti olanlar için sorun teşkil edebilir. Bitkilerde hastalığa yol açan belli patojenleri ihtiva edebilir. Bununla birlikte, bu gruptaki organizmaları tıpkı bira ve diğer yiyecek maddelerinin üretimindeki gibi gıda endüstrisindeki yaygın kullanımlarından da tanırız.
Virüsler
Virüsler pek çok uzman tarafından canlı olmayan organizmalar olarak değerlendirilir. Virüsler temel olarak nükleik asit (DNA ya da RNA) ve kılıf proteinden oluşurlar. Bir viriyon (virüs taneciği) çoğalmak için konak bir hücreye ihtiyaç duyar. İnsan anatomisinde virüs bir insan hücresine girer ve o hücreyi üremek için işgal eder.
İlginizi çekebilir: Birçok Hastalığın Sebebi Virüs Nedir? Virüsler Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Pek çok durumda bağışıklık sistemimiz virüsün varlığını saptar ve bize grip ya da nezle belirtileri göndererek harekete geçer. Bazı virüsler, örneğin HIV hücrelerde kalıcı ve geri dönüşü olmayan hasarlar bırakabilir.
Algler
Algler, bazılarına göre hem prokaryot hem ökaryot içerdiğinden tanımlaması daha zor organizmalardır. Diğer mikroorganizmaların aksine, algler fotosentez yapabilen canlılardır ve çoğunlukla deniz ortamında bulunurlar. Prokaryotik algler ya da Siyanobakteriler bazı fikir ve tanımların onların yalnızca ökaryot (temelde küçük sucul bitkiler) olduğunu ifade edeceğinin aksine çoğunlukla Mavi-yeşil algler olarak adlandırılır.
Arkeler ve Tek hücreliler gibi genellikle daha az bilinen diğer tür mikroorganizmalar da vardır.
Prokaryotlar
Bakteriler ve Archaea prokaryotlardır ( “pro” = önce, “karyote” = çekirdek).
Sitoplazmada dolaşan dairesel bir DNA genomuna sahip tek hücrelerdir. Birçok prokaryot, ek genler taşıyan plazmid adı verilen bir veya daha fazla küçük DNA dairesine sahiptir.
Bakteriler ve arkeler çok benzer bir hücre yapısına sahiptir . Çekirdeği veya zarla çevrili organelleri yoktur. Bazı prokaryotlar , sıvı içinde yüzmek için kullandıkları flagella adı verilen kuyruk benzeri yapılara veya yüzeylere yapışmalarını sağlayan fimbrialara sahiptir.
Ökaryotlar
Ökaryotlar arasında protistler, mantarlar, bitkiler ve hayvanlar bulunur. Bir ökaryotik hücrenin tanımlayıcı özelliği , lineer DNA genomunun bir veya birden fazla kromozom halinde paketlendiği bir çekirdeğe (” eu ” = doğru, ” karyote ” = çekirdek veya çekirdek) sahip olmasıdır.
Ökaryotik hücreler ayrıca prokaryotik hücrelerde bulunmayan mitokondri dahil olmak üzere çok sayıda zara bağlı organel içerir
Protistler
Protistler, mantar, bitki veya hayvan olmayan tüm ökaryotlardan oluşan çok çeşitli bir gruptur. Çoğu tek hücrelidir ve bitki benzeri algler, hayvan benzeri protozoa ve mantar benzeri balçık kalıpları içerir Plasmodium her yıl binlerce insanın ölümünden sorumlu olan sıtma hastalığına neden olan bir protisttir.
Giardia insanlarda gastroenterite (bağırsak enfeksiyonu) neden olan bir protisttir. İki çekirdeği vardır hücrelerin bir yüzü varmış gibi görünmesini sağlarlar!
Hatice Kübra Nakir