Vertigo, denge kaybı, düşme hissi, yürüme, ayakta durma veya mide bulantısı ile sonuçlanabilecek ciddi bir baş dönmesi şeklidir. Her biri farklı bir nedeni olan ve bazen farklı tedavi gerektiren birden fazla vertigonun tipi vardır.
Yapılan çalışmalar ile; baş dönmesi sırasında göz hareketlerini ölçen özel gözlüklerin, bir insanın hangi tür baş dönmesine sahip olduğunu daha doğru teşhis etmede yardımcı olabileceğini tespit ettiler. (Bu çalışma, 15 Mayıs 2019’da, Amerikan Nöroloji Akademis i’nin tıp dergisi olan Neurology® ‘nin çevrimiçi sayısında yayınlandı).
Avustralya’daki Sydney Üniversitesi’nden PhD’nin (ABD’de) doktora başkanı olan Bayan S. Welgampola, “ Vertigo’yu engelleyici durumlar olabilir; bu nedenle vertigo’yu mümkün olan en kısa sürede etkin bir şekilde tedavi etmek ve durdurmak için doğru bir tanı önemlidir” dedi. Amerikan Nöroloji Akademisi: “Bir kişinin gözünün bir bölümündeki hareketlerini gözlemlemek, tanı koymaya yardımcı olabilir, lakin insanlar doktorun ofisindeyken her zaman nöbet geçirmezler”.
Vertigo ve baş dönmesi hakkında ne bilmeliyim?
Hem baş dönmesi hem de baş dönmesi denge sorunları olarak kabul edilirken , iki semptom farklıdır. Baş dönmesi, genel bir dengesizlik hissidir. Vertigo ile, hareket ettiğinizi veya çevrenizin döndüğünü hissedersiniz.
Vertigo kimleri etkiler?
Vertigo atakları her yaşta olabilir, ancak 65 yaş üstü kişilerde daha yaygındır. Kadınların vertigonun yaşama olasılığı erkeklerden biraz daha fazladır. Bazı insanlar hamileliğin bir yan etkisi olarak vertigo yaşarlar.
Vertigo ‘ya eşlik eden göz hareketleri
Araştırma için; katılımcılara vertigo eşliğinde kontrolsüz göz hareketlerini kaydeden bir çift video-okülo grafi gözlüğü verdiler. Vertigo atakları geçirdiklerinde evde göz hareketlerinin videolarını kaydetmek için gözlüklerin nasıl kullanılacağını öğrettiler (Vertigo’ya eşlik eden göz hareketleri tekrarlı ve kontrolsüzdür ve gözler çevrelerde yan yana, yukarı ve aşağı veya göz çevresinde hareket edebilir).
Çalışma; daha önce vertigoya neden olan üç durumdan biri ile teşhis edilmiş 117 kişiyi içermekteydi. Grubun 43′ ünde Meniere hastalığı², işitme ve dengeyi etkileyebilecek bir iç kulak hastalığı, 67′ sinde vertigoya neden olabilen ancak baş ağrısına neden olamayacak vestibüler¹ migren ve yedi tanesinde en sık nedenlerden biri olan benign paroksismal pozisyonel vertigo(Bir kişinin baş hareketlerinin bölümleri tetiklediği vertigo) vardı.
Meniere hastalığı olan ve hızlı yatay göz hareketleri olan kişilerin çoğunluğu için; gözlükler, vertigo tipini yüzde 95 hassasiyet ve yüzde 82 özgüllük ile doğru bir şekilde teşhis edebildi (Duyarlılık; pozitif olarak tanımlanan gerçek pozitiflerin yüzdesidir.
Belirginlik (özgüllük); doğru bir şekilde tanımlanmış negatiflerin yüzdesidir). Karşılaştırma yapıldığında, Meniere hastalığı için yapılan ses testleri, yüzde 91′ lik bir duyarlılığa ve özgüllüğe sahiptir.
Vertigoya başka ne sebep olur?
Vertigo ataklarına yol açabilecek başka faktörler de vardır. İşte bazı yaygın vertigo nedenleri:
- Migren baş ağrıları
- Bazı ilaçlar.
- Felç.
- aritmi
- diyabet
- Kafa yaralanmaları.
- Uzun süreli yatak istirahati.
- Kulak içinde veya yakınında zona .
- Kulak ameliyatı.
- Perilenfatik fistül (iç kulak sıvısı orta kulağa sızdığında).
- Hiperventilasyon.
- Düşük kan basıncı (ortostatik hipotansiyon) – ayağa kalktığınızda kan basıncınızın düştüğü bir durum.
- Ataksi veya kas zayıflığı.
- sifiliz
- Otoskleroz (orta kulağı etkileyen bir kemik büyümesi sorunu).
- Beyin hastalığı.
- Multipl skleroz (MS )
- Akustik nöroma .
Migreni Olanlar İçin
Vestibüler migreni olanlar için göz hareketleri daha karışıktı. Bununla birlikte, yukarı ve aşağı, tekrarlayan, kontrolsüz göz hareketleri yüzde 93′ lük yüksek bir özgüllüğe, ancak yüzde 24′ lük düşük bir duyarlılığa sahipti. Benign paroksismal pozisyonel vertigo olanlarda duyarlılık yüzde 100, özgüllüğü yüzde 78 idi. Welgampola’ da , bir acil servis odası ve hastaları uzaktan teşhis eden doktorlar : “İnsanlara göz hareketlerini kaydetmek için evde kolayca kullanabilecekleri bir gözlük sağlamak, vertigo teşhisine büyük derecede yardımcı olma potansiyeline sahip olmakta” dediler.
Çalışmanın sınırlamaları ise; bazı katılımcıların, vertigoyaşarken yeterince iyi hissetmediklerinden gözlük takmayı istememeleridir. Ek olarak; başlardaki vertigoların çok hafif olduğunu düşündükleri zamanda onları takmamalarıydı. Ayrıca, baş dönmesi için alınan bazı ilaçlar göz hareketini etkilemiş olabilmesiydi. Bu çalışma; Garnett Passe ve Rodney Williams Memorial Vakfı ve Avustralya Ulusal Sağlık ve Tıbbi Araştırma Konseyi tarafından desteklendi. İlerlemek adına; daha büyük insan gruplarında, daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Vestibüler sistem¹, çoğu memelilerde denge ve uzaysal oryantasyon duyusuyla ilişkili, motor koordinasyon ve denge duyusuna liderlik eden duyu sistemidir. İşitme sisteminin bir parçası olan koklea ile birlikte iç kulakta bulunan labirentte ve kulak vestibulumunda yerleşmiştir.
Meniere hastalığı²: şiddetli baş dönmesi (vertigo), kulak çınlaması, kulakta dolgunluk veya tıkanıklık hissine ve işitme kaybına neden olabilecek bir iç kulak hastalığıdır.
Editör / Yazar: Neslihan ÇAKMAK