Yapılan yeni araştırma sonucuna göre: Yılanların çığlıkları duyabildiği ortaya çıktı.
Uzmanlar, yılanların yerdeki ses titreşimlerini bizim “dokunsal” algılama olarak adlandırdığımız şekilde hissedebildiklerini uzun zaman önce ortaya çıkarmışlardı. Fakat havadan da gelen sesleri algılamaları ve bu seslere verdikleri tepkiler kafamızı karıştırdı.
PLOS ONE’da yayınlanan yeni bir makalede, yılanların işitme duyularını dünyayı yorumlamalarına yardımcı olmak için kullandıkları sonucuna vardık ve sonunda yılanların havadan gelen seslere sağır olduğu efsanesini ortadan kaldırdık.
Yedi türden 19 farklı yılanın dahil edildiği araştırmamız, yılanların yalnızca havada işitme duyusuna sahip olmadığını, aynı zamanda farklı türlerin duyduklarına farklı tepkiler verdiğini de ortaya koyuyor.
Yılanlar, yerden ve havadan algıladıkları seslere nasıl tepki verirler?
Görmek ve (havayı) tatmak, yılanların çevrelerini algılamasının ana yolları olmasına rağmen, çalışmamız, işitmenin yılanların duyu repertuarında önemli bir rol oynadığını vurgulamaktadır. Bu durum evrimsel bir bakış açısıyla bakıldığında mantıklıdır. Yılanlar, monitör kertenkeleleri, kediler, köpekler ve diğer yılanlar dahil olmak üzere avcılara karşı hassastır. Kendini tehlikede hissettiğinde bu durumdan kaçınabilmektedir.
Deneylerimiz için, ses geçirmez bir oda düzenlemek ve her deneyde, sadece bir yılanı test etmek için Queensland Teknoloji Üniversitesi Yaratıcı Uygulamalar Okulu ile işbirliği yaptık.
Ses seviyesni kontrolümüz altında tuttuk ve her biri bir frekans aralığı içeren üç sesten birini çaldık: 1– 150Hz, 150–300Hz ve 300–450Hz. Karşılaştırma için, insan sesi aralığı yaklaşık 100–250 Hz’dir ve kuşlar yaklaşık 8.000 Hz’de cıvıldar.
Daha önce yapılan bir çalışmada araştırmacılar, elmas sırtlı çıngıraklı yılanları (Crotalus atrox) çelik bir sepete astılar ve 200 Hz ile 400 Hz arasındaki ses frekanslarına tepki olarak kısıtlı davranışlarını gözlemlediler.
Ancak araştırmamız, birden fazla yılan türünün serbestçe hareket edebilecekleri bir alanda seslere nasıl tepki verdiğini araştıran ilk araştırmadır.
Seslerin yer titreşimleri üretip üretmediğini tespit etmek için bir ivme ölçer de kullandık. Bu şekilde, yılanların sadece yer titreşimlerini hissetmekle kalmayıp gerçekten de havadaki sesleri kaydettiklerini doğruladık.
Yılanlar sese doğru mu yoksa sesten uzağa mı hareket eder?
Yılanların çoğu, kontrole kıyasla ses denemelerinde çok farklı davranış türleri sergiledi. Avustralya’nın kurak iç kesimlerinde bulunan zehirli olmayan bir yılan olan Woma pitonları (Aspidites ramsayi), sese tepki olarak hareketlerini önemli ölçüde artırdı ve fiilen sese yaklaştı.
Yılanların vücutlarının ön üçte birini merak uyandıracak şekilde kaldırdıkları “periskop” adı verilen ilginç bir davranış sergilediler.
Buna karşılık, diğer üç cins Acanthophis (ölüm toplayıcılar), Oxyuranus (taipanlar) ve Pseudonaja’nın (kahverengi yılanlar) sesten uzaklaşma olasılığı daha yüksekti ve bu da potansiyel kaçınma davranışının sinyalini veriyordu. Toplayıcılar, yırtıcıları pusuya düşürür. Kuyruklarındaki (solucan gibi görünmek için kıpırdattıkları) yemi kullanarak avlarının kendilerine gelmesini beklerler ve hızlı hareket edemezler, Bu yüzden sesten uzaklaşma eğiliminde olmaları gayet mantıklıdır.
Onlar için hayatta kalmak, kanguru, vombat veya insan gibi büyük omurgalılar tarafından ezilmekten kaçınmak anlamına gelmektedir. Kahverengi yılanlar ve taipanlar, gün boyunca avlarını hızla takip eden aktif toplayıcılardır.
Bu durum yırtıcı kuşlar gibi gündüz avcılarına karşı savunmasız olabilecekleri anlamına gelir. Deneylerimizde, bu yılanların her ikisinin de keskin duyulara sahip olduğu ortaya çıktı. Özellikle Taipanlar, sese tepki olarak muhtemelen savunmacı ve temkinli davranışlar sergiliyorlardı.
Yılanlar bizi duyabilir mi?
Çalışmamız, yılanların sağır olduğu efsanesini daha da çürütüyor. Yılanlar bizim kadar iyi duyamazlar, yalnızca düşük frekansları duyabilirler, kabaca 600Hz frekansının altında ki sesleri duyabilirler, oysa çoğumuz çok daha geniş bir aralık duyabiliyoruz. Yılanlar muhtemelen duyduğumuz şeylerin daha boğuk versiyonlarını duyarlar.
Peki yılanlar bizi duyabilir mi?
İnsan sesinin frekansı cinsiyete bağlı olarak yaklaşık 100–250 Hz’dir. Denemelerimizde çaldığımız sesler bu frekansları içermekte olup, yılanlardan 1,2 m mesafede 85 desibelde çalınmıştır. Bu, yüksek bir sesin genliği ile ilgilidir.
Deneylerimiz de kullandığımız yılanların bir çoğu seslere tepki verdiler. Bu nedenle, insanlar yüksek sesle konuştuğu veya çığlık attığı zamanlarda yılanların bizi duyması muhtemeldir. Bu durumda, yılanların birinin konuşmasını duyup duyamayacaklarını tam anlamıyla bilemiyoruz çünkü (normal bir konuşma yaklaşık 60 desibeldir) sesi bu gürültü seviyesinde hiç test etmedik.
Çeviren: Oğuzhan Saçkıran
