Güneş tutulmaları eski dönemlerden beri insanların ilgisini çekmiş ve hemen herkeste hayranlık uyandıran fenomenlerdir. Bu tutulmaların insanlar ve hayvanlar üzerindeki etkileri bilim insanları tarafından sürekli araştırma konusu yapılmıştır.
Yıllar boyunca bilim insanları güneş tutulmasının hayvanları nasıl etkilediğine dair sayısız çalışma yürüttü. Kuşlar ve resif balıklarının yuvalarından çıktığını, örümceklerin ağlarını aşağıya indirdiğini, şempanzelerin toplanıp tutulmayı izlediğini ve ineklerin normal bir şekilde otlamaya devam ettiğini biliyoruz.
Fakat güneş tutulması esnasında arıların davranışları hakkında herhangi bir çalışma bulunmuyordu. Bu nedenle Missouri Üniversitesi’nden araştırmacılar, 2017 yılında Amerika’da görülen güneş tutulmalarında arıları gözlemlemeye karar verdi. 400’ün üzerindeki bilim insanı, bilimle uğraşan amatörler ve okul öğrencilerinden oluşan bir ekip arıların güneş tutulması esnasında çıkardıkları sesi dinlemek ve kaydedebilmek amacıyla Oregon, Idaho ve Missouri’de toplam 16 akustik izleme istasyonu kurdu.
Bu çalışmadan önce Missouri Üniversitesi’nden biyoloji uzmanı olan Candace Galen tarafından arı seslerini dinleyerek polen aktivitesini kaydetmek için sahada test edilen sistem küçük USB mikrofonlardan oluşuyordu. Mikrofonlar bazı bölgelerde ışık ve sıcaklık sensörleri ile birlikte, yüksek düzeyde arı polen aktivitesine sahip insan trafiğinden uzak bölgelerde asılıydı.
Tutulma sona erdiğinde cihazlara kaydedilen verilerle birlikte bilim insanları Galen’in laboratuvarına döndü. Hangi tür arıların ses çıkardığını söylemek mümkün olmasa da bölgede yaygın olarak bombus arıları ve bal arıları bulunuyordu. Galen , “Literatürdeki raporlara dayalı olarak, tutulma sırasında ışık aktivitesinin azalacağını ve toplamda asgari düzeye ulaşacağını belirledik” dedi. Ancak bilim insanları değişimin bu kadar ani olmasını beklemiyordu. Arılar tutulma başladığı anda uçmayı durdurdu.
16 noktanın tamamında tutulma süresince sadece tek bir arı vızıltısı kaydedilebildi. Diğer tüm arılar sessizleşti. Ay yavaş yavaş güneşin ışığını azaltırken, arılar uçuş hızlarını yavaşlatmaya başladı. Buna en muhtemel açıklama arıların alacakaranlıkta kovanlarına dönerken daha yavaş uçma eğiliminde olmaları olarak gösteriliyor.
Çalışma aynı zamanda arıların yaşamıyla ilgili daha fazla bilgi edinilmesini sağladı. Galen , “Tutulma, açık alanların – yeni çevresel ortamın arıların ışık ve karanlığa karşı davranışsal tepkilerini değiştirip değiştirmeyeceğini sorma fırsatı verdi” dedi. Karanlık, zamanlama ya da bağlamdan bağımsız şekilde arılarda aynı davranışı ortaya çıkarıyor.
Bu arı bilişiyle ilgili bilim insanlarının yeni bilgiler elde etmesini sağladı. Kuzey Amerika’da bir sonraki güneş tutulması 8 Nisan 2024 tarihinde gerçekleşecek. Bilim insanları bu tutulmada da arı davranışlarını incelemeyi umuyor. Sistem 2024’e kadar rafine edilecek ve böylece uçan arıların türlerinin de ayrıştırılması sağlanacak.
Kaynak: https://www.sciencealert.com/total-solar-eclipse-bees-completely-stop-flying-cognition