Pompei Felaketi
Pompei, ismini İtalya’daki Pompei şehrinden alan antik Roma kentidir. M.S 24 Ağustos 79 yılında Vezüv Yanardağı püskürdüğünde İtalya’daki Pompei şehrini, civar şehirlerle birlikte yaklaşık 2000 insanı küle ve cürufun¹ altına gömdü.
(Cüruf¹ nedir, tamamen saf olmayan metaller ergitildiği zaman yoğunluk farkı nedeniyle yüzeyde biriken daha hafif metallere verilen isimdir. Hafif metalin havaya temas edip oksitlenmesiyle oluşur. Bu nedenle metal küfü olarak da bilinir.)
Bu patlama aynı zamanda Herculaneum, Stabiae, Torre Annunziata ve diğer yakın toplulukların şehirlerini de yok etti.
Şehrin kalıntıları 16. yüzyılın sonlarında keşfedilmeden önceye kadar yüzyıllar boyunca korunmuştur. 18. yüzyılın ortalarında Pompei ve çevresindeki alanların kazıları, modern arkeoloji biliminin başlangıcına işaret etti. Pompei ve çevresindeki arkeolojik alanlar, antik dünyanın sosyal, ekonomik, dini ve politik yaşamının birçok yönü hakkında benzersiz bir bilgi kaynağı sağladıkları için büyük bir öneme sahiptir.
Tarihi İngiliz Müzesi sergisinin eşiğinde Mike Pitts, teknolojinin bu antik şehrin geçmişini, bugünlerini ve geleceğini nasıl ortaya çıkardığını araştırıyor.
İlginizi çekebilir: Endonezya’da Bir Yanardağı Büyüleyici Mavi Renkli Alev Fışkırtıyor!
Pompei Tarihi ve Hikayesi
Pompei, M.S. 79 yılında Vezüv Yanardağı’nın patlamasıyla yok olan bir kasabadır. Pompei, Herculaneum’un (Vezüv Yanardağı’nın yanında bulunan bir diğer şehir) yanı sıra İtalya’nın görülmesi gereken yerlerinden biridir.
İlginizi çekebilir: İtalya’da ”Vampir Çocuk” Mezarı Bulundu
Vezüv onu hem yok ettiği hem de koruduğundan şehir bizim için önemlidir, ancak M.S. 1. yüzyılda çok az önemi vardı. Pompei önemli bir iç liman, ticaret ve sanayi şehriydi. Halkı zengin elit, işçiler ve kölelerin bir karışımıydı.
Herculaneum yazılı tabletlerinin son şifre çözümlemesi, nüfusunun yarısından fazlasının köle veya serbest bırakılmış köleler olduğunu göstermektedir. Bu, Roma toplumunun gerçek rezil yönünü ortaya koymaktadır.
Bugün bizi hala etkileyen hastalıklar ve rahatsızlıklarla karşılaşmalarına rağmen, genel olarak çocukluk döneminin dışındaki sağlıkları bizimkinden çok da farklı değildi (Günümüze göre daha yüksek bebek ölümleri vardı).
Bunun aksine, bir çalışma önemli bir istisna ileri sürdü: Dişlerin ve çenelerin durumu kötü diş hijyenine işaret etmektedir.
Vesuvius’un yamaçları verimli toprakları ile biliniyordu ve Pompei ‘den gelen şarap önemli bir ihracattı. Ancak insanlar yanardağın karanlık tarafının henüz farkında değillerdi. Patlamadan 15 yıl önce şehirde şiddetli depremler oldu ve bu nedenle Pompei çok zarar görmüştü. Ancak bunların hiçbiri yanardağlara bağlı değildi. Henüz korkulacak bir şey yoktu…
Günümüzde Pompei
1748’deki keşfinden bu yana, insanlar 250 yıldan fazla bir süredir Pompei’yi kazıp inceliyorlar. Öğrenecek biraz daha şey olduğunu düşünebilirsiniz, ancak British Museum müdürü Paul Roberts’ın dediği gibi, Pompei ve Herculaneum’daki son araştırmaların netleştirdiği bir şey varsa o da “Çok net olmaması”.
Modern bilim ve arkeoloji, sanat eserleri ve duvar resimleri için eski tarz hazine avının yerini almıştır. Bu süreçte, herkes daha önceki çalışmalarla ne kadar bilginin kaybolduğunu ve şimdi ne kadar daha fazlasını öğrenebileceğimizi fark etti.
Kül altında hala mühürlü olan evlerin kazısı durdu. Yine de 20 ülkeden araştırmacılar Pompei’ye katılıyor, seleflerinin kazılarını kaydediyor ve analiz ediyor, eski buluntulara yeni bilim getiriyor ve geriye kalanları kurtarmaya ve restore etmeye çalışırken yeni keşifler yapıyorlar.
Pompei’nin inşa edilmeyen kısımlarının ayrıntılı incelenmesi -meyve bahçeleri, üzüm bağları, süs havuzları ve çeşmelerin bulunduğu etkileyici bahçe resimlerinin yanı sıra- kasabanın ne kadarının yeşil olduğunu ortaya çıkardı.
Son zamanlarda yapılan çalışmalar, ağaç, polen, tohum ve diğer bitki kalıntılarının incelenmesi yoluyla çok çeşitli ağaç, çiçek, bitki ve sebzelerin kullanıldığını kanıtlamıştır.
İlginizi çekebilir: Pompei’de taşlaşmış at kalıntıları bulundu
Pompei Halkı Neden Helak Oldu?
Halk; ahlaka aykırı yaşam tarzı ve cinsel sapıklıklara yönelmiş olup yaşam tarzlarını kendileri belirlemiştir.
Araştırmalar, MS 79’da Vezüv tarafından salınan dev bir kül ve gaz bulutunun Pompeii sakinlerini öldürmesinin yaklaşık 15 dakika sürdüğünü gösteriyor.
Antik Roma kentinden yanardağ patlamasından kaçamadıkları yüzünden, ölen tahmini 2.000 kişi lav tarafından boğulmadı, daha çok gazlar ve küller tarafından boğuldu ve daha sonra binlerce yıl sonra fiziksel varlıklarının bir izini bırakmak için volkanik döküntülerle kaplandı.
Tüm şehrin en az beşte birinin yeşil alan olduğu tahmin edilmektedir. Pompei’de balık tuzlamadan at ahırına kadar olanları göstermeye yardımcı olan mikroskobik bulgulardır. Yakın zamanda yapılan bir kazı, yatak ve yemle çevrili beslenme çukuruna yığılmış, bağlanmış bir katırın kalıntılarını buldu. Bunun sonraki analizleri otları, yol kenarındaki bitkileri, tahılları, zeytinleri ve cevizleri ortaya çıkardı.
Pompei’deki vücut kalıntılarının replikaları(kopyaları) meşhurdur, ancak şimdi daha aydınlatıcı olan iskeletlerin ta kendisidir. Yüzlerce müze koleksiyonunun aramasını içeren çalışmalar; Vezüv’un gazabından kaçamayanların sadece zayıf ve sakatlar insanlar olmadığını gösteriyor.
Sadece bir evde 13 sağlıklı insan ölmüştü; yaşlarının, büyükanne ve büyük babaya, anne baba ve çocuklara denk olduğu ileri sürülüyor, ve çocuklardan biri hamileydi.
İlginizi çekebilir: Pompei’deki patlamadan Hayatta Kalanlar Nereye Gittiler?
Gelecekte Pompei
Vezüv Pompei’yi mahvetti, ama şimdi sadece birkaç on yıl içerisinde ikinci bir ölümle karşı karşıya. Duvarlar, resimler ve zeminler; milyonlarca turistin meraklı dokunuşlarına, ayaklarına ve sağanak yağmura maruz kalmaktadır.
Pompei’nin en büyük ihtiyacı korumadır. 15.000’den fazla bina, beş dönümlük duvar resimleri ve sayılamayan miktarda eser için restorasyon ve koruma imkansız görünebilir. Ancak arkeolojideki gelişmeler bu noktada yardımcı olabilir.
Pompei ve Herculaneum’da çalışan tüm ekipler dijital tarama ve kayıt kullanıyor. Bu kullanılan teknikler sadece maliyeti düşürmüyor, kalem ve kağıtla yapılan hesaplamalardan daha kesin sonuçlar da üretmektedir. Örneğin Amerikan Pompei Quadriporticus Projesi neler yapılabileceğini göstermektedir.
Bu arkeolog ekibi, 3D Lazer tarama, Fotogrametri (görüntülerden bir nesnenin geometrik özelliklerini belirleme) ve duvar analizi ile küçük odalar (muhtemelen bir eğitim alanı) tarafından desteklenen bir sütun ile çevrelenmiş büyük bir dikdörtgen açık alan kaydetmiştir.
Bu kayıtlar, fiziksel kalıntıları 3D olarak yazdırmak için kullanılabilir. Gerçek kalıntılar ise gelecek nesiller için kaydedilir. Böyle bir kopya, Tutankhamun’un mezar odasının son zamanlarda çarpıcı bir etki yaratması için tamamlandı.
İlginizi çekebilir: Tutankhamun’un Mezarına İngiliz Arkeologlarının Cevabı
Ayhan Mete GÜNAY