Çiçek hastalığı: Dünyanın İlk Kökü Kazınan Hastalığı

‘Çiçek hastalığı nedir? Çiçek hastalığı çok bulaşıcı ve zayıflatıcı ve zaman zaman da ölümcül olan bir hastalıktır. Bu açıklamaları New York’ taki South Nassau Toplulukları Hastanesi’ nde bulaşıcı hastalık uzmanı ve epidemiyolog olarak çalışan Dr. Aaron Glatt çiçek hastalığını bu şekilde tanımlamıştır:  Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü’ ne göre, 1980′ den önce, hastalığa yakalanan her 10 kişiden 3′ ü bu hastalık yüzünden ölmüştür. Sonuç olarak, çiçek hastalığı ortadan kaldırılmadan önce yüz milyonlarca insanın ölümüne neden olmuştur.’ İnsan nüfusu üzerindeki bu yıkıcı etkisine rağmen, çiçek hastalığı 1977 yılına kadar hastalığı ortadan kaldıran dünya çapında bir aşılama çabası sayesinde artık bir tehdit olarak görülmemektedir. Çiçek hastalığı; insanlığın, tamamen kökünü kazıdığı bilinen tek hastalıktır.

Çiçek Hastalığının Belirtileri

Çiçek hastalığına variola (çiçek) virüsü sebep olur. ABD Gıda ve İlaç İdaresi’ne göre bu virüsün dört farklı tipi vardır ve neden oldukları semptomlar da virüsün şiddetine göre değişir.
Virüs hapşırma, öksürme ve konuşma yoluyla yayılan nem damlacıklarının içinde bulunduğu hava yoluyla bulaşır. Virüsün bu şekilde bulaşması kadar yaygın olmasa da;kişinin, virüslü bir kişinin dokunduğu şeylere dokunması ile devirüs yayılabilir.

Çiçek hastalığı için kuluçka süresi genellikle 12 ila 14 gün arasındadır, bu da Mayo Klinik’e göre bir kişinin yaklaşık iki hafta boyunca enfeksiyon belirtileri gösteremeyeceği anlamına gelir. Kuluçka süresi sona erdiğinde, enfekte olmuş kişide ateş, baş ağrısı, sırt ağrısı, karın ağrısı ve genel olarak hasta olma hissi gibi hastalık belirtileri oluşur. Lezyonlar ayrıca burun ve ağız mukozasında da oluşur.

Belirli ve karakteristik bir döküntü de ortaya çıkar. Döküntü ilk olarak hastalığın ikinci haftasında gövdeye yayılmadan önce yüz, eller, önkollar, ağız ve boğazda oluşur. Hastalık ilerledikçe, döküntüler daha belirgin hale gelir ve kabarcıklar gelişir. Sekiz ila dokuz gün sonra ise kabarcıklar kabuk bağlar. Pennsylvania’ daki Villanova Üniversitesi’ nden bir doktor ve profesör olan Dr. Robert J. Leggiadro:’ Bir insanda isilik (döküntü) olduğu sürece bulaşıcıdır; tüm yara kabukları vücuttan ayrıldıktan sonra ise artık bulaşıcı değillerdir.’ Demiştir.

Çiçek Hastalığının Küresel Etkisi

BBC tarafından yayınlanan bir rapora göre, dünya çapında tahminen 300 milyon insan 20. yüzyılda çiçek hastalığından ölmüştür. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre,bu durumun nedeni çiçek hastalığının aşılanmamış bireylerde yaklaşık yüzde 30′ luk bir ölüm oranına sahip olması olarak belirtilmiştir. Tarihsel olarak bu virüs, hamile kadınlar veya bağışıklık bozuklukları olan insanlar için en tehlikeli olan virüstü. Çiçek hastalığı bulaşan insanların çoğu hayatta kalsa da, hasar almadan bu hastalıktan kurtulamamışlardır. Döküntüler arkalarında ciddi yara izleri bırakmıştır ve bazı hastalar da bu hastalık nedeniyle kör olmuştur.

Eradikasyon (Yokedim) ve Önleme

İlk çiçek hastalığı aşılaması, 1796’da Edward Jenner tarafından oluşturulmuştur. Ancak, hastalığın yok edilmesi dünya çapında bir aşılama programı ve 200 yıldan uzun bir zaman almıştır. CDC’ye göre, bilinen en son doğal olarak gerçekleşen çiçek hastalığı vakası 26 Ekim 1977’de Merka, Somali’de teşhis edilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 1980 yılında çiçek hastalığının kökünün kazındığını ilan etmiştir. Glatt, “Bu hastalık sadece aşılama yoluyla yok edildi. Gerçekten bugün bile çiçek hastalığı için kanıtlanmış, denenmiş ve test edilmiş herhangi bir tedavimiz yok.” Demiştir. ABD 1972’de çiçek hastalığı aşılamasını durdurmasına rağmen, çiçek hastalığına yatkın alanlara yerleştirilen ABD askeri personeli için aşılama zorunlu (mecburi) olarak devam etmektedir. Araştırmacılar çiçek hastalığını incelemeye devam etmektedirler, ancak çok az sayıda bilim insanı bu ölümcül hastalığa erişebilmektedir.

Leggiadro, “İki DSÖ (WHO) referans laboratuvarı variola virüs stoklarını saklama yetkisine sahiptir: biri Atlanta’daki Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinde (CDC), diğeri ise Koltsovo’daki bir Rus devlet laboratuarında.” Demiştir ve devam etmiştir: “Ancak, uzun süredir bildirilmeyen veya güvenlik ihlali yoluyla edinilen ek variolaizolatları (stokları) da mevcut olabilir.” DSÖ(WHO)’ye göre;tüm yasal araştırmalar, VariolaVirusAraştırma Danışma Kurulu tarafından denetlenmektedir. Çiçek hastalığının önlenmesi dünya çapında bir aşılama stratejisine dayanmaktadır. Virüs belirtileri gösteren herkes, ülkelerinin tıbbi otoritelerine göre virüsün bulaşmasını önlemek için aşılanır ve tecrit altında tutulur. Amerika Birleşik Devletleri’nde, CDC’nin bireyleri karantina altına almak için yasal haklarıbulunmaktadır.

Potansiyel olarak enfekte olmuş kişiyle temas etmiş olabilecek kişilere de aşı yapılır. Mayo Klinik’ e göre aşı, maruz kaldıktan sonraki dört gün içerisinde virüsün etkilerini önleyebilmekte veya azaltabilmektedir. Çiçek hastalığı aşılarının stokları, bu hastalığın ortaya çıkması durumunda oluşabilecek bir salgına yanıt vermek için dünya genelinde depolanır. ABD’de, Stratejik Ulusal Yedek Stok (SNS)’ u, bir ulusal sağlık için acil durumda, malzemeleri ve ilaçları depolayan hükümet tarafından işletilen bir organizasyondur. Leggiadro, Stratejik Ulusal Yedek Stok (SNS) ‘un bir çiçek hastalığı salgını durumunda acil kullanım için milyonlarca çiçek hastalığı aşılarını içerdiğini söylemiş ve “Doğrulanmış herhangi bir çiçek hastalığı vakası, uluslararası bir halk sağlığı acil durumunu temsil eder ve yerel ve eyalet sağlık birimleri aracılığıyla ulusal makamlara mutlaka rapor edilmelidir.” İfadeleri ile durumun ciddiyetini belirtmiştir.

Editör / Yazar: Zeynep Erva ŞAHİN

Kaynak: https://www.livescience.com/65304-smallpox.html