Gluten; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıl tanelerindeki proteinleri belirtir. TDK’ya göre, Fransızca gluten, Türkçe ‘de doğrusu gluten olarak yazılır. Endosperm (un yapmak için öğütülmüş tohumlarda üretilen bir doku türü)’ nde glutenbulunur ve endosperm; çimlenme sırasında bitki embriyosunu besler. Daha sonra; gluten, hamurun elastikiyetini etkiler, gıdaları bir arada tutmak için bir tutkal görevi görür, bu da pişmiş ürünlerin çiğnenmesini etkiler.
Gluten, yüzlerce farklı proteinin bir karışımıdır, bununla birlikte temel olarak iki farklı protein sınıfından oluşur: Ekmeğe pişirme sırasında kabarma kabiliyeti veren gliadin ve hamurun esnekliğinden sorumlu olan glutenin.
Tüm tahıllar, gluten içermez. Bazı glutensiz tahıl örnekleri; sorgum yem bitkisi, darı, kahverengi pirinç, karabuğday, yabani pirinç, amarant, kinoa , mısır (polenta) ve teff tohumu. Yulaf ayrıca glutensizdir, ancak işleme sırasında kontamine olabilir.
Gluten Kötü Mü?
Gluten, sadece bazı insanlar için kötüdür. Bu insanlar glutene karşı hassas veya glutene karşı toleranssızdır; bu da vücutlarının sindirim sırasında gluteni parçalarken anormal bir bağışıklık tepkisi ürettiği anlamına gelir.
ABD Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanlığı’na göre; en bilinen gluten intoleransı şekli ABD’ de her 141 kişiden birini etkileyen, çölyak hastalığıdır. Çölyak hastalığı olan biri, glutentükettiğinde bağırsaklarına zarar veren ve hayati besinleri emmelerini engelleyen bağışıklık tepkisini, tetikler.
İrritabl bağırsak sendromu (IBS) adı verilen kronik gastrointestinal bozukluk, glutenden etkilenen başka bir durumdur. Gastroenterology & Hepatology dergisinde yayınlanan bir makaleye göre; IBS, ABD’ deki yetişkinlerin yüzde 7 ila 20′ sini etkiliyor. Chong; gluten tanelerinde, bağırsak bakterileri tarafından kolayca mayalanabilen nişasta ve şekerlerin yüksek olduğunu açıkladı. Bu da şişkinliğe, krampa ve / veya ishale neden olabilir.
Buğday alerjisi
buğday alerjenlerinde cilt, solunum veya gastrointestinal reaksiyonlar ile işaret gösteren ancak mutlaka glutenden kaynaklanmayan nadir bir alerji türüdür. Amerikan Allerji, Astım ve İmmünoloji Koleji’ ne göre; buğday alerjisi olan çocukların yüzde 65′ i 12 yaşına kadar büyüyor. Son zamanlarda, bilim adamları çölyak dışı glutenduyarlılığı (NCGS) adı verilen başka bir potansiyel hoşgörüsüzlükten haberdar oldular.
Gluteni tükettikten sonra; gluten hassasiyeti olan hastalar ishal, yorgunluk ve eklem ağrısı gibi birçok çölyak hastalığı semptomları yaşayabilir, lakin bağırsaklarda zarar görmemiş gibi gözükebilir. Bu semptomlar; sindirimin zayıf olmasına veya plasebo etkisine bağlı olabilir. 2015 çalışmasına göre; NCGS kadınlarda ve genç ve orta yaştaki erişkinlerde daha yaygın görünmektedir.
Glutensiz Kalmanın Etkileri
Gluten intoleransı vakalarında, doktorlar tipik olarak glutensiz bir diyet önermektedir. Hastalar ekmek, bira, patates kızartması, makarna, salata sosu, soya sosu ve hatta bazı çorbalar dahil olmak üzere gluteniçeren herhangi bir yiyecek ve malzemeyi yemekten kaçınmalıdır (aksi takdirde “glutensiz” olarak işaretlenmemişse). ABD Gıda ve İlaç İdaresi’ ne göre, gıda ürünlerinin glutensiz olarak etiketlenmesi için 20 ppm’ den daha az gluteniçermesi gerekir.
Son yıllarda, glutensiz intoleransı olmayan birçok insan glutensiz diyetler almıştır. Aslında, Mayo Clinic’ e göre, glutensiz diyetler alan kişilerin yüzde 80’ inde çölyak hastalığı teşhisi konmuyor. Ancak uzmanlar, bu diyetlere, glutensiz gıdalar genellikle besin eksikliğinden olduğu için, açıkça bir ihtiyaç duymadan, bir kişinin sağlığına zarar verebileceğinden endişe duyuyor. Bu endişeleri;
“Glutensiz Diyet” Nedir?
Bu, esas olarak glüten içeren veya glüten ile kontamine olmuş tüm gıdaları ortadan kaldıran bir diyettir . Bununla birlikte, glüten içeren kepekli tahıllar lif ve B vitaminleri , magnezyum ve demir gibi besinler içerdiğinden , bu eksik besin maddelerini telafi etmek önemlidir. Meyveler , sebzeler , baklagiller, kabuklu yemişler , tohumlar, balıklar, yumurtalar ve kümes hayvanları gibi doğal olarak glütensiz gıdaları tüm formlarında tüketmenin yanı sıra , aşağıdaki kepekli tahıllar da doğal olarak glütensizdir:
- Kinoa
- Kahverengi, siyah veya kırmızı pirinç
- Karabuğday
- solmayan çiçek
- Darı
- Mısır
- Sorgum
- Teff
- glutensiz yulaf
Kalori, şeker, doymuş yağ ve sodyum açısından yüksek ve glütensiz kurabiyeler, cipsler ve diğer atıştırmalık yiyecekler gibi besin değeri düşük olabilecek işlenmiş glütensiz yiyeceklere güvenmemek de önemlidir. Çoğu zaman, bu yiyecekler işlenmiş zenginleştirilmemiş pirinç, tapyoka, mısır veya patates unları ile yapılır.
Kilo kaybını etkileyebilir
İlk olarak; kilo kaybını etkileyebilir. Glutensiz bir yaşam tarzıyla ilgili gıda kısıtlamaları; özellikle nişastaların yerine gluten içermeyen kinoa gibi daha sağlıklı seçenekler kullanıldığında, bazılarının kilo vermesine yardımcı olabilir. Hegazi, “Ancak çok fazla geri tepebilir ” daha sağlıklı “glutensiz yiyecek tüketimi kilo almanıza neden olabilir” dedi. Gıda üreticileri, genellikle glutensiz ürünleri daha lezzetli hale getirmek için ekstra yağ veya şeker ekler bu da ürünün kalori miktarını arttırır ve bazen bellerini kontrol etmek için diyet kullananları kandırır.
Glutensiz kalmak besin eksikliğine neden olabilir.
İkincisi, glutensiz kalmak, besin eksikliğine neden olabilir. Pek çok kepekli tahıllar, B ve D vitaminleri, demir ve lif gibi vitaminler ve mineraller bakımından zengindir. Hegazi, “Bir doktor tarafından öngörüldüğü gibi glutensiz kalmanız veya kişisel nedenlerden dolayı kesmeyi tercih ediyor olmanız için; dikkatli bir şekilde uygulanan glutensiz bir diyet yapabilirsiniz” dedi.
Gluten – bilişsel işlev
Üçüncüsü, bazı araştırmalar glutensiz bir diyetin bilişsel işlevi de etkileyebileceğini öne sürüyor. Glutenve karbonhidratlar el ele gittiğinden, glutensiz kalmak karbonhidrat kesmek anlamına da gelebilir. Çok fazla tartışma ortaya koyan bir araştırma; yüksek kan şekeri seviyelerinin beyin yapısını olumsuz yönde etkileyebileceğini ve bilişsel gerileme ve Alzheimer hastalığının gelişimi ile bağlantılı olduğunu öne sürüyor. “Ek olarak, araştırmalar yüksek karbonhidrat alımının yüksek kan şekeri düzeyleri ve iltihaplanma ile de bağlantılı olduğunu göstermekte. Bu nedenle kişisel menünüzdengluten ve karbonhidrat kesmek yaşınızdaki bilişi destekleyebilir. Ancak, gerçekten anlamak için daha fazla araştırma yapılması gerekir.
Gluten – Sindirim Sistemi
Dördüncüsü, glutensiz kalmak, sindirim sistemini iyileştirebilir, şişkinliği ve ishali, diğer semptomların yanı sıra, genellikle hassasiyetle ilişkili olan şişkinliği azaltabilir. Glutensiz bir yaşam tarzıyla ilişkili gelişmiş sindirim, laktoz intoleransı gibi diğer bağırsak bozukluklarıyla ilişkili semptomları da hafifletebilir.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
Gluten İle İlgili Doğru Bilinen 8 Yanlış
Chia Tohumları nedir? Chia tohumu Beslenme Değerleri ve Faydaları
Türk bilim insanları gıda morfinlerini parçalayan enzim üretti
Editör / Yazar: Neslihan ÇAKMAK
Kaynak: https://www.livescience.com/53265-what-is-gluten.html