Kediler ton balığını sever çünkü ton balığı, umami tat alıcılarını harekete geçiren yüksek konsantrasyonda kimyasallar içerir. (Umami; tatlı, ekşi, bitter ve tuzlu ile birlikte beş temel tattan biridir.)
Bir kutu ton balığı en ikonik kedi mamaları arasındadır. En titiz kedi türleri bile ton balığını seviyor. Artık bilim insanları bunun nedenini biliyor.
Chemical Sense dergisinin Ağustos sayısında yayınlanan bir çalışmada araştırmacılar, insanlar gibi kedilerin de tatlı, ekşi, acı ve tuzlunun yanı sıra temel tatlardan biri olan umamiyi algılayan tat reseptörlerini kullandıklarını buldu. Ancak insandaki umami reseptörlerinden farklı olarak kedilerin tat reseptörleri, ton balığında özellikle yüksek konsantrasyonlarda bulunan iki kimyasala bağlanır. Bu kimyasallar kediler için umami deneyimini geliştirerek onların balıklı yiyecekleri şiddetle tercih etmelerini sağlar.
Umami, yiyeceğe lezzetli veya etli bir tat veren şeydir, bu nedenle kedi gibi zorunlu bir etoburun onun tadını tercih etmesi mantıklıdır.
Önceki araştırmalar, kedilerin tat tercihlerinin insanlarınkinden önemli ölçüde farklı olduğunu göstermişti. Örneğin, kedigillerin şeker konusunda kararsız oldukları, tatlı tat alıcı genleri işlevsiz olduğu için tadı alamadıkları için onu ne tercih ederler ne de ondan kaçarlar. Uzmanlar, bu makro besinlerin hayatta kalmaları için gerekli olmaması nedeniyle karbonhidratları ve tatlandırıcıları tatma yeteneklerini kaybettiklerini öne sürüyor.
Benzer şekilde kedilerde insanlara göre daha az acı tat reseptörü bulunur. Bunun nedeni muhtemelen acı tatları hissetmenin, zehirli bitkileri dışlamak için acıyı kullanan bir otobur veya hepçil hayvan için olduğu kadar yararlı olmamasıdır.
Çalışmanın baş yazarı, Waltham Petcare Bilim Enstitüsü duyusal bilim uzmanı Scott McGrane, şöyle söyledi: “Kedilerin fonksiyonel bir tatlı tat reseptörüne sahip olmadığını keşfettiğimiz için bunun yerine neye tepki vereceklerini merak ettik.”
McGrane ve meslektaşları ilk kez kedilerin tat tomurcuklarında umami ile ilgili gen Tas1r1’i ifade ettiğini gösterdi. Bilim insanları bunu, dildeki gen ifadesine bakmak için (başka nedenlerden ötenazi yapılmış) 6 yaşındaki bir erkek kedinin dilini keserek yaptılar. İnsanlarda iki gen, TAs1r1 ve Tas1r3, umamiyi algılamak için birlikte çalışır. Bilim insanları kedilerin TAs1r3 aktivitesine sahip olduğunu biliyorlardı ancak Tas1r1 konusunda emin değillerdi. Ancak bu araştırma, kedigillerin umami tadı için gerekli olan her iki gene de sahip olduğunu buldu.
Ancak kedi TAs1r1 ve Tas1r3 genleri tarafından kodlanan proteinlere daha yakından bakıldığında bunların insan genlerinden çok farklı olduğu görüldü. Kedide, insan umami deneyiminden en çok sorumlu iki amino asit olan glutamik ve aspartik asitin bağlanma bölgeleri mutasyona uğradı.
İnsanların aksine amino asitlerin kedi umami reseptörüne tek başına bağlanmadığı ortaya çıktı. Bunun yerine et ve mayada yaygın olan nükleotidler kedi reseptörüne bağlanır ve glutamik ve aspartik asit gibi amino asitler insanlarda olanın tam tersi şekilde arttırıcı bir etkiye sahip olabilir.
Bu, ton balığını kedilerin favorisi haline getiriyor çünkü umami bağlama görüşüne güçlü bir afinitesi olan nükleotid inozin monofosfat içeriyor. McGrane, ton balığının ayrıca kediler için önemli bir amino asit olan ve güçlü bir umami artırıcı olan L-Histidin amino asidini büyük miktarlarda içerdiğini söyledi.
McGrane, “Ton balığının L-histidin içeriği diğer balık türleri ve et kaynaklarından çok daha yüksektir” dedi.
25 kediden oluşan bir tat paneli bulguları doğruladı. Ekip, kedilerin önüne çeşitli miktarlarda amino asitler ve nükleotidlerin yanı sıra kontrol suyu içeren bir dizi su kabı yerleştirdi. Kediler, umami reseptörlerini en çok aktive eden kombinasyonları güçlü bir şekilde tercih etti; bu da tat alma duyusunun, kedigillerin et yemesinde önemli bir etken olduğunu ortaya koyuyor.
Bu tercihler, daha lezzetli kedi maması ve farmasötiklerin formülasyonunu yönlendirebilir. Üreticiler, kedilerin etli ve tuzlu yiyeceklere ilgi duyduğunu biliyor olsa da, Hill’s Pet Nutrition ürün tasarımı direktörü ve kedi tadı tercihi uzmanı Melissa Vanchina, yaptığı açıklamada, “bu başka bir ayrıntı düzeyidir” diye belirtti.
“Bu, kelimenin tam anlamıyla konuyu moleküler seviyeye taşıyor ve bize üzerinde çalışmaya başlayabileceğimiz bileşikler veriyor” dedi.
Kanada’daki Guelph Üniversitesi’nden kedi beslenme fizyoloğu Anna Kate Shoveller, yolladığı e-postada “hayvanların formüle ettiğimiz gıdaları yemek İSTEDİĞİNDEN” emin olmamız kritik önem taşıyor dedi.
Çeviren: Barış ARICAN
