Güney Koreli bilim insanlarının geliştirdiği LK-99 adlı malzemenin süperiletken özellikleri bağımsız bir araştırma ekibi tarafından test edildi. Ancak sonuçlar, iddiaların aksine malzemenin süperiletken olmadığını gösterdi.
Güney Kore’nin Kuantum Enerji Araştırma Merkezi’nin CEO’su Sukbae Lee ve ekibi, geçtiğimiz günlerde oda sıcaklığında çalıştığını öne sürdükleri bir süperiletken malzeme geliştirdiklerini duyurmuştu. Bu malzeme, LK-99 adı verilen ve havada uçabilen bir madde olarak tanımlanan bir bileşikti. Lee ve ekibi, bu malzemenin fizik dünyasında devrim yaratacak ve maglev trenleri veya uçan kaykaylar gibi yenilikçi teknolojilerin önünü açacak bir icat olduğunu iddia etmişti.
Ancak bu iddialar, bilimsel toplulukta büyük şüphe uyandırdı. Çünkü Lee ve ekibinin yayınladığı makale, hakem onayına sunulmamıştı. Ayrıca makalede verilen malzemenin sentez tarifi çok basit ve eksik görünüyordu. Bu nedenle, Çek Cumhuriyeti’ndeki Prag Üniversitesi’nden bir grup araştırmacı, LK-99’u kendileri sınamaya karar verdi.
Malzeme bilimcisi Ross Colman ve meslektaşları, yaptıkları deneyde LK-99’un bir süperiletken gibi davranmadığını açıkladı. Süperiletkenler, elektriği hiç direnç göstermeden ileten maddelerdir. Bu maddeler, elektronların atomların hiçbirine çarpmadan aralarından akıp gitmesini sağlarlar. Böylece süperiletkenler, hiç ısınmadan enerjiyi kesintisiz bir şekilde aktarma özelliğine sahiplerdir.
Colman ve ekibinin sonuçlarına göre, LK-99 oda sıcaklığında süperiletkenlerden beklenen davranışları tutarlı biçimde sergilemiyordu. Colman, “Malzemenin sentez tarifi çok basit şekilde sunulmuş. Birtakım yanlışlıklar veya eksik bilgiler var” dedi.
Süperiletkenler neden önemli?
Süperiletkenler, 1911 yılında Hollandalı fizikçi Heike Kamerlingh Onnes tarafından keşfedilmiştir. Onnes, cıvanın -269 dereceye kadar soğutulduğunda elektriği hiç direnç göstermeden ilettiğini fark etmiştir. Bu duruma “cıvanın süperiletken hali” adını vermiştir.
Süperiletkenler, sağlık, elektronik ve ulaşım gibi alanlarda devrim yaratma potansiyeli taşıyorlar. Örneğin, süperiletkenler sayesinde MRI gibi tıbbi görüntüleme cihazları, daha güçlü ve daha az enerji harcayan mıknatıslara sahip olabilirler. Ayrıca süperiletkenler, elektrik şebekelerinde enerji kaybını önleyebilir, bilgisayarların işlem hızını artırabilir ve havada uçabilen araçlar gibi fantastik teknolojilerin gerçekleşmesini sağlayabilirler.
Ancak süperiletkenlerin en büyük sorunu, çok düşük sıcaklıklarda çalışmalarıdır. Bu da süperiletkenlerin uygulanabilirliğini sınırlar. Bu nedenle bilim insanları, daha yüksek sıcaklıklarda süper iletken hale gelen malzemeler geliştirmeye çalışıyorlar.
Lee ve ekibi de LK-99’un 127 derecelik sıcaklıkta bile süperiletkenliğini koruduğunu öne sürmüştü. Ancak bu iddia, Colman ve ekibinin deneyiyle çürütülmüş oldu.
LK-99’un gerçek özelliği ne?
Colman ve ekibinin deneyi, LK-99’un süperiletken olmadığını gösterdi. Peki bu malzeme aslında ne?
Bazı araştırmacılar, LK-99’un bir süperiletkenden ziyade demir gibi ferromanyetik olabileceğini düşünüyor. Ferromanyetizma, kabaca, mıknatıslanabilen demir gibi malzemelerin davranışlarını nitelemek için kullanılan bir terimdir.
ABD’deki Maryland Üniversitesi’nden süperiletken araştırmacısı Richard Greene, “Ferromanyetizmaya işaret eden deneyler inandırıcı” diye konuştu.
Greene, LK-99’un süperiletken olduğuna dair iddiaların tamamen çürütüldüğünü söylemek için henüz erken olduğunu belirtti. Ancak şöyle de ekledi: “Tabut orada, çiviler hazır, çekiç de hazır.”
Süperiletken iddiasında bulunan başka bir bilim insanı da soruşturma altında
LK-99 oda sıcaklığında süperiletken hale geldiği öne sürülen ilk malzeme değildi. Birkaç yıl önce saygın bilimsel dergi Nature’da yayımlanan bir makalede, 15 derece sıcaklıkta süperiletken hale gelebilen bir malzeme geliştirildiği duyurulmuştu.
Ancak bu malzemenin çalışması için 2,5 milyon atmosferik basınç (ATM) gerekiyordu ve bu da uygulanmasını yine zorlaştırıyordu. Ayrıca bazı hesap hatalarının tespit edilmesi üzerine makale geri çekilmişti.
Söz konusu makalenin başyazarı, Rochester Üniversitesi’nden Dr. Ranga P. Dias’tı.
New York Times’ın aktardığı son bilgilere göreyse benzer iddialarda bulunduğu bir başka makalesi de geri çekilen Dr. Dias, görev aldığı üniversite tarafından soruşturulmaya başladı.
Dr. Dias’ın araştırmasının akademik etik kurallarına uygun olup olmadığı inceleniyor.
İlgili makalemiz: LK-99: Oda Sıcaklığında Elektriği Kayıpsız İleten Malzeme Keşfedildi
Kaynaklar
- [1] BBC – Oda sıcaklığında süperiletken iddiası doğrulanamadı – 16 Ağustos 2023
- [2] Prag Üniversitesi – LK-99: A Room Temperature Superconductor? – 15 Ağustos 2023
- [3] New York Times – Scientist Who Claimed to Have Found a Superconductor Is Under Investigation – 14 Ağustos 2023
