Yansımalar Neden Ters Gösterir?

Kendisine aşık olan bir peri kızına dahi, egosundan başını kaldırıp cevap verme tenezzülünde bulunmayan Narkissos, Olimpos’un tanrılarını oldukça kızdırır. Bir gün, avından bitkin düşen Narkissos, derin ormanın içlerinde, bitkin halde dolaşırken, duru bir nehir görüverir.

Nehrin kenarına eğilen Narkissos, durgun nehrin soğuk suyunu içerek hem serinlemek, hem de susuzluk acısını dindirmek ister… fakat işler istediği gibi gitmez, durgun su yüzeyine baktığı an donakalır, yüzeyde kendisine bakan o yakışıklıya aşık oluverir…tanrıların cezası, Narkissos’u kendisine aşık etmektir.

Narkissos’a aşık olan peri kızı Ekho gibi, bu genç de ne su içer, ne yemek yer hale gelmiştir. Kendisine hissettiği aşk…onu bitirmiştir…Bu anı tasvir eden Caravaggio’nun tablosunda, her gün aşina olduğumuz, bu yüzden tuhaflığına dönüp bakmadığımız bir durumla karşı karşıyayız.

Narkissos’un gördüğü genç, yatay olarak yansıyorken, bizim gördüğümüz genç dikey yansıyor. Nasıl oluyor da, aynı yansıtıcı yüzeyden, iki farklı eksende yansıma görüyoruz? Nasıl oluyor da, bir ayna bizi baş aşağı çevirmiyor?

Duvarda asılı bir aynaya baktığımızı hayal edelim. Tişörtünüze basılmış desenlerin, yazıların soldan sağa olması gerekirken, tam tersi durduğunu görürüz. Siz sağ elinizi kaldırırsınız, yansımanız ise sol elini. Bu durum bir hayli tuhaf zira, neden baş aşağı değil de, yatay eksende çevriliyoruz?

Bu sorunun cevabı için, basit olarak ışığın nasıl yansıdığından bahsederek başlayabiliriz. Işık ışını, bir cismin yüzeyine çarptığı an, yüzeyin normali ile, yani yüzeye dik düzlemde çizilen doksan derecelik eksen ile yaptığı açıya eşit bir açıyla geri yansır. Eğer yüzey normali ile aynı eksende geliyorsa, kendi üzerinden geri yansır. Işığı tüm opak maddeler yansıtır.

Bu sayede renklerini görürüz. Kırmızı bir ayakkabı, kırmızı dışındaki tüm renkleri emer. Siyah bir ayakkabı ise, tüm renkleri emer. Bittabi, tüm renklerin tamamını değil, bir kısmını yansıtır, aksi takdirde zifiri bir boşluktan başka bir şey gözükmezdi. Aynaların, renk yerine tüm ışığı geri yansıtmalarının nedeni, yansıtıcı yüzeylere sahip olmalarından geçiyor. Aynanın cam yüzeyinin arkasına, ince katman bir gümüş sırlanıyor, bu sayede ayna geldiği gibi ışığı geri yansıtabiliyor. Tabii, %100’lük bir geri yansıtma söz konusu değil.

Aynalar, yapıldığı maddeden dolayı, yeşil renge sahiptirler. Bunu, iki aynayı karşı karşıya getirip görebilirsiniz. Işık, bir aynadan ötekine yansıdıkça, yeşil renge kayacaktır.

Pekala, ışık nasıl oluyor da aynaya gitmeden önce yatay eksende ters dönüyor? Aslına bakarsanız, ışık yatay eksende ters dönmüyor, sizin aynadaki yansımanız da ters değil…ışık, kaynaktan çıktığı gibi, cisime çarpıyor ve o halde aynaya ulaşıyor, aynadan da gözünüze.

Yani ayna, sizin görüntünüzün hiçbir değişiklik yapılmadan yansımış hali. Bir kağıt alıp, üzerine isminizi yazın. Bu kağıdı, bir ışık kaynağına tuttuğunuz zaman, aynadaki yansıma ile aynı görüntüyü elde edersiniz. Zira ayna, görüntünüzü olduğu gibi alıp, iki boyutlu hale çeviriyor. Yani siz, aynanın yüzeyine presleniyorsunuz. Bu yüzden, yatay düzlemde ters gibi geliyor.

Şekilde, ışık kaynağından çıkan ışık, cisme çarpıyor ve oradan aynı şekilde aynaya ulaşıyor. Bu sayede, size rölatif olarak ters bir görüntü meydana geliyor zira, derinliğe sahibiz. Bu yüzden, sizin karşınızdaki biri, görüntünüzü, iki boyutlu aynadan daha farklı görüyor. Karşınızdaki biri sizi, sanki aynanın içerisindeymiş gibi görüyor. Bu sayede, tişörtünüzdeki baskılar ve yazılar, okunabilir oluyor. Siz ise, aynanın karşısında, yüzeydeki yansımadan kendinizi görüyorsunuz, bu sayede tişörtünüzdeki baskılar ve yazılar okunmaz hale geliyor.

Pekala, nasıl oluyor da, Narkissos’un yansımasını baş aşağı görüyoruz? Bunun açıklaması nedir? Narkissos, yansımasını zemindeki sudan görüyor. Kendi bakış açısında, yansıması bahsettiğimiz üzere, yatay düzlemde tersken, siz Narkissos’u ve yansıtıcı yüzeyi dikey bir eksende görüyorsunuz. Narkissos üstte, yansıtıcı yüzey altta, bu sayede yansıma baş aşağı dönüyor. Aynı preslenme mevzusu bu sefer, yukarıdan aşağıya yaşanıyor.

Şekilde, ışık kaynağından çıkan ışık, cisime, cisimdense yerdeki yansıtıcı yüzeye yansıyor. Yansıtıcı yüzeyden, birinci gözlemciye ve ikinci gözlemciye ulaşıyor. Birinci gözlemci, durumu yansıtıcı yüzeyin üzerinden izlerken, ikinci gözlemci cismin arkasından yaşananlara tanıklık ediyor. Görüldüğü üzere ışık, yüzeye normal bir biçimde yansıyor, herhangi bir ters dönme vesaire yok, fakat birinci gözlemcinin perspektifinden dolayı, yansıma (sağ alt) baş aşağı duruyor.

Cismin arkasından, tepesinden bakan ikinci gözlemci ise (sol alt) yansımada bir anormallik gözlemlemiyor. Yansıma, aynı iki boyutlu görüntü iken, biz, üç boyuttan yansımaya baktığımız üzere aynı görüntüde, farklı değişimler görebiliyoruz.

Narkissos, kendine olan aşkından, aç, susuz eriyip gitmiştir…bu güzel, kibirli gencin bedeni ise, nergis çiçeğine dönüşmüştür. İsmi de bir kişilik bozukluğuna, narsisizme bahşedilmiştir. Biz de, bu kişilik bozukluğuna sahip, ölümünden sonra çiçeğe dönüşen gencin kendisine aşık olmasının ardındaki fiziği inceledik, esen kalınız.