Malezya’daki son Sumatra gergedanı Tam’ın ölümünün ardından, türün tabutuna farklı bir çivi çakıldı. Şimdi, Iman adında sadece bir dişi Sumatra gergedan ülkede yaşıyor ve yavru üretebilme çabaları sona erdi. Tam, Nisan ayı sonlarında hastalandı, iştahını ve enerjisini kaybetti, düşüşü hızlıydı.
27 Mayıs Pazartesi günü, 30 yaşındaki gergedan, 2008’de vahşi doğada yakalandığından bu yana evi olan Sabah’taki Tabin Doğal Yaşam Koruma Alanı’nda, son nefesini verdi. WWF Malezya; Facebook’ta “Bugün hayatta kalan son erkek Sumatra gergedanımız Tam’a veda ediyoruz” dedi.
“Kalplerimiz sadece vahşi yaşamın değil, bir türün kaybının da yasını tutarken hüzünle doludur”. Ölüm nedeni henüz bilinmemektedir, ancak kanıtlar böbreklerinin ve belki de karaciğerinin de başarısız olmaya başladığını göstermektedir.
Sumatra gergedanlarının yaşam süresi 35 ila 40 yıl olduğundan, basit düşünürsek yaş nedeniyle ölmüş olabilir.
Soyu Tükenmiş Olarak İlan Edildi.
Eleştirel olarak; nesli tükenmekte olan Sumatra gergedanının (Dicerorhinus sumatrensis) 2015 yılında Malezya’da vahşi yaşam hayatında, soyu tükenmiş olarak ilan edildi. Ancak Tam, hayatta kalırken, aynı zamanda ince bir umut ipliği vardı.
Ne yazık ki, 2011 yılında yakalanan Puntun’ un ve 2014’te yakalanan Iman’ ın türlerinin iki tutsak dişisinden biriyle IVF kullanılarak , Tam ile yapılan üreme çabaları hiçbir yavru üretemedi.
Puntungun’ da, tedavi edilemeyen kanseri olduğundan sözleşme üzerine 2017 yılında kendisine ötenazi yapıldı. Malezya’da, Iman şimdi türünün son örneği. Ve dünyanın geri kalanı için de bu iyi görünmüyor. Vahşi doğada 80’den azı, Kalimantan (Endonezya’nın Borneo adası kısmı) ve Sumatra bölgelerine dağılmıştır ve sayıları her geçen gün azalmaktadır.
Habitat kaybı ve devam eden avlanma, türlerin neslinin tükenmesinin eşiğine gelmesine neden olmuştur. Kendi başına iyi duruma gelmesi muhtemel değildir. Kalan popülasyonları küçük ve birbirlerinden izole edilmiş bu gergedanların yavrularıyla çiftleşme ya da yetiştirilme olanağı olmadıkça genellikle yalnız hayvanlardır.
Bu uygulanabilir bir eş bulmayı, daha da zorlaştırmaktadır. Ve sonrasında doğurganlık ek bir problemdir. Düzenli olarak hamile kalmazlarsa, kadın Sumatra gergedanları, infertil yapan kistler gibi uterus problemleri geliştirir. Bu, Tam’in düşük kaliteli spermiyle birleştiğinde, Iman ve Puntung’ dan embriyo etme girişimlerinin, başarısız kalmasına neden olmuştur.
Iman, hala canlı yumurta üretiyor, bu da IVF’nin hala bir olasılık olabileceği anlamına geliyor. Bunun yanı sıra, Uluslararası Rhino Vakfı’ nın genel müdürü Susie Ellis, Endonezya’da koruma alanlarındaki gergedan nesliyle alışveriş yapma girişimlerinin geçmişte de başarısız olduğunu açıkladı.
Tam’ı kaybetmenin sonucu ile kalan Sumatra gergedanlarını, Kalimantan ve Sumatra’nın sınırlarında bulup, onları korunabilecekleri alanlara getirip, daha fazla buzağı üretmelerini sağlamak olmuştur.
Malezya koruma alanı ile Endonezya’nın koruma alanları karşılıklı olarak ikna edilip, güçlerin birleştirebileceği umut edilmektedir. Sabah Yaban Hayatı Departmanı direktörü Augustine Tuuga, AP’ de “Son kalan gergedanı takip etmeliyiz”, “Bu yapabileceğimiz tek şey, Endonezya ile çalışmak mümkün ise deneyin” dedi.
Editör / Yazar: Neslihan ÇAKMAK
