Bu dönem boyunca Magdalenian gibi çeşitli alet kültürleri varlığını göstermiştir. (Sivri uçlu kemik, zıpkınlar ve ilk olarak kullanılan mikrolitler) ( Mikrolitler; genellikle çakmaktaşı ya da çörtenden yapılmış olan ve bir ya da yarım santimetre ebatlarında olan küçük taşlardır. Bu taşlar hem küçük kesiklerden hem de tepesi kesilerek rötuş yapılmış daha büyük kesiklerden üretilir.)
Homo sapiensler tarafından yapılmıştır. Mızrak atıcı, ok başı, balık kancası gibi aletlerin yapımı için fildişi, kemik, boynuz gibi yeni materyaller kullanılmıştır. Üst Paleolitik Çağ Endüstrisi 40,000’den 12,000 önceye kadar baskındı. Bu endüstrisinin kökeni birbirinden bağımsız olarak Asya (90,000’dan daha önce) ve Afrika’da görülmüştür. Bu alet yapım kültürü alet formlarının artışını, aletlerin malzemelerini ve alet yapım tekniklerinin daha gelişmiş ve karmaşık halini göstermekteydi. [Oldowan Alet Kültürü]
Kendine özgü olan bölge stillerinde hızlı bir şekilde çeşitlilik oluşmaya başlamıştı, bu stillerden bazıları ard arda örtüşmeler yaşamıştı ancak estetik bir alet yapım kültürü olduğu fark edilebilmekteydi. Bu alet formlarındaki uyarlamalar, Musteryen endüstrisinde görülen etkin malzemelerin çeşitliliğindeki artışların yanıtı niteliğindedir. Bölgesel olarak görülen stiller muhtemelen sadece stilistik versiyonlardan ibaret değildi aletlerin değişik materyallere uyumunu da göstermekteydi ve değişik habitatların ihtiyaçlarına göre, farklı gıda kaynakları ve insan doğasındaki ebatların artışındaki denkliğe göre üretim meydana gelmişti. Bu açıklamaya örnek olarak, Üst Paleolitik Endüstrisinde gerçekleştirilen dikilmiş iğne ve balık kancası söylenebilir. [Aşölyen Alet Kültürü]
– Coğrafi olarak geniş alana yayılmış olan Orinyasiyen periyodu (40,000 ila 28,000 yıl önce) Avrupa ve Afrika’nın bazı bölgeleri boyunca görülmüştür ve Homo sapiens ile beraber Homo neandertaller ile ilişkilidir.
– Daha sınırlı olan Châtelperronian (40,000 ila 34,000 yıl önce) Orinyasiyen’in bir çeşididir ve Avrupa’daki Avrupalı olan Homo neanderthaller ile ilişkilidir.
– Neanderthallerin nesli tükendikten sonra Gravettian periyodu görülür ve (28,000 ila 22,000 yıl önce) geniş sırtlı bıçaklar yapmışlardır. Kemik noktasının alt bölümüne eğim vererek alet repertuvarının gelişmesini sağlamışlardır. Fildişi boncukları ölü gömme süslemeleri olarak kullanıldı ve bu ritüel ‘’Venüs figürleri’’ olarak anıldı. Ritüeller ve bölgeler insan kültürünün hiyerarşisine zenginlik ve sosyal statü ekledi.
– Kısa sürmüş olan Solutrean periyodu (22,000 ila 19,000 yıl önce) ısı sayesinde yapılma imkanı bulan şık ve zarif aletler ile tanıştı ve aniden dikkatli ve biriktirilen çakmak taşlar bunları kontrollü ve dikkatli bir şekilde ortadan kaldırdı.
– Son olarak Magdalenian periyodunda (18,000 ile 12,000 yıl arası) ok ve mızraklarda hassas pullu taşların kullanımında, zıpkınlardaki çok dikenli uçların kullanımında ve kemik, boynuz ya da tahtadan yapılmış mızrak atıcısı kullanımında artış görülmekteydi. Bu periyottaki her bir yeni alet sembolleri temsil etmektedir , Chauvat’ ta bulunan mağaradaki resim buna örnek verilebilir.
– Semboller insan kültürünü, teknik becerilerin bütünü olarak değil de paylaşılan dünyanın temsili ve görselleştirilmiş hali olarak tanımlar. Bu temel yazı dili yakın zamanda görsellerin kullanımı aracılığı ile gelişti ve sayı hesabı yapmak, yönetimsel kontrol, zaman takvimi, tarihi kayıt ardından sözlü anlatı gelişimlerini gösterdi.
Üst Paleolitik aletler
kazıcıları, oymacıları (fildişi ya da kemik oymak için), kemik uçları, fildişi boncukları, diş kolyeleri, soyut hayvan ya da insan figürlerini bir araya toplamıştır. Tüm bunlar giyimde, barınak yapımında, kap kaçaklarda, sunu ve süslemelerde, ilaçlarda, beslenme alışkanlıklarında ve ritüel etkinliklerde paralel olarak gelişim göstermiştir. Bu zamanla beraber daha sonra taş ve kemik aletleri üretim alanında çeşitliliği getirdi ve neredeyse kesin denilebilecek hem yaşa hem de cinsiyete bağlı olan kendine has üretimler yapılmaya başlandı.
Tekil gruplardaki aileler arasında sosyal hiyerarşi meydana geldi. Değerli mal varlığının birikimi ve giyilen değişik çeşit süslemeler kısmen sembol niteliğindeydi. Alet yeniliğinin çeşitliliğindeki artış temposu ve Üst Paleolitik çağın daha iyi verim sağlayan avlanma şekilleri büyük oyunun azalan türleri üzerinde acımasız bir baskı uygulamıştı, çoğunun neslinin tükenmesine yol açtı ya da insanların ulaşamayacağı alanlara sürüklenmelerine sebep oldu. Av kaynaklarındaki bu düşüş, insan toplumlarının avcı toplayıcılıktan tarımsal ekonomiye geçişini hızlandırdı. [Musteryen Alet Kültürü]
Editör / Yazar: Meltem TERZİOĞLU
Kaynak: https://humanevolutionb36.weebly.com/cultural-evolution.html