3D görüntülemedeki gelişmeler ilginç bir gerçeği ortaya çıkardı. Mayoz bölünme ile çoğalan her erkek hayvan sperm taşır. Eğer bir sperm hücresini normal insan boyutuna getirirsek, bir yumurtayı döllemek için Everest Dağı’na eşdeğer bir mesafeyi kateder. Sperm hücreleri kuyruğunu kıpırdatarak etraflarındaki suyun içinde hareket ederler. İlişki sırasında, spermlerin çoğu, kabaca elli milyonu yumurtaya ulaşamaz.
Yine de bir yumurtayı döllemek için tek bir sperm hücresi yeterlidir. Tarihi açıdan spermlerin var olduğunu 1677 yılında öğrenmiş olmamıza rağmen insanların aslında nasıl oluştuğunu keşfetmek 200 yılımızı daha alacaktı.
Dönemin “preformasyonistleri” her bir hücrede minyatür şeklinde bir insan olduğuna ve dişi yumurtanın bu küçük insanların yetişmesi için basit bir sığınak olduklarına inanıyorlardı.
Yine de 1700’lerde “epigenetik” fikri ortaya çıktı bu bilimle ilgilenen insanlar çocuğun kadın ve erkeğin ortak ürünü olduğunu savundular. Aynı yüzyılın sonlarındaysa bu fikir doğrulandı. Bugün sperm hakkında çok daha fazla şey bilmemize rağmen görünen o ki spermin bazı tuhaflıkları hala bizlerden saklanabilmeyi başarmış durumda.
17. yüzyılda Hollandalı bir iş insanı (ve kendini iyi yetiştirmiş bir bilim insanı) olan Antonie Philips van Leeuwenhoek lenslere ilgi duymaya başladı. Kendisi, mikroorganizmaları inceleyen ilk insan oldu. Ve bu nedenle bugün mikrobiyolojinin babası olarak da anılmaktadır. Aslında o, bu minik organizmaları Latince’de “mini hayvan” anlamına gelen “hayvancıklar” olarak isimlendirmiştir. Leeuwenhoekayrıca kas lifleri, kılcal kan akışı ve bakterileri de inceleyen ilk insan olmuştur.
İlginizi çekebilir: Mikrobiyoloji Nedir? Mikrobiyoloji Hakkında Genel Bilgiler
Spermin Üç Boyutlu Görüntülenmesi
Leeuwenhoek’un yaptığından daha iyi bir mercek 200 yıldır yapılmadı, dahası, sperm hücrelerinin “sudaki yılan balığı gibi yılan benzeri hareketle” dolaştığına dair algımız, yakın zamana kadar onun tanımından ta ki günümüze dek pek de uzaklaşmadı. Araştırmacılar, 3 boyutlu mikroskopideki en son teknolojiyi kullanarak flagellum (kuyruk) hızlı hareketlerini yeniden oluşturmayı başardılar.
Şimdiye kadar, hücrenin küçücük boyutu ve becerilerimiz göz önüne alındığında bunun çok zor olduğu kanıtlanmıştı. Sperm kuyruğu saniyede 20 kez hareket edebilir; ancak saniyede 55 bin kare yakalayabilen süper hızlı kameralarla baktığımızda bir şeylerin yanlış olduğunu görüyoruz. Sperm kamçıları esasen eğri büğrüdür, yani kamçıların sıvı içindeki hareketleri onları daire içinde döndürmelidir fakat spermin bu etkiyi hafifletmek için tıpkı su altında sarmal hareket eden su samuru gibi dolanırken yuvarlanmak gibi ustaca bir yöntemleri vardır.
Klinik ve araştırma ortamlarında kullanılan Bilgisayar Destekli Sperm Analizi (CASA) sistemleri hala 2 boyutlu görüntüleme tekniği kullanmaktadır. Bu nedenle, yanılsamaya eğilimlidirler ve hücrelerin asimetrik olarak hareket edip etmediğini (doğurganlığı etkiler) tespit etme yetenekleri yoktur. Kısırlık vakalarının yarısından çoğu erkek nüfusla alakalıdır, spermi daha iyi anlamamız ve bunun gibi daha fazla yöntemin geliştirilmesi, bu tür vakaları teşhis etme ve yönetme şeklimizi elbette değiştirecektir.
Hatice Kübra Nakir
