Yeterince uyumak hem fiziksel hem de duygusal açıdan önemlidir. Uyku yoksunluğu veya uykusuz kalmanın etkileri, birçok kısa ve uzun vadeli sağlık etkisine neden olabilir. Hastalık Kontrol ve Önleme (CDC) Merkezleri 18 ve 60 yaşları arasındaki yetişkinlerin en az 7 saat uyku almasını önerir.
CDC’nin uyku önerisini yerine getirmek için yetişkinler en fazla 17 saat uyanık kalmalıdır. İnsanlar 24 saat içinde uyku yoksunluğunun olumsuz etkilerini deneyimleme eğilimindedir.
Bir İnsan ne kadar uykusuz kalabilir?
Uyku gereksinimleri insanlar arasında değişir ve aynı zamanda bir kişinin yaşına da bağlıdır. Örneğin, bebekler yetişkinlerden iki kat daha fazla uykuya ihtiyaç duyarlar.
Bununla birlikte, bir kişinin uyku olmadan yaşayabileceği zaman miktarı belirsizliğini koruyor. 2010 yılında yapılan bir incelemeye göre, uykusuz kalan bir insan için şu anki dünya rekoru 264 saat. 11 günün sonuna doğru, Gardner paranoyaklaştı ve hatta halüsinasyona başladı.
Bununla birlikte, uzun vadeli herhangi bir fiziksel veya psikolojik etkisi olmadan iyileştiği bildirildi.
Uyku yoksunluğu nedir?
Uyku yoksunluğu, bir insan vücudunun ihtiyacından daha az uyku aldığında oluşur. Uyku yoksunluğunun etkileri kişiden kişiye değişebilir.
Çocuklar ve gençler, beyinleri ve vücutları hala gelişip büyürken yetişkinlerden daha fazla uykuya ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle, çocuklarda uyku yoksunluğunun etkileri bazen daha şiddetli veya daha uzun süreli olabilir.
Yetişkinlerde genel uyku yoksunluğu belirtileri şunları içerebilir:
- Gün boyunca yorgunluk ve uyku hali
- Konsantrasyon, uyanıklık ve hafıza zorlukları
- Sinirlilik
- İştah artışı
- Ruh hali değişiklikleri
Düzenli veya kronik uyku yoksunluğu, bir kişinin obezite , diyabet ve kalp hastalığı dahil olmak üzere çeşitli sağlık koşulları riskini de artırabilir.
Uyku yoksunluğu öldürebilir mi?
Uyku yoksunluğu bazı durumlarda ölümcül olabilir. Örneğin, uyku yoksunluğu kaza riskini artırabilir.
Ölümcül ailesel uykusuzluk (FFI) olarak adlandırılan inanılmaz derecede nadir bir uyku bozukluğu da ölümle sonuçlanabilir.
FFI, prion proteini ( PRNP ) genindeki bir mutasyondan kaynaklanan kalıtsal bir durumdur .
FFI semptomları tipik olarak orta yetişkinlikte görülür ve şunları içerir:
- Giderek kötüleşen hafif uykusuzluk
- Kilo kaybı
- İştahsızlık
- Vücut ısısındaki değişiklikler
- Hızla ilerleyen demans
Şu anda FFI için bir tedavi yoktur ve ölüm, genellikle ilk semptomları olan bir kişinin 12-18 ay içinde ortaya çıkar.
24 saat uykusuz kalmanın etkileri
Çoğu insan sadece 24 saat sonra uyku yoksunluğunun etkilerini deneyimlemeye başlayacaktır.
24 saat uykusuz kalmanın etkileri şunları içerebilir:
- Uyuşukluk
- Sinirlilik
- Konsantrasyon ve hafıza zorlukları
- Bozulmuş yargı
- Kısa süreli hafıza sorunları
- Yükseltilmiş seviyeleri stres kortizol ve adrenalin gibi hormonlar,
- Artan kan şekeri seviyesi
- Daha yüksek kaza riski
- Kas gerginliği
Bu etkilerin birçoğu, beynin, doktorların “yerel uyku” olarak adlandırdığı bir duruma girerek enerji tasarrufu sağlamaya çalışması nedeniyle ortaya çıkar. Lokal uyku sırasında, vücut beynin bazı bölgelerindeki nöronları geçici olarak kapatır, diğerlerini değil.
Yerel uykuya giren insanlar tamamen uyanık görünebilir, ancak karmaşık görevleri yerine getirme yetenekleri önemli ölçüde azalır.
48 saat uykusuz
Uyku yoksunluğunun etkileri bir insanın uyanık kalmasının daha uzun sürmesini sağlar. 48 saat uykusuz kaldıktan sonra, bir kişinin bilişsel performansı kötüleşecek ve çok yorulacaklar.
Bu noktada, beyin, aynı zamanda mikro uykuda da bilinen, tam bir bilinçsizlik dönemlerine girmeye başlayacaktır. Mikro uyku istemsiz olarak gerçekleşir ve birkaç saniye sürebilir.
Uykusuz 72 saat
Uykusuz 72 saat sonra, yoksunluk belirtileri ve yorgunluk daha da yoğunlaşacaktır. 2015 yılında yapılan bir çalışmada, iki astronot bilişsel işlevsellikte bozulma, kalp atış hızının artması ve 72 saat boyunca uyanık kaldıktan sonra pozitif duygularda bir azalma yaşadı.
72 saat boyunca uyanık kalmanın bazı etkileri şunlardır:
- Çoklu görev zorluğu
- Şiddetli konsantrasyon ve hafıza sorunları
- Paranoya
- Depresyon hali
- Başkalarıyla iletişim kurma zorluğu
Uyku yoksunluğunun uzun vadeli etkileri
Kronik uyku yoksunluğu, bir kişinin sağlığı üzerinde kalıcı etkiler yaratabilir. Bunlar, aşağıdakilerin artmış riskini içerebilir:
- Yüksek tansiyon
- Şişmanlık
- Şeker hastalığı
- Kalp hastalığı
- Kaygı veya depresyon
Kronik uyku yoksunluğu, çocuklar da dahil olmak üzere, uzun vadeli önemli etkilere neden olabilir:
- Başkaları ile geçinmekle ilgili sorunlar
- Tehlikeli ve antisosyal davranışlarda bulunma riski daha yüksektir
- Fiziksel büyüme ve gelişme ile ilgili sorunlar
Genel uyku ipuçları
Kalite, uyku söz konusu olduğunda, miktar kadar önemlidir. İyi bir uyku hazırlığı uygulamak daha yüksek kalitede uyku sağlayabilir. İnsanlar, uyku kalitesini ve gündüz uyanıklığını artırabilecek bazı eylemler yaparak uyku kalitelerini iyileştirebilirler.
Uyku ipuçları şunları içerir:
- Hafta sonları da dahil olmak üzere her gün aynı saatte uyumaya ve uyanmaya devam ederek tutarlı bir uyku takvimi sürdürmek
- Akıllı telefonlar, bilgisayarlar ve televizyonlar gibi elektronik cihazları yatak odasından çıkarmak
- Yatak odasını karanlıkta ve konforlu bir sıcaklıkta tutmak
- Yatmadan önce kafein ve nikotin gibi uyarıcılardan kaçınılması
- Yatmadan önce, sıcak bir banyo yaparak, bir kitap okuyarak veya rahatlama egzersizleri yaparak
- Düzenli egzersiz yapmak, ancak yatmadan hemen önce fiziksel aktivitelerden kaçınmak
- Yatmadan önce yemek yemekten kaçınma
- Gündüz şekerlemelerini 20 dakikadan daha az sınırlandırmak
Özet
Uyku yoksunluğu, bir insan yeterli uyku almadığında ortaya çıkar. Bir kişinin uykusuzluğa ne kadar devam edebileceği açık değildir, ancak ünlü bir deneyde bir insan 264 saat uyanık kalmayı başardı.
CDC’ye göre, ABD’deki yetişkinlerden en az biri yeterince uyumuyor. 1 ya da 2 saat uyumayı kaçırmak önemli bir şey gibi görünmeyebilir. Ancak kişinin ruh halini, enerji seviyesini ve karmaşık görevleri yerine getirme yeteneğini olumsuz yönde etkileyebilir.
Kronik uyku yoksunluğu, bir kişinin kalp-damar hastalıkları, obezite ve diyabet riskini artırabilir.
Çoğu yetişkin, her gece yaklaşık 7 saat uykuya ihtiyaç duyar. İyi bir uyku planı uygulamak daha iyi bir uyku kalitesi sağlayabilir.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Uyku Hakkında Muhtemelen Bilmediğiniz 5 İlginç Bilgi
- Uykusuzluk, Yüksek Kalp Hastalığı, Kalp Yetmezliği ve Felç Riskini Artırıyor
- Ölümcül Ailesel Uykusuzluk: Uyuyamama hastalığı Ölümle Sonuçlanabilir.
- Huzursuz Bacak Sendromu Nedir? Huzursuz Bacaklar Uykusuz Geceler
- Beyin Aktivitesinin Yoğunluğu Uyku İhtiyacını Artırıyor!
Çeviri: Ülkü Güngör