Değişken ekolojik stratejiler, kuşların öngörülemeyen koşullarda hayatta kalmasına yardım ediyor.
Büyük beyinler bir hayvanın sık veya beklenmedik çevresel değişikliklere karşı hızlı ve esnek tepkiler vermesine yardım eder. Fakat bazı kuşlar bu adaptasyonlara hiç gerek duymaz.
2062 kuşu karşılaştıran küresel bir çalışma, kuşların çok farklı çevrelerde vücut büyüklüklerine oranla daha büyük veya küçük beyinleri olduğunu ortaya çıkardı. Küçük beyinli kuşlar, büyük beyinli akrabalarında olmayan ekolojik stratejileri kullanmaya daha meyilli oluyor.
Bu kuşlar hayatta kalmak için beyinlerine güvenmek yerine daha büyük vücuda sahip olup halihazırdaki yiyecekleri yemeyi ve çokça yavru sahibi olmayı tercih ediyor. St. Louis’teki Washington Üniversitesi biyoloğunun yeni araştırması 23 Ağustos’ta Nature Communications ’ta yayınlandı.
Washington Üniversitesi’nin doktora sonrası araştırmacısıyken Almanya ’nın Konstanz Üniversitesi’nde çalışmaya başlayan Trevor Fristoe, “Gerçek şu ki küçük beyinleriyle oldukça iyi hayatta kalan çok sayıda tür var.” diye belirtiyor.
“İki grubun ortasını göremiyor olmamız gerçekten ilginç.” diyor Fristoe. “Ortalama beyin büyüklüğüne sahip yerli türler, yüksek enlemlerden (daha soğuk ve değişken iklimlerden) neredeyse kaybolmuş durumda. Kendini iki zıt stratejiden birine tümüyle vermeyen türler, kış aylarında daha ılıman iklimlere göç etmeye zorlanıyor.”
Daha büyük bir beyne sahip olmak
“Daha büyük bir beyne sahip olmak tipik olarak daha fazla enerji ihtiyacı ve daha yavaş bir yaşam öyküsü ile bağlantılı.” şeklinde açıklıyor. Fen Edebiyat Fakültesi’nde biyoloji öğretim üyesi ve makalenin yardımcı yazarı Carlos Botero. “Tüm bu kısıtlamaların ötesinde, küçük beyinli türler, büyük beyinlilerde asla görülmeyen alışkanlıklar ve yaşam tarzları sergiliyor.”
“Beyin dokusunu büyütüp küçülten değişik ekolojik stratejilerin, yüksek enlemlerin zorlukları ile başa çıkma konusunda eşit yetkinlikte olduğunu bulduk.” diyor Botero.
Çünkü beyin, geliştirip aynı halini sürdürmek için öyle masraflı bir organ ki biyologlar uzun süredir -tüm türlerde- beynin ne kadar evrilebildiği ile yakından ilgileniyor.”
Bir hipotez, büyük bir beynin ana avantaj olarak geniş çapta davranışsal esnekliğe imkan sağladığı üzerine kurulmuştur. Bu esneklik, farklı koşullara yanıt verme yeteneğini de beraberinde getirir – sıcaklıktaki geniş dalgalanmalar veya besin imkanlarındaki değişimler gibi.
Özel ismiyle “Bilişsel Tampon Hipotezi” beyin büyüklüğünün evrimi için tek mümkün açıklama değil; ama önemli ve etkili bir tanesi.
Değişken beyin büyüklüğü, vücuda kıyasla beyin büyüklüğünün bir ölçüsü – şöyle düşünün: bir devekuşunun beyni, baştankaranın beyninden çok daha büyük olabilir fakat vücudu da öyle. Tahmin edilir ki kuşların göreceli beyin ölçüsünün küresel dağılımı çan eğrisine benzer; çoğu tür doğruca ortaya yerleşirken sadece kalan bir avuç hayvan nispeten büyük veya küçük beyne sahiptir.
Önceki çalışmalar, koşulların değişken olduğu yüksek parallerlerde genel eğilimin daha büyük beyinlere yönelik olduğunu buldu.
Bilişsel tampon hipotezi
Bu bulgu bilişsel tampon hipotezi ile de uyumludur. Fristoe ve Botero’nun yeni çalışması ise daha farklı çünkü bu çalışma, farklı büyüklüklerin az veya çok temsil edildiğini araştırmacıların test etmesine izin vererek farklı çevreler boyunca beyin büyüklüğü dağılımına bakar.
Göçmenlerin – yılın sadece uygun olan dönemlerinde kutuplarda veya ılıman çevrelerde yaşayan kuşların – katkıları hesaba katılmaksızın araştırmacılar yüksek enlemlerde kuşların beyinlerinin çift şekilli gibi göründüğünü buldu. Bu morfolojik model, kuşların beyinlerinin, vücutlarına oranla önemli ölçüde daha büyük veya küçük olduğu anlamına geliyor.
Burada ne oluyordu? Alaska’da doğan Fristoe’nin bu konuda birkaç fikri vardı.
Aslında Fristoe, Alaska eyalet kuşunun – bir diğer adıyla kar tavuğu – küçük beyinli türler için iyi bir model olabileceğini düşünüyor. Peluş gibi göğsü, tüylü ayakları ve kıkırdamaya benzeyen alışılmadık ötüşü ile ne kadar sevecen olsa da yetenekleri tam anlamıyla bilinmiyor. Fakat kar tavuğu herkesten iyi bir biçimde ince dallar ve söğüt yaprakları üzerinde yemek yiyebilir.
“Bu çevrelerdeki küçük beyinli türlerin, büyük beyinliler için ulaşılamaz olan bazı stratejiler geliştirdiğini bulduk.” diyor Fristoe. “Öncelikle, bu türler uykudaki bitki tomurcukları, kozalak iğneleri ve hatta ince dallar gibi sindirimi zor ama halihazırda olan yiyecek kaynakları üzerinde ısrar eder.
“Bu besinler çetin kış şartlarında dahi bulunabilir ama lifli oldukları için sindirim esnasında büyük bir bağırsağa ihtiyaç duyar. Bağırsak dokusu, enerji bakımından beyin dokusu gibi talepkârdır ve bu anlamda kısıtlanmış bir bütçe, her iki ihtiyacı da sağlamanın zor olduğu anlamına gelir.”
“Ayrıca bu türlerin her yıl bol sayıda yavru üretmesine imkan sağlayan yüksek üreme oranlarına sahip olduğunu bulduk.” diyor Fristoe. “Bu ise özellikle değişken koşullar esnasında kar tavuğu populasyonlarının yüksek ölüm oranlarından kurtulmasına izin verebilir. Çünkü büyük beyinli türler daha az yavru yetiştirme konusunda daha fazla zaman harcamaya meyilli oluyor. Bu durum onlar için mümkün olmayan bir strateji.”
Bir başka deyişle belki de büyük beyinler sadece bildiklerimizle sınırlı değildir.
“Beyinler izolasyondaymış gibi evrilmez – onlar, organizmaların yaşamlarında başarılı olmalarına yardım eden geniş bir adaptasyon takımının parçasıdır.” şeklinde anlatıyor Botero. “Total fenotipin farklı yönleri arasındaki takas sebebiyle, iki farklı soyun çevresel dalgalanmalardaki seçilimlere tamamen değişik yanıtlar verebileceğini bulduk.”
“Kendi türümüz zorluklarla başa çıkmak için beynini kullanıyorken biz dahil olmak üzere biyologların, beyin büyüklüğünü değiştiren kuvvetin “çevresel değişkenlik” olarak kabul edilmesine karşı sergilediği önyargı şaşırtıcı olmasa gerek.” diyor Botero.
“Ancak ilginç olan şu ki daha geniş bir açıdan baktığımızda diğer stratejilerin de aynı zamanda işlediğini görüyoruz – ve yine dikkat çekicidir ki buradaki alternatif, ciddi manada daha küçük bir beyni içeriyor!”
Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Beyni Büyük insanlarıın Farklı Bir Beyin Yapısı Var
- İnsan beyninde 11 boyutlu yapılar keşfedildi.
- Kuzgunlar Ve Kargalar Neden Dünyanın En Zeki Kuşlarıdır?
Editör / Yazar: Emine Kızılkaya
Kaynak: https://www.sciencedaily.com/releases/2019/08/190823080016.htm
Bir yorum