Çin'de İki anneli, baba olmadan fare üretildi

Çin Bilimler Akademisi’ndeki uzmanlar iki anneyle, baba olmadan yavru fareler ürettiklerini açıkladı. Üremenin kurallarını bozabilmek için genetik mühendislik bilimini önemli ölçüde kullanmak gerekiyor. Bilim insanları “bimaternal” (iki anneli) hayvanların sağlıklı olduklarını ve yavruların daha sonra kendi yavrularına da sahip olduklarını açıkladı. Ancak iki erkek fareden yavru üretme konusunda aynı başarı sağlanamadı. İki babalı fare yavrularının hepsi doğduktan birkaç gün sonra öldü.

Neden böyle bir şey yapıldı?
Araştırmacılar, neden cinsel ilişkiye girdiğimiz sorusunu yanıtlamaya çalışıyordu. İnsanlar da dahil memeliler, sadece cinsel üremeyle çoğalabiliyor. Bir başka deyişle annenin yumurtası ve babanın spermi gerekiyor. Ancak doğanın geri kalanında aynı kurallar geçerli değil, bazı dişi balıklar, sürüngenler, amfibik canlılar ve kuşlar tek başlarına üreyebiliyor. Çinli araştırmacıların amacı da, aynı cinsiyetten ebeveynlerle yavru fare üretebilmek için eşeyli üremenin hangi kurallarını bozmak gerektiğini anlamaktı. Bu da bu kuralların neden bu kadar önemli olduğunu anlamamıza yardımcı olacaktı. Francis Crick Enstitüsü’nden Prof. Robin Lovell-Badge “İlginç bir çalışma, bizi hindilere çevirebilmek için neler yapmanız gerektiğini çözmeye çalışıyorlar” dedi. Hindiler de cinsel ilişkiye girmeden üreyebiliyorlar.

Peki, nasıl yaptılar?
Kısaca, genetik biliminin son buluşlarını kullanarak. İki anneyle işler daha kolaydı. Araştırmacılar bir dişi fareden yumurta, diğerinden de yarı kromozomlu embriyonik kök hücre aldılar. Her ikisinde de DNA’nın oluşması için gerekenin yarısı vardı. Ancak bunları biraraya getirmek yeterli değildi. Uzmanlar gen düzenleme teknolojisiyle, bu iki yarıyı birbiriyle uyumlu hale getirebilmek için üç farklı genetik komutu sildiler. İki babadan yavru üretmek ise daha karmaşık bir süreçti. Bunun için bir sperm, bir yarı kromozomlu embriyonik kök hücre, tüm genetik bilgileri çıkartılmış bir yumurta ve tüm bunların uyumlu olabilmesi için yedi genin silinmesi gerekiyordu.

Kuralları bozarak ne öğrendiler?
Cinsel ilişkiye girmemizin nedeni DNA’mızın, yani genetik kodlarımızın anne veya babadan gelmesine bağlı olarak farklı davranış göstermesi. Dişi kopya ve erkek kopya olmaksızın, gelişimimiz mümkün değil. Buna genetik damga deniyor ve spermdeki DNA ile yumurtadaki DNA farklı damgalar vurarak nasıl çalışacağını değiştirebiliyor. Genetik damgalamadaki bazı hataların Angelman sendromu gibi bazı hastalıklara yol açtığı söyleniyor. Araştırmacıların, iki anneden yavru fare üretebilmeleri için silmeleri gereken DNA parçaları da bunlardı. Çalışmayı yapan Dr Wei Li, “Bu araştırma bize neyin mümkün olduğunu gösteriyor. İki anneli farelerdeki hataların silinebileceğini ve ayrıca memelilerde iki babalı üreme engelinin de aşılabileceğini gösterdik” dedi.
Kaynak:  https://www.bbc.com/news/health-45801043