Jaguarların dünyada en fazla farklı isimle anılan hayvanlar olarak Guinness Dünya Rekoruna sahip olduklarını biliyor muydunuz?Genellikle “birçok ismi olan kedi” olarak bilinirler bunlardan bazıları; puma, panter, dağ kedisi, dağ aslanı, dağ çığlığı, kara kulak, yaban kedisidir.
Aslında, jaguar yaşayan tüm memelilerden daha çok takma ismi olan hayvandır, sadece İngilizcede 40 civarında farklı isimle anılmaktadır. Bunun sebebi yaşayabildikleri farklı alanlardan kaynaklanmakta ve yaşayabildikleri birçok alan bulunmasıdır.
Jaguarların yaşadıkları bölgeye uyum sağlama becerileri sayesinde- şöyle düşünün hızlı, güçlü ve kaslı bir beden, keskin gözler, üstün işitme yeteneği yanı sıra yüzme, ağaca tırmanma ve uzun mesafeleri atlayabilme yeteneğiniz var- dolayısıyla bu kedi Güney Amerikadaki Güney Andlerden, Kanada daki Yukon a ve ormanlık alanlardan yeşilliğin az olduğu açık arazilere kadar, her yerde yaşayabilmekteler. Bilinen dağ aslanı türleri Amerika’nın batı kısmında, diğer taraftan Teksas tan Kanada sınırına kadar bulunurlarken, Doğu da yaşadıkları bilinen tek grup Floridadır.
Rhode Island, Providence deki Roger Williams Park Hayvanat bahçesi genel müdürü Dr. Jeremy Goodman, “Bu kadar çok farklı isim onların farklı doğal meralarının çevresindeki yerel insanlardan kaynaklanmaktadır” demiştir.
Bunu şöyle açıklamaktadır mesela İnkalar ona puma demekteyken jaguar eski Güney Amerika yerlilerinin jaguajuarana (cuguacuarana) sözcüğünün jaguar olarak kısaltılılp farklı şekilde yazılmasından kaynaklanmıştır. Diğer yandan Panter, tek renkli kürkü olan bütün büyük kediler için verilen genel bir isimdir ve dağ aslanı muhtemelen İspanyol kaşifler tarafından hem büyük bir kedi (aslan gibi) hem de dağda yaşaması nedeniyle, icat edilmiş bir isimdir.
Jaguarlara ne isim verirseniz verin onlar aynı kediler- Puma (bilimsel isimleri son zamanlarda Felis concolor olarak değiştirilmiştir.)- ve bilinen kedi türlerinin en büyüğü olarak kabul edilmektedirler.
Bu durumda Jaguar ile Dağ Aslanı arasında bir fark var mıdır?
Bunun kısa cevabı Hayır, çünkü C&C Güvenlik Danışmanlığı firması kurucusu ve özel müşterileri Los Angeles’ta şehirden uzak ıssız yerlerde yaşayan, uzmanlığını onlara yardım etmek ve müşterilerinin yaşam alanlarına yırtıcı hayvanların girmelerini engellemek üzere kullanmakta olan Charlie Jasper, “aynı türden olmakla birlikte, coğrafik nedenler, diyet ve iklimden kaynaklı olarak genel ölçülerinde küçük bazı farklılıklar bulunmaktadır” der.
Charlie Jasper sözlerine şunu eklemekte “Amerika’nın Güneyinde ve Florida da yaşayan Panterler, tıpkı oralarda yaşamakta olan diğer türler gibi, aynı cinsten olan diğerlerine kıyasla biraz daha küçüktürler” ve şöyle devam eder “ Eğer Carolina da yaşayan beyaz kuyruklu bir geyiği Maine de yaşayan bir türdaşıyla kıyaslarsanız, tıpkı bir Kurt’a kıyasla labradorla çiftleşmekten ortaya çıkmış bir fino köpeğine benzer”.
Genel olarak büyük çoğunlukta Jaguarların ince yapılı bir bedenleri, bir şekilde yuvarlağımsı başları ve dik kulakları vardır ve açık kahve rengi kürkleri (kürklerinin rengi nedeniyle concolor (tek renkli) ismini alırlar), alt kısımlarda beyazlık bulunmakla birlikte hafif siyah renkli tüylerde en alt kısımdadır. Nemli iklimlerde biraz daha koyu renkli ve kırmızımsı kahve tonlarında görülebilirken, daha soğuk bölgelerde yaşayanlar daha kalın, uzun ve gümüşi gri tüylerle kaplı olurlar.
Jaguarlar büyük patileri, içine çekebildiği keskin tırnakları ve etobur hayvanlara özgü dişleriyle güçlü bir yapıya sahip hayvanlardır. Arka bacakları ön ayaklarına kıyasla daha güçlüdür ve bu durum onların bir ağaçtan 5.4 metre yüksekliğe veya bir dağdan 6 metre aşağıya atlayabilmelerini sağlar. Jaguarların esnek omurgaları tıpkı çitalar gibi rahat manevra yapmalarına ve ani yön değiştirebilmelerini sağlar.
Yetişkin bir Jaguar kuyruğuyla birlikte (kuyruk boyu 0,6 ile 0.9 metre arasında olabilir) 1,5 metre uzunluğuna ulaşabilirler. Erkekler dişilerden daha ağır olur 52 ile 99 kilo arasında değişebilir, diğer yandan dişiler 29 ile 63 kilo arasında olurlar.
Tehlikeli hayvanlar mı?
Goodman, “Dağ aslanları en üst düzey yırtıcı ve tehlikeli kabul edilen hayvanlar arasında olmakla birlikte, insanlara saldırmaları çok enderdir” der.
Diğer birçok yırtıcı hayvanda olduğu gibi eğer köşeye sıkıştırılırsa veya kaçan bir insan görürse saldırabilir veya kovalama iç güdüsü harekete geçebilir veya eğer birisi “ölü taklidi” yaparsa hedef haline gelebilir. Saldırıya uğrama durumunda yoğun göz kontağı, sakin ama yüksek sesle bağırma veya herhangi benzeri bir hareket saldırıya uğrayan insanı olduğundan daha büyük ve tehditkâr göstererek hayvanın geri çekilmesini sağlayabilir. Sopa veya taşlarla hatta çıplak elle bile karşı koymak saldıran bir jaguarın vazgeçmesini sağlamada etkili olabilir.
Jaguarlar saldırdıklarında genellikle kendilerine has özellik olan boyundan ısırma yöntemini uygularlar. Bunun anlamı dişlerini omurga ve omurilik arasına yerleştirmek istemeleridir, bunun sonucunda bazen ölümcül boyun, baş veya omurga yaralanmaları olur. Çocuklar büyük risk altındadırlar, bu tür bir saldırı karşısında yaşama ihtimalleri çok düşüktür.
Jaguarlar Neyle Beslenirler?
Jaguarlar et obur hayvanlardır yani diyetlerinde et bulunmak zorundadır ancak böceklerden toynaklı memelilere kadar yakalayabildikleri her şeyi yerler. Esas avları çeşitli geyik türleridir-bunların arasında katır, beyaz kuyruklu geyik, Kanada geyiği ve Amerikan geyiği de bulunur- diğer yediği şeyler arasında büyük boynuzlu koyun, at ve evcil büyük ve küçük baş hayvanlar bulunur.
Jasper yeme alışkanlıklarını şöyle açıklamaktadır “çok çeşitli geyik türlerini, çatal boynuzlu antilopları, yabani keçileri ve koyunları (eğer yakalayabilirlerse), çiftlik hayvanlarını, Güney Amerika evcil ve yabani deve türlerini ( lama, vukunya, vahşi lama, alpaka), evcil hayvanları, kuşları, çeşitli kemirgenleri (oklu kirpi, tavşan, kapibaraları, her şeyi sayabiliriz)”. Hatta “Kuzeybatı Pasifikte, belli bir tür gelincik ve deniz aslanlarını ve fokları da yerler, ayrıca diğer vahşi hayvanların da peşinden giderler böylece gıda konusunda rekabetten kurtulmuş ve ilaveten istediği kadar yiyebilmiş olurlar”.
Jaguarlar küçük avların boynunu güçlü dişleriyle kırma gücüne sahip hayvanlardır ve bu davranışlarıyla avlarını yere düşürürler. Genellikle iki hafta da bir yaklaşık olarak bir büyük memeli hayvan avlarlar. Diğer yandan dişiler eğer yavruları varsa üç günde bir avlanabilir.
Bu kediler genellikle avlarını tercih ettikleri yere taşır, çalılarla kaplar ve günlerce acıktıkça gelip beslenir. Jaguarlar genellikle leş yiyen hayvanlar değillerdir, çok nadiren kendi avlamadıkları hayvanı yerler.
Jaguarlar Korunmaları Gereken Hayvanlar Arasındalar mı?
20 farklı jaguar türü arasından üç tür nesli tükenmekte olan hayvanlar listesinde bulunmaktadır: Florida Panteri (Puma concolor coryi), Doğu Puması (Puma concolor couguar) ve Costa Rica Puması (Puma concolor costaricensis).
Dağ aslanları geçmişten günümüze çiftçilerin hayvanlarını öldürdükleri için korku nedeniyle avlanmışlardır. Ancak nüfusun dağ aslanlarının yaşama alanı olan yerlere doğru genişlemesiyle birlikte sürekli korunmayı gerektirecek veya artacak bir hayvan-insan problemi olası görünmemektedir.
İlginç olan şey, jaguarlar kalın bir sesle mırlarlar, hırlarlar ancak diğer aslanlar gibi kükreyemezler onun yerine çığlık atarlar, isimlerinden birinin de “dağ çığlığı” olmasının nedeni bu olsa gerek.
Çeviren: Ayşegül Butcher
