Donmuş toprakların erimesi eski virüslerin ve karbonların salınmasına ve şimdi ise benzinin taşmasına sebep oluyor.
Rusya kutup bölgesindeki nehirleri kirleten ve şu ana kadar hiç görülmemiş olan benzin taşmalarının arkasında donmuş toprakların erimesi olduğunu düşünüyor. Ve bu sorun sağlığımızı ve doğayı tehdit eden, aynı zamanda da küresel ısınmanın hızını arttırabilecek saatli bir bomba.
İlginizi çekebilir: Bir Sonraki Büyük Salgın Kutuplardaki Donmuş Topraktan Mı Gelecek?
29 Mayıs’ta dev Rus metal üreticisi Norilsk Nickel’in sahip olduğu rezervuarın çökmesiyle 21,000 ton mazot saçıldı.
Ülkenin en büyük endüstri merkezlerinden biri olan Norilsk, kuzey kutup bölgesinde konuşlanmış durumda. Rusya ve Nickel’deki yetkililer bu olayın sebebinin donmuş toprakların erimesi olduğunu düşünüyorlar.
Donmuş toprak nedir?
Donmuş toprak, çoğunlukla bitkisiz toprakların çeyreğini oluşturduğu Kuzey Yarım Kürede bulunur ve genelde binlerce yıllıktır.
Alaska, Kanada ve Rusya’yı kapsayan, Kuzey Kutup Dairesi ile kutup altı ormanları arasında bulunan geniş bölgede görülmektedir.
Derinliği birkaç metre ile yüzlerce metre arasında değişebilmektedir.
Donmuş toprağın içerisinde bulunan donmuş organik madde, uzun süre önce ölmüş hayvanlar ve çürümüş bitki kalıntıları, şeklinde bulunan karbon miktarının1.7 trilyon olduğu tahmin ediliyor.
Donmuş toprak Dünya’nın atmosferine kıyasla iki kat daha fazla karbon, genelde metan ve karbondioksit formunda, bulundurmakta.
Küresel ısınmanın hızlanması
Donmuş toprak eridiğinde ısınıyor ve aynı zamanda da çözünüyor. Bu çözünme sonucunda içinde bulunan ve sera gazı etkisine sebep olan karbondioksit ve metan gazları atmosfere salınıyor.
Sera gazlarının salınması ise Dünya’ya zarar verecek bir kısır döngüye sebep oluyor.
IPCC’nin Eylül 2019 tarihli raporuna göre, karbon kirliliği müdahale edilmeden devam ederse 2100’e kadar donmuş toprakların büyük bir kısmı eriyecek ve atmosfere sera gazlarından oluşan bir karbon bombası salınmış olacak.
Donmuş tehlikeler
Donmuş toprakların erimesi aynı zamanda eski zamanlardan kalma hastalık yapıcı bakterilerin ve virüslerin açığa çıkmasına sebep olabilir.
İlginizi çekebilir: Bakteri Nedir? Bakteriler, İnsan Sağlığını Nasıl Etkiler?
Hatta birkaç tane bu sebepten olduğu düşünülen vakalar görüldü.
2016 yılında Sibirya’da yaşayan bir çocuk şarbon salgını sebebiyle öldü. Bilim insanları bunun sebebinin 70 yıl önce donmuş toprak altında gömülü kalan enfekte ren geyiklerinin, erime sonucunda açığa çıkması sebebiyle olduğunu düşünüyor.
Açığa çıkan şarbon büyükbaş hayvanlara bulaşmış gibi gözüküyor.
Bilim insanları ayrıca donmuş toprağın altında çiçek hastalığı gibi uyku halinde bulunan hastalık yapıcı bakterilerin olduğunu ve küresel ısınma ile birlikte tekrardan açığa çıkabileceğini düşünüyor.
2014 yılında bilim insanları Pithovirus sibericum adında 30,000 yıldır donmuş toprağın altında kilitli kalmış zararsız bir virüsü açığa çıkardılar.
Donmuş toprakların erimesi benzin ve madencilik endüstrilerine, Kuzey Kutup Bölgesi’nde bulunan ulaşılması zor rezervlere ulaşımı kolaylaştırdığı için faydalı olabilir. Fakat toprakta derinlere indikçe, eski virüsleri uyandırabiliriz, diye uyarıyor bilim insanları.
Ayrıca erime, toprak kayması gibi sorunlara sebep olduğu için yapılara, yollara, boru hatlarına zarar verebilir ve masrafı yüksek olacak sorunlara yol açabilir.
Ali Erinç AYAZ
