Fonksiyonel baş dönmesi yaşayan birçok hasta, herhangi organik nedenin tespit edilmemiş olmasından ötürü, bir çok doktor üzerinden uzun ve meşakkatli bir yolu arkasında bırakmaktadır. Günümüzde ilk defa Münih Teknik Üniversitesi (TUM) bünyesinde gerçekleştirilen bir deney neticesinde yukarıda bahsettiğimiz rahatsızlığın muhtemel nedenleri belirlenmiş olup bu nedenler organik faktörlerden kaynaklı Baş Dönmesi ile ilintili olanlara benzer nitelikteki beyindeki duyusal-motor sinyallerin işlenmesi ile ilgili problemlerdir.
Münih ‘teki araştırmacılar bundan birkaç yıl önce fonksiyonel rahatsızlıkların duyusal uyaranlardaki hatalı işlemelerden kaynaklanabileceğini zaten varsaymışlardır. TUM University Hospital rechts der Isar isimli üniversite hastanesinde psikosomatik tıp alnında kıdemli hekim olarak vazife yapmakta olan Prof Nadine Lehnen önderliğindeki ekip deneysel bir pilot çalışma sonucunda bu hipotezi desteklemeyi başarmışlardır.
Fonskiyonel Baş Dönmesi rahatsızlığı olan sekiz hasta ile karşılaştırma gurubu olarak değerlendirilmek üzere on bir kişilik sağlıklı insanlardan oluşan bir gurup araştırmaya katılmışlardır. Araştırmacılar ayrıca daha önceden aynı deneye katılmış organik kusurları bulunan Baş Dönmesi rahatsızlığına sahip hastalardan edinilen bilgileri de kullanmışlardır.
Bu hastalar ya serebellar (beyincik) bozukluğundan muzdarip kişilerdi ya da fonksiyonel vestibuler (özellikle denge işlevinin yürütüldüğü kulak vestibülü ile ilgili) (denge) sinirlerini tamamen kaybetmiş kimselerdi.
Baş Dönmesi rahatsızlığına sahip bu hastalar belirgin eksiklikler sergilemiştir
Deney boyunca, katılımcılar içerisinde ışıktan noktaların hızlı ve birbirini takip eder şekilde katılımcıların tam karşılarındaki duvarın sağ ve soluna yansıtıldığı karanlık bir odada oturmuştur. Kendilerinden ışık noktalara doğru bakmaları istenmiştir. Bir bakıştan diğer bir bakışa geçerkenki kafa ve göz hareketleri kayıt altına alınmıştır. Akabinde, katılımcılara, kafalarındaki uyuşukluğu değiştirmek amacıyla, ağırlıklı kasklar takılmıştır. Bu durum katılımcıların kafasında ciddi titremelerin yaşanmasıyla sonuçlandı. Deney hem kasklarla hem de kasksız şekilde gerçekleştirilmiştir.
Oysa ki, sağlıklı subjeler (katılımcılar) hareketlerini yeni şartlara göre hızlıca ayarlamış ve kafalarındaki titremeyi durdurmayı başarmışlardır; fonksiyonel Baş Dönmesi rahatsızlığı olan tüm hastalar kendilerinden istenen şeyleri yapılması güç şeklinde tanımlamıştır.
Araştırma ekibini şaşırtan şey, ikincisinin yüksek dereceli organik kusurlara bağlı Baş Dönmesi rahatsızlığı olan subjelerle (katılımcılarla) aynı şekilde davranmış olduğu gerçeğidir.
Nadine Lehnen şöyle demektedir: “Araştırmalarımız şunu gösteriyor ki: fonksiyonel Baş Dönmesi ciddi fiziksel bozukluklarla tam da aynı şekilde açığa çıkmaktadır; örneğin, vestibular (denge ile alakalı) sinirlerin fonksiyonelliğinin tamamiyle kaybedilmesi. Bu da bu insanların sağlıklarının ne ciddiyette bozuk olduğunu göstermektedir.”
Deney fonksiyonel Baş Dönmesi rahatsızlığının muhtemel tanımlamasını da sağlamaktadır.
Öğrenilmiş modeller şeklinde beyinde saklanmakta olan daha önceki deneyimlere istinaden, insanlar belli hareketler neticesinde uyarılan duyusal etkiler hakkında belli beklentilere sahiptir. Bu beklenti vestibuler (denge ile ilgili) organlardan gelen bilgi ile karşılaştırılmaktadır.
Kafanın normaldekinden daha farklı şekilde hareket etmesi durumunda, en son iki bilgi seti asla örtüşmemeye başlar. Bu durum beklenilen ile gerçeklik arasında bir dengesizliğin gündeme gelmesine neden olur ki bu Beklentisel Hata diye bilinmektedir.
Nadine Lehnen durumu şu şekilde açıklamaktadır: “Sağlıklı insanlar kolaylıkla bu hatayı fark etmekte, bunu işlemekte ve sonrasında da hareketlerini buna göre ayarlayabilmektedir. Fonksiyonel Baş Dönmesi rahatsızlığı olan insanlar, aksine, duyusal-motor etkilerini doğru şekilde işliyor gibi görünmemektedir.
Birincil olarak (beyinlerinde) depolanmış modellere güvenmektedirler; ancak söz konusu bu modeller artık gerçeklik ile örtüşmemektedir.” Ve ekler: “Sınırlı derecede de olsa – halen öğrenebildiklerini gözlemlemiş olmaktan heyecan duyuyoruz.” Bu sebeple, bu hastaları söz konusu işleme eksikliğini hesaba katan terapik yaklaşımlar vesilesiyle tedavi etmek önemli olacaktır. En son bulguları doğrulamak adına geniş ölçekli bir araştırma yapılması planlanmaktadır.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
Vertigo Hastalığının sebebi nedir? Gözlükler, tanılarda yardımcı olabilir mi?
Tripofobi Nedir? Tripofobi’nin Nedenleri ve Belirtileri
Panik Atak Belirtileri, Panik Atak Nasıl Meydana Gelir
Makale Kaynağı:
Münih Teknik Üniversitesi (TUM) tarafından temin edilen materyaller. Not: İçerik biçim ve uzunluk babında sonradan düzenlenebilecektir.
Referans Mecmualar:
Nadine Lehnen, Lena Schröder, Peter Henningsen, Stefan Glasauer, Cecilia Ramaioli. Fonksiyonel Baş Dönmesinde Kafa Motor Kontrol Eksikliği: Kalıcı Fiziksel Semptomlarda Merkezi Duyusal Motor Bozukluğunun Deneysel Ispatı. Beyin Araştırma İlerleyiş Süreci, 2019 DOI: 10.1016/bs.pbr.2019.02.006
Çevirmen: SELİM TEPE
Kaynak: https://www.sciencedaily.com/releases/2019/08/190802104533.htm
