Birkaç hafta önce, SpaceX roketinin Ay’a çarpacağı haberleri tüm medyada hızla yayıldı . Bugünlerde ise Astronomlar bu sefer büyük bir değişiklik olduğunu duyurdu: Roket kesinlikle Ay’a çarpıyor, ama SpaceX’in bir roketi değil, büyük olasılıkla Çin Ay Keşif Programının roketinin bir parçası.
Hikaye, bilimin ideal olarak nasıl çalışması gerektiğine dair mükemmel bir örnek. Bilim de bazen yanılır ve daha yeni bilgiler elde edildikçe kendini düzeltir. Bu bize aynı zamanda uzay çöplerini takip etmenin ne kadar karmaşık olduğunu ve hata payının yüksek olduğunu gösteriyor.
Şimdi doğru şekilde tanımlanabilen uzay çöpünün uzay boşluğundaki bir görüntüsü. (virtual Telescope Project tarafından görüntülenmiştir. )
Roket, DSCOVR uydusunu özel konumu olan L1 lagran noktasına taşıyan SpaceX değil, aslında Çin Ay keşif programının uzay aracı Chang’e 5-T1 ‘in, geri dönüş misyonunun güçlendiricisi (booster).
NASA’nın finanse ettiği Catalina Gözlem Evi (CSS) DSCOVR uydusunun fırlatılmasından yaklaşık bir ay sonra 14.03.2014 de bir astreoid görüntüledi ve yörüngesi dünyaya yakın olduğu için gözleme listesine ekledi. Bunun üzerine Astronomi yazılım şirketi Project Plutodan Bill Grey yıllarca uzay boşluğunda bu nesneyi takip etti.
İlk başta nesne küçük bir asteroid olarak kabul ediliyordu, ancak daha sonra ışığı yansıtma şeklinin tespit edilmesi ile insan yapımı olduğu ortaya çıktı.
Bu sadece bir tahmindi
Space X’in fırlatılması sırasında elde edilen bilgiler ile değerlendirildiğinde, Grey ve diğerleri bu orbital bulgunun potansiyel adaylarına baktılar. SpaceX roketi çok iyi bir tahmindi ama bu sadece bir tahmindi ve yanılma payı vardı.
Gray, 12.02.2022 tarihinde NASA Jet Sevk laboratuarı (Jet Propulsion Laboratory. ) JPL ‘ nın üst düzey mühendisi Jon Giorgini’den bir e-posta aldı. Bu e-posta, DSCOVER’in 13 Şubat 2015 de ayı geçtiğine dair yapmış olduğu bir açıklamanın doğru olmadığı hakkındaydı.
Nasa Jet Sevk Laboratuarı uzay çöpleri ile ilgilenmez aslında onlar sadece DSCOVER’ın konumu ile ilgileniyorlardı. Bunun üzerine Grey, nesneyi neden SpaceX ‘ in bir parçası olarak tanımladığını tespit edebilmek için 7 yıl önceki e-postalarını karıştırmaya başladı.
Gray bir blog yazısında, “nesnenin aslında DSCOVR’ın ikinci aşaması olduğunu kanıtlayacağımdan emin bir şekilde bunu yaptım.” dedi.
Gray verilere tekrar tekrar baktı nesnenin DSCOVR olduğuna dair güçlü deliller olmasına rağmen bazı tereddütleri vardı.
Aldığı e-posta nesneyi ve daha önce yapılan uzay görevlerini daha derinden incelemesine yol açtı ve Grey orbital nesnenin güçlü bir ihtimalle Çin Ay Keşif Programının roketinin parçası olabileceğinde karar kıldı.
Gray, “Bunu halen net olarak söyleyemiyoruz ama oldukça güçlü kanıtlara dayanarak , 2022 Mart 4 saat 12:25’da aya vurmak üzere olan cismin aslında Chang’e 5-T1 güçlendirici roketi olduğuna ikna oldum.” Bu nesneler için bir izleme mekanizması yoktur, ama bu nesneleri takip etmek amatör astronomların işine yarayabilir.
Çeviri: Ayşegül Eryürekli
