Dünya genelinde pek çok insanın iklim krizi yüzünden hayatını kaybettiği zaten biliniyordu. Ancak çoğunlukla, resmi kayıtlardaki ölüm oranı büyük ölçekli çevre felaketlerinin sonuçlarını yansıtmıyor.
Avusturalyalı sağlık uzmanlarından oluşan bir ekibe göre, Avusturalya’da iklim değişiklinin yol açtığı en büyük tehlike sıcaklık. Eğer emisyonda bir değişiklik olmazsa, 2080’e kadar Avusturalya’nın şehirlerinde yalnızca sıcaklık kaynaklı ölümler bile en az dört katına çıkabilir.
Avusturalya Ulusal Üniversitesinde doktor olan Arnagretta Hunter: “İklim değişikliği birçok can alsa da ölüm belgeleri doğru sayıyı yansıtmıyor.”
Bu ciddi bir hata. Yeni yayımlanan bir belgeye göre Hunter ve diğer dört Avusturalyalı halk sağlığı uzmanı, ölüm kayıtlarına sıcaklık kaynaklı en az 50 ölümün girilmediğini tahmin ediyor.
Avusturalya ölüm belgelerinde, merhumun süregelmiş rahatsızlıklarıyla ve diğer dış etkenlerle ilgili bir bölüm zaten var ama iklimin etkisi nadiren göz önünde bulunduruluyor.
Yapılan çalışmaya göre, 2006- 2017 yılları arasında gerçekleşen 1,7 milyon ölüm kaydının sadece %0,1’inden azında direkt veya dolaylı yoldan aşırı doğal sıcaklığa maruziyete yer verilmiş. Fakat bu yeni çalışmaya göre, Avusturalya’daki sıcaklık kaynaklı ölüm oranı %2 civarlarında.
Hunter: “Yazın çıkan şiddetli yangınların nedeninin aşırı sıcak ve kuraklık olduğunu biliyoruz. Bu yangınlar sırasında hayatlarını kaybedenler sadece itfaiyeciler değildi. Pek çok Avusturalyalı dumana maruz kaldığı için hayatlarının erken dönemlerinde aramızdan ayrıldı.”
“Eğer astımınız varsa ve bu şiddetli yangınlara maruz kalarak bir kriz geçirirseniz, ölüm kayıtları bu bilgiyi de işlemeli.” diye ekliyor.
İnsan ölümleri ve iklim arasındaki bağlantı
Bu verileri işlemezsek neyle karşı karşıya olduğumuzu tam olarak anlayamayız. Ancak, birinin ölüm nedenin kalp krizi veya kanser olduğunu saptamak kolayken insan ölümleri ve iklim arasındaki bağlantıyı yakalayabilmek çok daha zor.
Belgenin yazarları bu durumu yıldırım düşmesiyle karşılaştırıyor. Mesela bir ağaç dalına düşen yıldırım, dalın kopup başınıza düşmesine neden olarak hayatınıza mal olabilir. Sorun şu ki, ölüm belgesi yıldırımı hiç dahil etmeden sadece daldan bahsedebilir.
Yazarlar: “İklim değişikliği hepimizi endişelendiriyor. Ancak aşırı sıcakların doğurduğu sonuçlar kayıtlara geçmezse olayın büyüklüğünü hiçbir zaman anlayamayız.”
“Ölüm belgeleri geliştirilmeli, ölüme sebebiyet veren dış faktörler de hesaba katılarak dolaylı sebepler de kayıtlara geçmeli ve iklim değişikliğinin etkilerini değerlendirebilmemiz için bu ölüm verilerinin büyük ölçekli bir çevresel veri kümesiyle beraber değerlendirilmesi lazım.”
Yazarlar böyle bir adım atılmasının sadece Avusturalya için değil tüm ülkeler için gerekli olduğunu söylüyorlar. Birleşik Krallık, ölüm belgelerini doğru bir şekilde doldurmakta sorun yaşadığını zaten açıklamıştı ve başka birkaç şehir de sıcaklığa bağlı ölüm konusunda Avusturalya’ya yakın bir orana sahip olma yolunda ilerliyor.
Ancak bazı yerlerin, güncel sistemlerinin yenilenmesinden çok daha fazlasına ihtiyacı var. Tropik alanlarda aşırı sıcaktan etkilenen bölgelerde yaşayan 2 milyar kişi için çok az doğru ölüm oranı verisi var. Bu da gelecekte bu toplumlara ne olacağını tahmin edilmesi zor bir hale getiriyor.
Hunter: “İklim değişikliği, koronavirüsten kurtulduğumuzda dahi bizi bekleyen ve tüm dünyayı ilgilendiren en büyük ve tek sağlık tehdidi.”
“Koronavirüsten ölümleri doğru bir şekilde tespit edebiliyoruz ancak bunun gibi, çevre ve sağlık arasındaki ilişkiyi anlayabilen sağlık sistemlerine ve çalışanlarına da ihtiyacımız var.”
Bu belirsiz dünyada yarını tahmin edebilmek için önce düne bakmalıyız. Bu süreçte kaç kişinin iklim değişikliğinden hayatını kaybettiğini öğrenmek kilit rol oynayacak. Bu durumu artık görmezden gelemeyiz.
Belge, TheLancetPlanetaryHealth dergisinde yayımlandı.
Berna DENİZ
Dünyadaki Kirlilik Hakkında Ne Kadar Bilgilisin? Bilgini Test Et!
https://beyinsizler.net/test_quiz/dunyadaki-kirlilik-hakkinda-ne-kadar-bilgilisin/
