Yeni çalışma, Mars'ta yeraltı volkanizması olabilir

Science dergisinde geçen yıl yayınlanan bir araştırmada, Mars’ın güney kutup buzulunun altında sıvı su bulunduğu öne sürülmüştü..Şimdi ise AGU Geo physical Research letters dergisindeki yeni bir çalışmada,kutup buzulunun altında sıvı suyun bulunması için bir yeraltı ısı kaynağı olması gerektiği iddia ediliyor. Yeni araştırma sıvı suyun var olup olmadığı konusunda bir taraf belirlemiyor. Bunun yerine araştırmacılar, bir buçuk kilometre kalınlığındaki bir buzulun altında sıvı suyu üretmek için yeterli ısı olması gerektiğinden, birkaç yüz bin yıl içindeki bir magma odacığının oluşumu olan son magmatik faaliyetin Mars’ın yüzeyinin altında meydana gelmiş olması gerektiğini öne sürüyorlar. Diğer taraftan, çalışmanın araştırmacıları,eğer Mars’ın yüzeyinin altında magmatik faaliyetyoksa,o zaman muhtemelen buzulun altında sıvı suyun da olmadığını iddia ediyorlar. Marstaki yeraltı magmatik faaliyetinin varlığı, Mars’ın jeolojik olarak konuşan,aktif bir gezegen olduğu fikrine ağırlık vermektedir.Bugerçek,bilim insanlarının gezegenlerin zamanla nasıl geliştiklerini daha iyi anlamalarını sağlayabilir. Yeni çalışmanın, Mars’ taki sıvı su olasılığı hakkındaki tartışmaları daha ileriye taşıması amaçlanıyor.Kızıl gezegendeki sıvı suyun varlığı Dünya dışında potansiyel yaşam bulunması anlamına gelir ve aynı zamanda komşu gezegenimizin gelecekteki insan araştırması için bir kaynak olarak da işlev görebilir. Arizona üniversitesi Ay ve Güneş Laboratuarı’nda doktora sonrası bir araştırma görevlisi olan Ali Bromson ‘Eğer bir yaşam varsa,alt yüzeyde radyasyona karşı korunmasının muhtemel olduğunun düşünüyoruz’ dedi.’Eğer magmatik süreçler bugün hala aktifse,belki de yakın geçmişte daha yaygınlardı ve basal erimenin daha geniş alana yayılmasını sağlayabiliyorlardı.Bu,sıvı su için ve belki de yaşam için daha elverişli bir çevre sağlayabilir.
ÇEVRENİN İNCELENMESİ  Mars,her ikisi de kilometrelerce kalınlıkta 2 dev buz tabakasına sahiptir.Dünyanın kabuğuyla buluştuğu yerde gezegenin ısısının buzun erimesine sebep olmasından dolayı dünyada kalın buz tabakalarının altında sıvı su bulunması yaygındır.Science dergisinde geçen yıl yayınlanan bir bildiride,bilim insanları Mars’ta benzer bir fenomen belirlediklerini söylediler.Radar gözlemlerinin Mars’ın güney kutup buzulunun dibinde sıvı su kanıtı tespit ettiklerini iddia ettiler.Ancak bu çalışma sıvı suyun oraya nasıl ulaşabileceğini ele almadı. Mars Dünyadan daha serin bu yüzden buzulun dibindeki bir buzu eritmek için ne tür bir ortamın gerekli olacağı belirsizdi.Her ne kadar önceki araştırmalar Mars’ın buzullarının tabanında sıvı su olup olmadığını incelemiş olsa da,Bilim dergisinin çalışmasının su tespit ettiğini iddia ettiği belirli bir yere henüz kimse bakmamıştı.
ISI ARAMA  Yeni çalışmanın araştırmacıları önce buzulun altında sıvı suyun varlığının tespit edildiğinin doğru olduğunu kabul etti ve daha sonra suyun var olması için hangi parametrelerin gerekli olduğunu bulmak için çalıştı.Gezegenin iç kısmından ne kadar ısı çıktığını ve buzu eritmek için buzulun tabanında yeterli tuz olup olmadığını anlamak için Mars’ın fiziksel modellemesini yaptılar.Tuz buzun erime noktasını önemli ölçüde düşürüyor bundan dolayı buzulun tabanındaki buzun erimesine tuzun yol açmış olabileceği düşünüldü. Model,tuzun tek başına, ısıyı buzu eritebilecek kadar yükseltmediğini gösterdi.Bunun yerine, araştırmacılar Mars’ın içinden gelen ilave ısı olması gerektiğini öne sürüyorlar. Akla yatkın bir ısı kaynağı gezegenin yer altındaki volkanik aktivite olacaktır. Çalışmanın araştırmacıları, Mars’ın derin iç bölümünden gelen magmanın,yaklaşık 300,000 yıl önce gezegnin yüzeyine doğru yükseldiğini iddia ediyorlar.Volkanik bir patlama gibi yüzeyi kırmadı fakat yüzeyin altındaki magma odasına toplandı. Magma odası soğudukça,buz tabakasının tabanındaki buzu eriten ısıyı serbest bıraktı. Magma odası,bugün sıvı su üretmek için buz tabakasına hala ısı sağlamaktadır.
Mars’taki volkanik aktivite fikri yeni değil-gezegenin yüzeyinde birçok volkanizma kanıtı var. Ancak Mars’taki volkanik özelliklerin çoğu milyonlarca yıl öncesine dayanıyor ve bilim insanlarının gezegenin yüzeyinin altındaki ve üzerindeki volkanik faaliyetin uzun zaman önce durduğuna inanmasına sebep oldu. Bubunla birlikte,yeni çalışma daha yakın bir yerlatı volkanik faaliyeti olmuş olabileceğini öne sürüyor.Ve eğer yüzbinlerce yıl önce gerçekleşen volkanik bir faaliyet olsaydı,çalışmanın araştırmacılarına göre bugün gerçekleşmesi ihtimali vardı. Bramson ‘Bu,bugün Mars’ın iç kısmında hala aktif bir magma odası oluşumu olduğunu ve dahili olarak sadece soğuk ve ölü bir yer olmadığını gösteriyor.’dedi.  Arizona üniversitesi Ay ve Gezegen laboratuarında profesör olan JackHolt,Science dergisinin makalesinin yayınlanmasının hemen ardından, suyun güney kutup buzulunun altında nasıl var olabileceği sorusunun aklına geldiğini ve yeni makalenin suyun orada bulunma ihtimaline dair önemli bir kısıtlama eklediğini söyledi. Gezegensel bilim topluluğundaki bulguya ilişkin tartışmalara büyük olasılıkla katkıda bulunacağını ve değerlendirmek için daha fazla araştırma yapılması gerekitiğine işaret ettiğini söyledi. ‘Bence bu tür bir modelleme ve analiz yapmak harika bir fikirdi çünkü su varsa onu açıklamalısınız,bu yüzden yapbozun önemli bir parçası.’ dedi,Holt. ’Orada su olabilirdi ama açıklamak zorundasınız, bu insanlar buzu eritmek için neyin gerekli olduğunu ve bu tuzun yeterli olmadığını belirterek iyi bir iş çıkardılar.’
Editör / Yazar: Esra KAŞ
Kaynak: https://www.sciencedaily.com/releases/2019/02/190212134754.htm