İlk Keşfedilen Asteroid: Ceres

1 Ocak 1801 gecesinde Guiseppe Piazzi adında Palermo, İtalya’dan bir rahip, gökteki yıldızların haritasını çıkarıyordu. 3 gecedir, aynı yıldızlara bakıp dikkatlice mesafelerini ölçerek kağıda geçiriyordu. O gece yıldızları ölçtü. Sonraki gece onları tekrar ölçtü. Şaşırtıcı bir şekilde, bir tanesi hareket etti. 3. gece, tuhaf yıldız tekrar hareket etti. Bu onun bir yıldız olmadığı anlamına geliyordu. O, yeni bir şeydi: keşfedilen ilk asteroid. Piazzi ona sonrasında Ceres adını verdi.

Asteroid Nedir?
Asteroidler Güneş’in yörüngesinde dolaşan kaya ve metal parçalarıdır. 900 kilometrekarelik genişliğiyle, Ceres oldukça büyük bir asteroid ama Piazzi’ninki gibi bir teleskoptan, Ceres iğne ucu kadar bir ışıktı. Tıpkı bir yıldız gibi. Asteroid kelimesi aslında yıldız benzeri anlamına gelir. Yıldızlar ve Asteroidler arasındaki fark gökteki hareket biçimiyle belirlenebilir. Tabii ki Piazzi bunların hiçbirini bilmiyordu. Tamamen yeni bir şey keşfettiğini de. Daha çok bilgi için, Piazzi’nin Ceres’in gökteki hareketini izlemesi ve ardından Güneş yörüngesini hesaplaması gerekiyordu. Bu yüzden her bulutsuz gecede, teleskobunu göğe çevirdi.

Her gece ince ölçümler yaptı, ta ki yapamayana değin. Güneş önünü kesti. Ceresin yörüngesi değişti. Bu Ceres’in sadece Dünya’da gündüz iken gökte olduğu anlamına geliyordu. Güneş’in parlak ışığı bu küçük asteroidi görünmez kılıyordu. Astronomların Ceres’in yörüngesini hesaplamaları gerekiyordu. Bu şekilde sonsuz gökyüzünde, herhangi bir gecede nerede olabileceğini tahmin edebileceklerdi. Fakat hesaplamalar yorucu, sonuçlar ise kesin değildi. Birçok astronom Ceres’i aradı. Ama nereye bakacaklarını bilemediklerinden kimse onu bulamadı. Şanslı bir şekilde, çalışkan matematikçi Carl Friedrich Gauss kayıp asteroidin haberini aldı. Bu bulmacayı ilgi çekici buldu ve işe koyuldu.

İhtiyacı olan matematiksel metodlara sahip olmadığını anlayınca, bugün hala kullanmakta olduğumuz yeni metodlar icat etti. Yeni yörüngeler türetti. Ceres’i nerede arayacağımız konusunda yeni tahminlerde bulundu. Macar gök bilimci Baron Franz Xaver von Zach, Gauss’un tahminleriyle Ceres’i aradı. Bulutlarla dolu geçen haftalardan sonra 31 Aralık 1801’de von Zach sonunda açık bir geceye kavuştu. Teleskobundan baktı ve sonunda Ceres’i gördü. O günden beri Ceres’in izini kaybetmedik. Günümüzde sayısız asteroid keşfettik. Ceres de dahil çoğu Güneş’i Mars ve Jüpiter’in arasından turluyor. Dünya’ya yakın asteroidler ise Güneş’i Dünya’ya daha yakın turluyorlar. Biz bu konuyu anlatırken 16,407 yeni Dünya’ya yakın asteroid keşfetti. Sürekli yeni asteroidler keşfettiğimizden, siz bu yazıyı okumayı bitirene kadar, sayıya yüzler ve binler eklenecek. Günümüzde asteroid avcıları, bir tanesi uzayda olmak üzere modern teleskoplar kullanıyor. Bilgisayar görüntüleri analiz ediyor ve arşiv merkezlerine rapor etmeden önce, insanlar sonuçları kontrol ediyor.

Keşfedilen her asteroidin yörüngesi kendine özgüdür. Yörüngeler astronomların bir asteroidin herhangi bir zamanda nerede olacağını tahmin etmesini sağlar. Bazı iyi bilinen asteroidlerin günümüzden 800 yıla kadar her gün nerede olacağını hesaplayabiliyor olsak da, çoğu asteroid yörüngeleri 80 yıla kadar tahmin edilebiliyor. Bize çarpmak üzere yaklaşan bir tanesi olması riskine karşı asteroidleri aramayı asla bırakmamalıyız. Fakat gök bilimciler asteroidleri yalnızca aramaz. Üzerinde nasıl oluştuklarını, nasıl yapıldıklarını ve bize Güneş Sistemimiz hakkında ne söyleyeceklerini anlamak için de üzerinde çalışırlar. Günümüzde Piazzi’nin hayalini bile kuramayacağı bir şey yapıyoruz. Asteroidlere onlar üzerinde çalışacak uzay araçları gönderiyoruz. Down adında bir uzay aracı 4 yıla aşkın bir sürede ana asteroid kuşağında milyarlarca kilometre dolaştı. Orada Ceres’i ve Vesta adından başka bir asteroidi ziyaret etti. Down’ın görselleri Piazzi’nin küçük parlayan noktasını kraterlerle, göçüklerle ve dağlarla dolu başka bir şeye dönüştürdü.
Kaynak: https://www.wikizero.pro/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvQ2VyZXNfKGMlQzMlQkNjZV9nZXplZ2VuKQ