Ancak endişelenmeyin, fizik yasaları ihlal edilmiyor. Bir şey evrenin uzak bir köşesinde, ışıktan daha hızlı seyahat ediyor.
Hayır, fizik yasaları ihlal edilmiyor: Uzay boşluğunda hiçbir şeyin ışıktan daha hızlı hareket edemediği hala doğru.
Fakat ışık, yıldızlararası gaz ya da yüklü parçacıklardan oluşan yoğun sis gibi bir maddeden geçtiğinde yavaşlar ki diğer maddenin onu geçebileceği anlamına gelir. Ve bu, gama ışını patlamaları olarak adlandırılan evrendeki bazı enerjik ışıkların vuruşlarındaki tuhaf simetriyi açıklayabilir.
Bu kriptik patlamalar -uzak galaksilerden gelen gama ışık ışınlarının parlak çakımları- büyük yıldızlar çöktüğünde ya da aşırı yoğun nötron yıldızları çarpıştığında oluşur.Bu felaketler, uzayda ani yükseliş yapan sıcak, yüklü,hızlı plazma fışkırmaları gönderir.
Ancak bu sinyaller garip bir şekilde simetriktir ve bunların nedeni hala bir gizem.
Güney Carolina’daki Charleston Koleji’nden astrofizikçi Jon Hakkila “Bir gama ışını patlaması sabit bir zirvede parlamaz ve sönmez, bunun yerine titreşimli bir örüntü gösterir” dedi.
Hakkıla bu bulmaca üzerinde yıllarca çalıştı. Şimdi, o ve ortağının bir çözümü var: 23 Eylül’de The Astrophysical Journal’da yayınlanan bir makalede belirttikleri gibi, ışık hızından daha yavaş ve daha hızlı hareket eden plazma, bu titreşimli örüntüyü açıklayabilir. Eğer haklılarsa, bu gama ışınlarını aslında neyin ürettiğini anlamamıza yardımcı olabilir.
Clemson Üniversitesi’nden astrofizikçi -bu çalışmaya dahil olmayan- Dieter Hartmann, plazmada küçük ölçekli fenomenleri büyük ölçekli gözlemlerimizle birleştiren “İleriye doğru atılmış büyük bir adım olarak görüyorum” diyor.
Son birkaç yılda, Hakkıla, gama ışını patlamalarının parlaklığında ,tüm parlama ve sönmelerine ilaveten, küçük dalgalanmalar olduğunu keşfetti. Önemli parlamaları ve sönmeleri çıkarırsanız, -öncesi ve sonrasında parlaklıkta daha küçük zirvelere sahip bir birincil tepeden oluşan- bir dizi küçük tepe noktası kalır.
Bu motif garip bir şekilde simetriktir. Deseni ana tepe noktasından “katlarsanız” ve bir tarafını uzatırsanız, iki taraf oldukça iyi eşleşir. Başka bir deyişle, bir gama ışını patlamasının vuruşu, ayna görüntüsüne sahip olaylara işaret eder.
Hakkıla “Ön tarafta ne olduysa, arka tarafta da aynısı oldu,” dedi.”Olaylar, ters sırada gerçekleştiğini biliyordu.”
Gökbilimciler parçacık ölçeğinde gama ışını patlaması yayımına neyin neden olduğunu bilmemekle birlikte, ışık hızına yakın hareket eden plazma fışkırmaları, çevreleyen gazlarla etkileşime girdiğindebunun gerçekleştiğinden oldukça eminler.
Hakkila, Michigan Teknoloji Üniversitesi’nde bir astrofizikçi olan Robert Nemiroff’tan duyduğunda, bu durumların nasıl simetrik ışık vuruşu yapabileceği konusunda açıklamalar bulmaya çalışıyordu.
Nemiroff, bir nesne kendini çevreleyen bir ortamda yaydığı ışıktan daha hızlı hareket ettiğinde -süper ışıma hareketi- ne olduğunu araştırıyordu.
Daha önceki araştırmasında Nemiroff, böyle bir nesnenin ışıktan daha yavaş ve ışıktan daha hızlı ya da tam tersine gittiğinde, bu geçişin göreceli görüntü ikizleşmesi denen bir olguyu tetikleyebileceğini keşfetti. Nemiroff bunun, Hakkıla’nın gama ışını patlaması vuruşlarındaki simetrik kalıpları açıklayıp karşılamayacağını merak etti.
Öyleyse tam olarak “göreceli görüntü ikizleşmesi” nedir?
Bir teknenin bir gölün kıyısına doğru ilerlediği sırada dalgalar oluşturduğunu hayal edin.
Eğer tekne oluşturduğu dalgalardan daha yavaş hareket ederse, sahilde duran bir kişi, dalgaların teknenin oluşturduğu sırayla kıyıya çarptığını görecektir.
Fakat, tekne oluşturduğu dalgalardan daha hızlı hareket ederse, tekne oluşturduğu ilk dalgayı geçecek, ancak bunun önünde yeni bir dalgalanma yaratacaktır. Bu şekilde, teknenin yarattığı yeni dalgalanmalar, oluşturduğu ilk dalgalardan daha kısa bir sürede kıyıya ulaşacaktır.
Kıyıda duran bir kişi, dalgaların kıyıya zaman tersine çevrilmiş gibi bir sırayla çarptığını görecektir.
Aynı fikir gama ışını patlamaları için de geçerlidir.
Eğer bir gama ışını patlamasının ‘neden’i gazdan ve onu çevreleyen maddeden geçerken yaydığı ışıktan daha hızlı ilerliyorsa, yayım motifini ters kronolojik sırayla görürüz. Hakkıla ve Nemiroff, bunun bir gama ışını patlamasının simetrik vuruşunun yarısını açıklayabileceğini düşündü.
Fakat ya madde ilk önce ışık hızından daha yavaş hareket edip, sonra hızlandıysa?
Ya hızlı başladıysa ve sonra yavaşladıysa?
Her iki durumdada, yayımı hem kronolojik sırayla hem de ters-kronolojik sırayla birbirini takip eder görebiliriz. Tıpkı gama ışını patlamalarında gözlemlenen simetrik tepe noktalarının yaptığı simetrik vuruş motifi gibi.
Bu bulmacada hala eksik parçalar var. Birincisi, araştırmacılar hala bu patlamalara neyin neden olduğunu mikroskobik ölçekte bilmiyorlar.
Hartmann diyor ki; “Ancak bu önerilen model, gama ışını patlamasının nihai nedenini bulma avında araştırmacılara küçük bir ipucu veriyor,” dedi.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Işıktan Daha Hızlı Olmaları Gama Işını Patlamalarının Zamanda Geri Gitmesine Mi Neden Oluyor?
- Araştırmacılar yıldırımları bulutlardaki gama ışını olaylarıyla birleştirdiler
- Astrofizikçiler, Dünya dışından gelen yüksek enerjili sinyali tespit etti
- Evrenin En’leri: Evrendeki En Devasa 12 Nesne
Duygu Ardıç
