Gerçekten Ne Kadar Zekisin?
‘Akıllı’ olarak adlandırılmak, muhtemelen duyabileceğiniz en iyi övgülerden birisidir. Böyle olmasının nedeni ise zeki insanlara çok daha fazla saygı ve hayranlık duyulmasıdır. Her konuda mükemmel olmanız beklenir veen ufak bir hata yaptığınız zaman bütün eleştiri okları üzerinize çevrilmiş olur.
Örneğin; okulda yüksek not alan bir çocuk başarılı bir performans göstermiş olduğu için akıllı ayılır. Bunun nedeni ise insanların bu çocuk için birçok yararlı bilgi ve beceriye sahip olduğunu ve bu tür bilgi ve becerileri düşünmeleridir.
Ne Kadar Akıllısın? Bu Konuda Bilim Ne Diyor
Cattel – Horn Teorisi
Cattel-Horn’un zeka teorisine göre bireyin genel zekâsı, birlikte karışıma-etkileşime giren farklı becerilerin ve yeteneklerin sonucudur.
İki türe ayrılır:
1. Akışkan Zeka
Akışkan zekâ; soyut düşünme, akıl yürütme, kalıpları tanımlama, sorunları çözme ve ilişkileri ayırt etme yeteneğidir. Esas olarak kişinin kendi ana yeteneğine bağlı olup eğitim veya çeşitli çevresel faktörlere maruz kalma yoluyla elde edilebilecek bir şey değildir. Bu tür zekâ sizin için doğuştan gelir ve genelde bulmaca çözmek gibi soruna çözüm odaklı stratejiler geliştirmek için kullanılır. ‘sokak akıllıları’ olarak nitelendirilen çoğu insan yüksek sıvı zekâya sahiptir.
2. Kristalize Zeka
Bu zekâ türü sıvı zekânın tersidir. Eğitim, öğrenme ve tecrübe ile kazanılan bilgi ve becerileri ifade eder. Böylece elde edilen kazanımlara göre kristalleşmiş zekâ artabilir. Örneğin okuyan bir öğrenci her yıl kelime ve matematik bilgisini, yani kristalleşmiş zekâsını artırmış olur.
Howard Gardner ‘in Zeka Teorisi
Howard Gardner ’a göre geleneksel psikometrik zekâ görüşleri çok sınırlıdır. ‘Zihin Çerçeveleri’ adlı kitabında tüm insanların farklı tür zekaya sahip olduklarını teorik olarak belirtmiştir. Gardner asıl olarak sekiz zeka olduğunu ve buna ek olarak ‘varoluşsal zeka’ olduğunu öne sürmüştür.
Bir insan potansiyelini tam olarak yakalamak için müzikal, kişilerarası, mekânsal-görsel ve dilsel zekâ gibi birçok zeka türüne sahip olabilir. Örneğin bir kişi müzikal zekâ gibi bir alanda çok iyi olabilir fakat bununla birlikte sözel ve matematiksel zekâya da sahip olması mümkündür.
Ne Kadar Akıllısın? Bu Konuda Bilim Ne Diyor
Ne Kadar Akıllı Olduğunu Bilmek İçin 9 Çeşit Zeka;
1. Mantıksal – Matematiksel Zeka
Bu zekâ türü üstün endüktif ve tümdengelimli akıl yürütme – hesaplama yeteneğini ifade eder. Bu zekâya sahip olan bir kişi ilişkileri ve kalıpları kolayca tanır, sıralı akıl yürütme becerileri gösterir ve soyut düşünceler üretir-kullanır. Bu insanlar mantık bulmacalarından, deneylerden, strateji oyunlarından ve aritmetik problemlerden etkilenir.
Potansiyel Kariyer: Bu zekâya sahip insanlar bilim insanları, matematikçiler, bilgisayar programcıları, mühendisler ve muhasebeciler olabilir.
2. Dil Zekası
Bu zekâ türü kişinin sözcüklerle düşünme ve bunları anlamalarını sağlamak için kullanılan yetenektir. Dilsel olarak zeki olmak, iki dil bilmekten daha faydalıdır. Hem kelimeleri yazarken hem de konuşurken kelimeleri iyi kullanmak gerekir. Bu insanlar genellikle hikâye yazmakta, bilgiyi ezberlemekte ve okumakta çok iyidirler. Ayrıca tartışmakta ve ikna edici konuşmalar yapmakta da oldukça iyilerdir.
Potansiyel Kariyer: Bu zekâya sahip insanlar iyi yazarlar, şairler, konuşmacılar, gazeteciler, avukatlar ve öğretmenler olabilir.
3. Görsel – Mekansal Zeka
Bu zekâ türü çok aktif bir hayal gücüne sahip olmak anlamına gelir. Bu zekâya sahip insanlar hayal güçlerini kullanmaktadır. Görsel – Mekânsal zekâ aşağıdaki kapasiteleri içerir.
Zihin imgeleme kişinin zihninin gözünde, görüş alanı içinde fiziksel olarak bulunmasa bile belirli bir nesneyi ‘görme’ kapasitesine sahip olmasıdır. Bir görüntüyü ya da resmi geçmiş bir hatıra olsa bile fiziksel bir dünyanın temsili olarak çizebilir.
Uzamsal akıl yürütme, kişinin üç boyutlu nesneler hakkında düşünme ve mevcut sınırlı bilgiden genellemeler çekme kapasitesidir.
Görüntü manipülasyonu, bir görüntüyü görüntüleme veya görüntü değiştirildiğinde nasıl görüneceğini hayal edebilme kapasitesidir. Bir nesneye ait değişiklikler yapıldığında nesnenin nasıl sonuçlanacağını görmekte zorluk çekmezler.
Sanatsal beceriler, kişinin güzel sanatlar yaratmada ki yeteneği ve becerisidir. Aynı zamanda grafik becerilerini de içerir. Çünkü görsel ve mekânsal olarak zeki olmak çoğu zaman yaratıcılıkla ilişkilendirilir.
Potansiyel Kariyer: Bu zekâya sahip insanlar mimarlar, sanatçılar, ressamlar, heykeltıraşlar, pilotlar, denizciler ve mühendisler olabilir.
4. Naturalist Zeka
Bu zekâ türü Gardner teorisinin en yeni üyesidir. Beslemek, çevreyi keşfetmek ve diğer türler hakkında bilgi edinmek isteyen kişiler bu zekâ türüne sahiptir. Tüm canlıları içeren doğayı okuyabilir ve anlayabilirler.
Potansiyel Kariyer: Bu zekâya sahip insanlar biyologlar, korumacılar, bahçıvanlar ve çiftçiler olabilir.
5. Müzikal Zeka
Bu zekâ türü güçlü olan insanlar müzikte ve düşünmede oldukça iyi olup anlama kalıplarını, ritimleri ve sesleri içerirler. Güçlü bir takdir ile karakterize edilip müzikal kompozisyon ve performansta mükemmeldirler.
Potansiyel Kariyer: Bu zekâya sahip insanlar müzisyenler, besteciler, şarkıcılar, müzik öğretmenleri, besteciler, şefler, ses karıştırıcılar ve ses mühendisleri olabilir.
6. Mevcut Zeka
Bu zekâ türüne sahip insanlar varoluşçuluk meseleleri ve sorunları ile mücadele etmekte hiçbir problem yaşamazlar. İnsan varlığıyla ilgili her şeyi severler.
‘Neden yaşıyoruz?’, ‘Neden ölüyoruz?’ ve ‘Ölümden sonra ne olur?’ gibi ciddi soruları sorarsanız bu soruların cevaplarını bulma tutkusuyla yüksek varoluşsal zekâya sahip olmuş olursunuz.
Potansiyel Kariyer: Bu zekâya sahip insanlar psikoloji ve teolojide iyidir.
7. Bedensel Kinestetik Zeka
Bu zekâ türü yüksek olan insanlar mükemmel el-göz koordinasyonu ve el becerisi nedeniyle vücut hareketinde, eylemlerde ve fiziksel kontrolde iyidirler. Bu zekâ aynı zamanda fiziksel becerilerinize ve nesneleri manipüle etmek için fizikselliğinizi nasıl kullanabildiğinize de işaret eder.
Bu zekâ türünün özellikleri şunlardır;
- Fiziksel olarak neler yapabileceğini bilmek
- Dans ve spor gibi vücut hareketlerinde iyi olmak
- Farklı alet ve makineleri el gücü ile kullanmada iyi olmak
- Ellerinle bir şeyler yaratmayı sevmek
- Bir şeyi duymak yerine onu yaparak hatırlamak ya da birebir görmek
Potansiyel Kariyer: Bu zekâya sahip insanlar sporcular, dansçılar, akrobatlar, zanaatkârlar, cerrahlar ve sahne sanatçıları olabilir.
8. Kişilerarası Zeka
Bu zekâ türü duygusal zekâ olarak bilinir. Bir kişinin başkalarının duygularını algılama ve aynı zamanda onların motivasyonlarını okuma yeteneğini ifade eder. Bu zekâya sahip insanlar hem sözlü hem de sözel olmayan iletişim becerilerine sahiptir.
Bu zekâ türünün özellikleri şunlardır;
- İnsanlar arasında ki farklılıkları veya farkındalıkları fark edebilir
- Diğer insanların ruh hallerini ve mizaçlarını hissedebilir
- Durumları farklı açılardan görebilir
Potansiyel Kariyer: Bu zekâya sahip insanlar öğretmenler, sosyal hizmet uzmanları, aktörler, psikologlar, filozoflar, danışmanlar, satış görevlisi ve politikacılar olabilir.
9. İçsel Zeka
İntrapersonal zekâ veya içsel zeka kendinizi gerçekten anlayabileceğiniz, hislerinizin ve ihtiyaçlarınızın farkında olduğunuz öz farkındalıkla karakterize edilir.
Bu zekâ türünün özellikleri şunlardır;
- Ne istediğinizi tam olarak bilmek ve başkalarının size müdahale etmesine izin vermeden hayatınızı planlayıp yönetmek
- Güçlü ve zayıf yönlerini analiz etmekte başarılı olmak
Potansiyel Kariyer: Bu zekâya sahip insanlar teorisyenler, bilim insanları, yazarlar, manevi liderler, psikologlar, rehberlik danışmanları ve filozoflar olabilir.
Edutopia ’ya göre her insan bu dokuz çeşit zekânın hepsine sahip olabilir ancak bu değişkenlik gösterir. Örneğin bir kişi dilsel ve müzikal zekâda daha yüksek bir potansiyel gösterebiliyorken, matematiksel ve kinestetik zekâda daha düşük potansiyel gösterebilir.
Yukarıda ki zekâ türleri göz önüne alındığı zaman hepimizin zeki olduğunu söylemek mümkündür. Asıl soru hangi zekâ türünde yüksek potansiyel göstermiş olduğumuzdur.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Daha Akıllı Olmak İçin En İyi 10 Kolay Günlük Alışkanlık
- Uyku Sizi Nasıl Daha Akıllı Yapabilir?
- Hangi Yaşta Zekâmızın Zirvesindeyiz?
Editör / Yazar: Seval ÖZGÜR