8 Yıllık Bir Araştırmaya Göre, Uyurken Bilincin Çok Önemli Bir Özelliğini Kaybediyoruz
Rüya gördüğümüzde, beynimizde gizemli bir şeyler oluyor!
Bu esnada uyanık olmaya benzeyen, ama aynı zamanda uyanık olmaktan çok farklı bir şey yaşıyoruz. Bilim insanları hala bu ikisi arasında tam olarak neler olup bittiğini çözmeye çalışıyorlar.
Yapılan yeni bir çalışmada araştırmacılar, bilincin önemli bir özelliği olan “seslerin farkında olma veya onları tanımlama yeteneğinin” uykudayken kapandığını buldu. Böylece beynimizin rüyayı nasıl gördüğünün anlaşılabileceği düşünülüyor.
Hem uyanık hem de uyuyan insanların beyinlerinin haritasını çıkarmak zordur (muhtemelen hiçbirimiz uyanıkken kafasında elektrotlarla dolaşmak istemezdik) ancak bu çalışmadaki ekip epilepsi hastaları üzerinde yürütülen tıbbi araştırmalardan faydalandı.
Tel Aviv Üniversitesi’nden sinirbilimci Yuval Nir, epilepsi hastalarının beyinlerine teşhis ve tedavi amacıyla yerleştirilmiş olan elektrotların, beynin farklı bölgelerindeki aktiviteyi izlemeye olanak sağladığını söylüyor. Araştırmacılar, bu elektrotlar sayesinde hastaların uyku ve uyanıklık dönemlerinde beyin korteksinin tepkisindeki farklılıkları görebildiler.
Çalışmayı gerçekleştirirken gönüllülerin yataklarının başucuna hoparlörler koydular ve çeşitli sesler çaldılar. Bu sayede toplamda 700’den fazla nöron hakkında 8 yıl boyunca veri toplanmış oldu.
Beynin sese tepkisinin uyku sırasında büyük ölçüde açık kaldığı, dikkat ve beklenti ile ilişkili olan alfa-beta dalgalarının seviyesinde bir artış olduğu görüldü. Bu durumun yorumlanması ise şu şekilde;
Gelen sesler bir şekilde analiz ediliyor ancak bilince geçmiyor.
Bu çalışma öncesinde, uyku sırasında gelen sesle ilgili sinyallerin beyinde hızla bozulduğu düşünülüyordu. Ancak şimdi, ses sinyallerinin daha güçlü bir etkisinin olduğu düşünülmeye başladı.
Çalışmanın ilk yazarı olan sinirbilimci Hanna Hayat, “Hem uyku hem de uyanıklık sırasında beynin verdiği tepki gücü benzerdi, sadece alfa-beta dalgalarının aktivite seviyesi çok daha farklıydı” diyor.
Bu alfa-beta dalgaları (10-30Hz) hangi seslerin önemli olduğu ve dinlenmesi gerektiği konusunda zihnimize yardımcı olur.
Alfa-beta dalga modellerinde benzer değişim daha önce anestezi altındaki hastalarda gözlenmişti, ancak uyuyan insanlarda görülmemişti. Araştırmacılar bunu, bilinçli ve bilinçsiz beynin birbirinden nasıl farklı olduğuna dair bilmeceyi kavramanın bir yolu olarak tanımlıyor.
Bu aynı zamanda bilim insanlarına, birinin gerçekten bilinçsiz olup olmadığını ölçmek için nicel ve güvenilir bir yöntem de sağlayabilir.
Araştırmacı Nir, “Bulgularımızın bu özel deneyin ötesinde geniş etkileri var” diyor. “Gelecekteki araştırmalarda, bu farktan sorumlu mekanizmaları daha fazla araştırmayı amaçlıyoruz.”
Hayat, H., Marmelshtein, A., Krom, A.J. et al. Reduced neural feedback signaling despite robust neuron and gamma auditory responses during human sleep. Nat Neurosci 25, 935–943 (2022). https://doi.org/10.1038/s41593-022-01107-4
Araştırma Nature Neuroscience‘da yayınlandı.
Çeviri: Ravza Tosunbayraktar
