Yellostone, 20 senedir bir aşağı bir yukarı hareket ediyor. Chicago’dan daha büyük olan Yellowstone Milli Parkı’nın bir bölgesi son 20 yıldır düzensiz sapmalarla yükselip alçalıyor. Yeni bir araştırmaya göre bütün bunlar kafasına göre düzensiz şekilde seğiren bir magmadan kaynaklanıyor.
Bu magma o kadar aktif ki, 2000’den beri, Yellowstone’daki Norris Geyser Havzasındaki bölgeyi toplamda 5 inç ( neredeyse 13 santim) kadar yukarı kaldırmakla mesul.
Bulgular, Yellowstone’un altında yatan gizemli magmatik sisteme ışık tutuyor. Yaklaşık 40 sene evvel Yellowstone magma sistemini ilk kez keşfettiler ve 1979’da Science ( Bilim) Dergisinde pivot bir araştırma olarak yayınladılar. O yıllardan bu yana, araştırmacılar, Yellowstone magma sisteminin toprağı sadece yükseltmekle kalmayıp aynı zamanda alçalttığını da öğrendiler.
İlginizi çekebilir: Amerika’daki Yellowstone Volkanı Bugün Patlasa Dünyaya Ne Olur?
Gayzer Havzası kıpırdamadan duracak türden bir havza değil
Yeni araştırmayı yürüten emekli araştırmacı Jeolog Daniel Dzurisin ( Amerika Jeolojik Araştırma Cascade Volkan Gözlemevi, Vancouver, Washington) Live Science’ a yazmış olduğu e-mailde bu keşfin Noris civarındaki yükselme ve dibe batmanın nedenlerini anlamalarında motivasyon sağladığını ifade etti.
Norris Gayzer Havzası kıpırdamadan duracak türden bir havza değil. 1996’dan 2004’e kadar, yaklaşık 29 kilometrelik bir alan 12 santim kadar genişlemiş durumda. Daha sonra, 2005’ten 2013’e kadar 7 santim kadar batmış durumda. (National Geographic raporlarına göre) Sonrasında ise, bu alan 2013’ün sonundan 2014’ün başlarına kadar,15 santim oranında tekrardan yükseldi. Bu da Yellowstone’da kayda geçen en hızlı yükselme oranı.
2014’te bu havza 4.9 büyüklüğünde bir depremle sarsıldı. Sonra ise bu kara parçası yükselip 2019’ların başlarına kadar sürekli kıpır-kıpır bir hal almıştır. Bütün bu inanılmaz hareketlilikten sonra, havza şu anda 20 sene önceki halinden 5 inç daha yukarda.
Peki, Yellowstone ’daki bütün bu hareketliliğin sebebi nedir?
Bunu bulmak için, Dzurisin, araştırmacıların Norris ve Yellowstone’da oluşan kalderada (volkanik bir krater) toprak değişimlerini izlemek ve saptamak amacıyla, GPS ile birlikte uydu datalarını kullandıklarını ifade etti.
Dzurisin, Yellowstone Milli Parkında, o alanların 3 boyutlu şekilde yer hareketleri hakkında kesin bilgiler sunarak, sürekli çalışan 20 adet GPS istasyonu olduğunu söyledi. Dzurisin, ayrıca Kara parçasının, büyük alanlardaki yer hareketlerinin tam bir haritasının oluşmasını sağlayan uydudan uzaklaşıp yakınlaştığını saptayabilen bir uydu olduğunu da ifade etti.
GPS ve uygu dataları birlikte Norris Gayzer Havzasındaki çalkantılı hareketlilikten sorumlu olan suçluyu göstermiş oldular. İlk önce, data 1996’dan 2001’e dek süren yükselişe sebep olan yerin yaklaşık 16 km altındaki magmanın sıkışmış olduğunu açığa çıkardı.
2013-2014 yıllarında meydana gelen iki yeni yer hareketliliği olaylarının 2016’da tekrar meydana gelmesi, araya sıkışmış magmadan gelen sıvılarla açıklanabilir. 2013’ün sonlarında, bu sıvılar birikerek mühürlü birer yer altı rezervuarı halini almıştır ve bu rezervuar 2014 depreminde parçalanmıştır. Rezervuar parçalandığında, bu sıvılar bölgenin yer altı çatlakları boyunca batıya ve yukarı doğru aktıkça, eski rezervuarın altına sıvışarak batmaya sebebiyet vermiştir. 2016’da bu sıvılar tekrar sıvışmış ve yerkürenin yüzeyine daha da yakın bir yerde birikmişlerdir.
Bu sıvılar yeraltında sıkışıp kaldıkça ve basınç biriktikçe, üzerindeki toprak da yükselmiş ve bu da sıvılar atıldığında onları battıkları yerin üzerindeki toprağa yani yeni bir lokasyona taşımıştır. ( National Geographic raporlarına göre) Bu çalışma, sıvıların yukarılara kadar ilerleyip sonra başka alanlarda birikmesi ve sıvışmasını konu almasının yanı sıra tam bir magma sıkışmasını da tanımlayan ilk çalışmadır.
Ayrıca, bu sıvıların yerkürenin tam altına sıvışması, Norris Havzasında yer alan Steamboat Gayzerinde 2018’in başlarında başlayıp artarak devam eden hareketlilik ile de bağlantılı olabilir. Steamboat, 29 kez patlamış olduğu 1964’deki rekorunu kırarak, 2018’de 32 kez patladı. USGS’ye göre 2019’da 48 kez patladı, 10 Nisan 2020’ye kadar ise 11 kez patlamıştır.
Bu araştırma, 28 Ocak’ta, Journal of Geophysical Research: Solid Earth Dergisinde yayınlandı.
