Balinaların evrimi hakkında ne biliyorsunuz? Balinaların, memelilerin evrimi sırasında karadan denize geçen ve filtreleme beslenmeye uyum sağlayan bir grup olduğunu mu düşünüyorsunuz? Eğer öyleyse, yanılıyorsunuz. Çünkü balinaların filtreleme beslenmesi, çok daha eski bir zaman diliminde ve çok daha farklı bir hayvan grubunda ortaya çıkmıştır. Bu makalede size, Çin’de bulunan bir fosilin, 250 milyon yıl önce yaşamış bir sürüngen türünün balina gibi filtreleme yaparak beslendiğini nasıl gösterdiğini anlatacağız.
Hupehsuchus: Balinaların Atası Değil, Akrabası
Bu sürüngen türüne Hupehsuchus adı veriliyor. Hupehsuchus, iktyozorların yakın akrabası olan ve sadece Çin’de bulunan hupehsuchianlar adlı bir gruba ait. Hupehsuchus’un kafatasının yapısı, balinalara benzer şekilde suyu ve içindeki küçük avları yutabilmek için genişleyebilen bir boğaz bölgesine sahip olduğunu ortaya koyuyor. Ayrıca, dişleri yerine keratin şeritleri olan balinalara benzer şekilde, çenelerinin kenarlarında yiyecekleri süzmek için oluklar ve çentikler var.
Hupehsuchus’un balinaların atası olduğunu düşünmek kolay olabilir, ancak bu doğru değil. Hupehsuchus ve balinalar, memelilerin evrimi sırasında bağımsız olarak filtreleme beslenmeye evrimleşmiş iki farklı hayvan grubu. Bu, evrimsel biyolojide evrimsel yakınsama olarak adlandırılan bir olgudur. Evrimsel yakınsama, farklı kökenli canlıların benzer ekolojik koşullara uyum sağlamak için benzer özellikler geliştirmesidir. Örneğin, yunuslar ve köpekbalıkları da evrimsel yakınsama gösteren hayvanlardır.
Erken Triyas: Okyanusların Yeniden Canlanması
Hupehsuchus, Erken Triyas döneminde Çin’de yaşıyordu. Bu dönem, son-Permiyen kitlesel yok oluşundan sonra okyanusların hızla yeniden canlandığı bir zamandı. Son-Permiyen kitlesel yok oluşu, Dünya tarihindeki en büyük kitlesel yok oluş olayıdır. Bu olayda, denizdeki canlıların %95’i ve karadaki canlıların %70’i yok olmuştur.
Son-Permiyen kitlesel yok oluşundan sonra okyanuslarda yaşam çok zayıflamıştı. Ancak Erken Triyas’ta okyanuslarda yeni canlı grupları ortaya çıkmaya başladı. Bunlardan biri de hupehsuchianlardı. Hupehsuchianlar, o zamanın deniz ekosistemlerini tamamen değiştirmişlerdi. Hupehsuchianlar, filtreleme beslenmenin yanı sıra diğer beslenme biçimlerini de kullanabiliyorlardı. Bu da onların çok yönlü ve başarılı bir grup olduğunu gösteriyor.
Çin-Birleşik Krallık İşbirliği
Ecology and Evolution Dergisinde Yayınlandı.
Bu araştırma, Çin ve Birleşik Krallık’tan bir ekip tarafından yapıldı. Ekip, iki yeni hupehsuchian kafatasını inceledi ve filtreleme beslenmeye ilişkin kanıtları buldu. Araştırma sonuçları Ecology and Evolution dergisinde yayınlandı.
Araştırmanın baş yazarı Wuhan Merkezi Çin Jeoloji Araştırma Kurumu’ndan Zichen Fang şöyle dedi: “Bu uyumları böylesine erken bir deniz sürüngeninde keşfetmek bizi şaşırttı. Hupehsuchianlar, 50 yıl önce bilinen ve iktyozorların yakın akrabaları olan benzersiz bir gruptu, ancak yaşam biçimleri tam olarak anlaşılmamıştı.”
Araştırmanın işbirlikçilerinden Bristol Üniversitesi Dünya Bilimleri Okulu’ndan Profesör Michael Benton ise şunları söyledi: “Hupehsuchianlar, yaklaşık 248 milyon yıl önce Erken Triyas’ta Çin’de yaşıyorlardı ve devasa ve hızlı bir şekilde okyanusları yeniden nüfuslandırmanın bir parçasıydılar. Bu, büyük son-Permiyen kitlesel yok oluşun çoğu yaşam biçimini silmesinden sadece üç milyon yıl sonrasına denk gelen bir karmaşa zamanıydı. Bu büyük deniz sürüngenlerinin sahneye nasıl geldiklerini ve o zamanın deniz ekosistemlerini tamamen değiştirdiklerini keşfetmek inanılmazdı.”
Araştırmanın yöneticisi Wuhan Merkezi Çin Jeoloji Araştırma Kurumu’ndan Profesör Long Cheng ise şöyle konuştu: “İki yeni hupehsuchian kafatası keşfettik. Bunlar daha önceki buluntulardan daha tamdı ve uzun burun bölgesinin kaynaşmamış, kayış gibi kemiklerden oluştuğunu ve bunların arasında burun boyunca uzanan uzun bir boşluk olduğunu gösteriyordu. Bu yapı sadece modern balina gibi hayvanlarda görülür; burada gevşek burun ve alt çene yapısı, küçük avları yutmak için ileri doğru yüzerek devasa bir boğaz bölgesi şişirmelerine izin verir.”
Araştırmanın diğer işbirlikçisi Wuhan Jeobilimler Üniversitesi’nden Li Tian ise şöyle ekledi: “Diğer ipucu dişlerdeydi… ya da dişlerin olmamasındaydı. Modern balina gibi hayvanların dişi yoktur, yunuslar ve orkalar gibi dişli balinaların aksine. Balina gibi hayvanlar, çenelerinin boyunca oluklar bulundurur; bunlar, saç, tüy ve tırnak yapısını oluşturan protein olan keratinden uzun ince şeritler olan balenleri destekler. Hupehsuchus’un da çenelerinin kenarlarında aynı oluklar ve çentikler vardı ve biz de bağımsız olarak balen benzeri bir yapı geliştirdiğini öneriyoruz.”
Sonuç olarak Çin’de bulunan bir fosilin, balinaların evrimi hakkında bize yeni bilgiler verdiğini gördük. Bu fosil, 250 milyon yıl önce yaşamış bir sürüngen türünün balina gibi filtreleme yaparak beslendiğini kanıtladı. Bu sürüngen türüne Hupehsuchus adı verildi ve iktyozorların yakın akrabası olan hupehsuchianlar adlı bir gruba aitti. Hupehsuchus ve balinalar, evrimsel yakınsama adı verilen bir olgu sayesinde bağımsız olarak filtreleme beslenmeye evrimleşmişlerdi. Hupehsuchus, Erken Triyas döneminde Çin’de yaşıyordu ve o zamanın deniz ekosistemlerini tamamen değiştirmişti. Umarız bu makale size ilginç ve faydalı gelmiştir. Eğer daha fazla fosil keşfi hakkında okumak istiyorsanız [Bu kategorimizi] ziyaret edebilirsiniz. Yorumlarınızı ve sorularınızı bekliyoruz. Teşekkürler.
