Güneş sistemi gezegenler ve gezegenlerin sıralaması işte detayları.. Plüton’un 1930 ‘da keşfedilmesinden bu yana Güneş sistemimizin dokuz gezegenini öğrenerek büyüdük. Ancak, 1990 ‘ların sonlarında astronomların Plüton’un bir gezegen olup olmadığını tartışmaya başlamasıyla her şey değişti.
Uluslararası Astronomi Birliği, 2006 yılında Plüton’a “cüce gezegen demeye karar verdi ve Güneş sistemimizdeki “gerçek gezegenlerin” sayısını sekize indirdi. Tüm bu tartışmalarla birlikte, gökbilimciler şimdi Güneş sistemimizdeki başka bir gezegeni araştırıyorlar, gerçek bir dokuzuncu gezegen.
Bilim insanlarının “Gezegen Dokuz” olarak adlandırdıkları bu gök cisminin varlığı 20 Ocak 2016’da açıklandı. Kütlesi Dünya’nın kütlesinin yaklaşık 10 katı kadarken, Plüton kütlesinin ise yaklaşık 5000 katı kadar.
Gezegenler
Karasal gezegenler
İç gezegenler olarak da adlandırılan dört gezegen -Merkür, Venüs, Dünya, Mars- aynı zamanda karasal gezegenlerdir. Çünkü yüzeylerinin çoğu karalardan oluşur.
Jovian gezegenleri
Dış gezegenler olarak da adlandırılan – Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün – Jovian gezegenleri olarak bilinir (Jüpiter benzeri anlamına gelir). Çünkü hepsi karasal gezegenlere kıyasla çok büyüktür ve gazdan oluşurlar. (Bazıları ya da hepsinin katı çekirdeğe sahip olabilecekleri söyleniyor.)
Cüce gezegenler
Uluslararası Astronomi Birliği ‘nin cüce gezegen tanımı şu şekildedir: Başka bir nesnenin uydusu olmadan Güneş’in etrafında dönmesi, kendi yerçekimi ile dönebilecek kadar büyük olması ve temiz bir yörüngeye sahip olması.
Plüton’un cüce gezegen olma sebebi ise, küçük boyutu ve sıra dışı yörüngesinin yanı sıra, birçok başka nesneyle yörüngesini paylaşmasıdır. Yine de, Plüton’un gezegen olma konusu tartışmalıdır.
Güneş sistemimizdeki Gezegenler sıralaması;
1. Merkür
Güneşe en yakın olan Merkür, Ay’dan sadece biraz daha büyük. Gündüz Güneş’e dönük tarafı 450 Santigrat’a kadar ulaşabilir ancak gece tarafında sıcaklıklar donma derecesinin altında yüzlerce dereceye düşer. Merkür, meteor etkilerini emecek bir atmosfere sahip değildir, bu yüzden yüzeyi tıpkı Ay gibi kraterlerle doludur.
Güneşe uzaklığı: 57.910.000 km
Gün uzunluğu:58 gün 15 saat 30 dakika
Yörünge süresi:88 gün
Yarıçap:2.439,7 km
Yüzölçümü: 74.800.000 km²
Yer çekimi:3,7 m/sn²
2. Venüs
İkinci gezegen olan Venüs Merkür’den daha sıcaktır. Atmosferi toksik yani zehirlidir. Yüzeydeki baskı sizi ezer ve öldürür. Büyüklüğü ve yapısı Dünya’ya benzer. İşin garibi, Venüs çoğu gezegenin tersi yönünde ve yavaşça döner.
Gün uzunluğu: 116 gün 18 saat 0 dakika
Güneşe uzaklığı: 108.200.000 km
Yörünge süresi: 225 gün
Yüzölçümü: 460.200.000 km²
Yarıçap: 6.051,8 km
Dönme süresi: −243.018 5 gün (ters yönde)
3. Dünya
Üçüncü gezegen olan Dünya’mız üçte ikisinin okyanusla kaplı bir su dünyasıdır. Hayatı barındırdığı bilinen tek gezegendir. Dünyanın atmosferi, yaşamı sürdürmeyi sağlayan azot ve oksijen bakımından zengindir.
Dünyamız 5 farklı katmandan oluşur :
| Katman | Yapısı | Türü |
|---|---|---|
| Su küre | Dünya zemininin %75’ini kapsar.Büyük bölümü okyanuslardan oluşur. | Görünür |
| Taş küre | Dünya zemininin %25’ini kapsarBüyük bölümü yeşilliklerden oluşur. | Görünür |
| Hava küre | Dünyanın büyük bir bölümünü oluşturur.Çoğu azottan oluşur | Görünmez/Hissedilir |
| Ateş küre | Depremlerin çoğunu onun yüzünden gerçekleşir.Lavlı bir yapısı vardır, çekirdeğin yakınlarındadır | Görünmez/Depremlerden hissedilir |
| İç Çekirdek Dış Çekirdek | Dünyanın merkezidir. | Görünmez/Aşağı inince hissedilir |
4. Mars
Dördüncü gezegen olan Mars, soğuk ve tozlu bir yer. Demir oksit olan bu toz, gezegene kırmızımsı rengini verir. Bilim insanları, bugün soğuk ve çöl benzeri olsa da, bir zamanlar Mars’ın ıslak ve sıcak olduğunu düşünüyorlar.
Yer çekimi: 3,711 m/sn²
Yüzölçümü: 144.800.000 km²
Gün uzunluğu: 1 gün 0 saat 37 dakika
Yüzey kütle çekimi: 3,711 m/s²; 0.376 g
Yüzey basıncı: 0.636 (0.4–0.87) kPa; 6,28 atm
Aylar: Phobos, Deimos
İlgini Çekebilir: Mars’ı Yaşanılabilir Kılmak İçin Önemli Bir Yol
5. Jüpiter
Beşinci gezegen olan Jüpiter, Güneş sistemimizdeki en büyük gezegendir. Çoğunlukla gazdan -hidrojen ve helyum- oluşur. En büyük bir özelliği, artık Jüpiter ‘in karakteristik bir özelliği haline gelen ve büyük kırmızı bir leke olarak görünen fırtınasıdır.
Bu fırtına yaklaşık 350 yıldır devam etmektedir. Ayrıca Jüpiter, güçlü bir manyetik alana sahiptir ve düzinelerce uydu ile minyatür bir Güneş sistemine benzetilir.
Yüzölçümü: 6,142E10 km²
Güneşe uzaklığı: 778.500.000 km
Yörünge süresi: 12 yaşında
Gün uzunluğu: 0 gün 9 saat 56 dakika
Yarıçap: 69.911 km
İlgini Çekebilir: Güneş Sistemi’nin en büyük gezegeni: Jüpiter
6. Satürn
Altıncı gezegen olan Satürn, halkaları ile bilinir. Bu halkalar buzlardan ve kayalardan meydana gelir.
Güneşe uzaklığı: 1,434E9 km
Dönme süresi: 10 sa. 39 dk. 22 s
Yarı büyük eksen: 1.426.725.400 km. 9,537 A.Ü.
Ekvatorda kurtulma hızı (1 bar düzeyinde): 35,5 km/saniye; (3,17 x Yer)
Yörünge hızı ortalama: 9,69 km/saniye
Aylar: Enseladus, Titan, Mimas, Dione, Tethys, İapetus, Rhea
7. Uranüs
Yedinci gezegen olan Uranüs biraz gariptir. Ekvatoru, yörüngesine neredeyse dik açı yapan tek dev gezegendir. Yani ilk bakışta yan duran bir gezegen diyebiliriz. Gökbilimciler, gezegenin uzun zaman önce başka bir gezegen boyutunda bir cisimle çarpıştığını ve eğilmeye neden olduğunu düşünüyor.
Bu eğim, 20’den fazla yıl süren mevsimlere neden olur. Uranüs, Neptün ile aynı boyuttadır. Atmosferindeki metan, Uranüs’e mavi-yeşil tonunu verir. Çok sayıda Ay’a ve soluk halkalara sahiptir.
Dönme süresi: – 17 sa. 14 dk. 24 s
Gezegenin bulunuşu: William Herschel; 1781
Etkin sıcaklık: 58 K
Kutupsal çap (1 bar düzeyinde): 49.946 km
Ekvator çapı (1 bar düzeyinde): 51.118 km. (4,01 x Yer)
Aylar: Umbriel, Titania, Oberon, Ariel, Puck, Desdemona, Cressida
İlgini Çekebilir: Uranüs Gezegeni Hakkında Bilmediğiniz 10 İnanılmaz Gerçek
8. Neptün
Sekizinci gezegen olan Neptün, bazen ses hızından daha hızlı olan kuvvetli rüzgarlarıyla tanınır. Neptün, tespit edilmeden önce matematik kullanarak var olduğu tahmin edilen ilk gezegendir. Dünya’dan çok uzak ve çok soğuktur. Neptün, Dünya’nın yaklaşık 17 katı büyüklüğündedir.
Güneşe uzaklığı: 4,495E9 km
Yörünge süresi: 165 yaşında
Gün uzunluğu: 0 gün 16 saat 6 dakika
Yarıçap: 24.622 km
Keşif tarihi: 23 Eylül 1846
Aylar: Triton, Proteus, Nereid, Despina, Galatea, Thalassa
Plüton (Cüce Gezegen)
Bir zamanlar dokuzuncu gezegen olarak bilinen Plüton, birçok açıdan diğer gezegenlerden çok farklıdır. Büyüklüğü Ay’dan daha küçüktür. Oldukça soğuk olan Plüton, çoğunlukla kayalıklardan meydana gelir.
Keşif tarihi: 18 Şubat 1930
Kaşifler: Clyde Tombaugh, Michael E. Brown
Yörünge süresi: 248 yaşında
Yarıçap: 1.188,3 km
Mutlak büyüklük: -0,7
Aylar: Charon, Nix, Hydra, Kerberos, Styx
Gezegen Dokuz
Gezegen Dokuz ‘u doğrudan görmediler. Varlığı Kuiper Kuşağı’ndaki nesneler üzerindeki çekim gücü ile anlaşıldı. Güneş sistemimizin en sonunda yer alan Neptün’den 20 kat daha uzaktadır. Yörüngesi, yani Güneş’in etrafında bir tur dönmesiyle çıkan uzunluk, Dünya’nın yörüngesinden yaklaşık 600 kat daha uzundur.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
Gezegenler Hakkında Muhtemelen Bilmediğiniz 8 İlginç Bilgi
Uçan Parçacıklar Gezegenlerin Oluşum Sırrını Ortaya Çıkarabilir
Gökbilimciler, Güneş Sistemi dışında yeni ve egzotik öte gezegenler sınıfı keşfetti
Güneş Sistemi Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Editör / Yazar: Merve GÖKTAŞ