Samanyolu galaksimizin içinde durmaksızın parıldayan bir kara delik var. Ve yeni yüksek kareli objektiflerle bu esrarengiz cismi inanılmaz detaylı bir şekilde görüntülememiz mümkün.
Kara deliğimizin ismi MAXI J 1820+070, 2018′ de keşfedildi. Güneşten 7 kat daha ağır ve Dünya’nın 10.000 ışık yılı uzağında bulunuyor.
Diğer kara deliklerle karşılaştıracak olursak biraz küçük kalıyor (En küçük karadeliğin Güneş’in 5 katı büyüklüğünde olduğu tahmin ediliyor). Ancak bu kara delikle alakalı alışılmadık bir durum var: Işıldıyor ve X-ray dalgaları saçıyor.
İlgili: Kara delik nedir? Detaylı ve sade anlatımıyla kara delik hakkında bilgiler
Aynı zamanda da yakındaki bir yıldızdan madde emiyor. Normalde kara deliklerin, özellikle de küçük ve durgun olanlar, görülmesi epey zordur. Sagittarius A, Samanyolu’nun merkezindeki kara delik, kendi boyutundaki kara deliklere göre daha sessiz ancak etrafında dönen cisimlerden dolayı fark edilmesi kolay.
Öteki taraftan Sgr A* Güneş’ten 4 milyon kat daha ağır, aynı zamanda da büyük bir gezegen sisteminin de merkezi. Güneş’in sadece 7 katı ağırlığındaki bir kara deliğin yörüngesinde bir gezegen olması pek de alışıldık bir şey değil. Ancak bir sürü yıldız (kara delikler gibi ölü olanlar dahil) genelde ikili olarak bulunurlar. Kara delikler bu ikili eşlerinden kütle koparabilirler.
İlgili: Kara Delikler Hakkında Muhtemelen Bilmediğiniz İlginç Bilgiler
Emdiği yıldızın enerjisi ile parlıyor
Gökbilimciler MAXI J1820+070’in bu şekilde davrandığını düşünüyor. Kara delik kendi yıldızından kütle emerken cisimler kara deliğin yörüngesinde bir toplama diski oluşturuyor ve bu diskte manyetik, kütleçekimsel ve sürtünmesel kuvvetler bir araya gelip muazzam bir ısı ortaya çıkarıyor.
Sonuç olarak da ışıma yapan ve saniyede 300 karenin üzerinde yayılan elektromanyetik radyasyon ortaya çıkıyor. Araştırmacıların fark ettiği ışımalar da bunlardı.
“Video, gerçek görüntüler kullanılarak ancak insan gözünün ışığı algılayabilmesi için 10 kat yavaşlatılarak hazırlandı” diyor.
Southampton Üniversitesi öğrencisi, gökbilimci John Paice. “Kara deliğin etrafındaki materyallerin nasıl da parladığını gözlemleyebiliyoruz. Emdiği yıldızın enerjisiyle parlıyor ve en hızlı parlamalar sadece milisaniyelerle ölçülebiliyor. Bu da yüzlerce Güneş’in göz açıp kapayıncaya kadar parıldaması demek.”
Bu “Çoklu Algılama Yöntemi” ile her iki türdeki yayılım (X ışınları ve görülebilir ışınlar) aynı anda takip edilebiliyor. Birindeki artış, diğerinin de artmasıyla devam ediyor.
İlgili: Kara delik türleri nelerdir? Kara Delikler Hakkında İlginç Gerçekler
Ancak şaşırtıcı bir şekilde ikisinin arasında bir boşluk gözlemlenmiş. Görülebilir ışık, X ışınlarından hemen önce geliyor. Bu, bir plazmanın varlığına işaret, maddenin yüksek derecede iyonlaşmış ve elektriği iletebilen hali, kara deliğe çok yakın bir konumda bulunuyor.
Bu gecikme daha önce genişleyen kara deliklerde gözlemlenmiş. (2017 ve ikinci defa 2018 de)
Aynı olayın üçüncü kere gerçekleşmesi neredeyse sihir gibi.
Böylelikle Ian Fleming’in sözünü doğrulamış oluyoruz: “İlk sefer şanstır, ikincisi tesadüf, ancak üçüncüsü bir oluşumu gösterir.”
“Aynı olayı 3 farklı sistemde görmemiz, ışımanın kara deliklerin ortak bir özelliği olması tezini güçlendiriyor. Eğer bu gerçekse, bize kara deliklerin etrafındaki plazma mantığının nasıl işlediğiyle alakalı bir şeyler söylüyor olmalı” diyor Southampton Üniversitesi astronomu Poshak Gandhi.
“En iyi fikirlerimiz plazma taneciklerinin dışarı yönelmesi ve iç sarmal ve dışa yönelen hareketlerinin arasında bir bağlantı noktası oluşturuyor.
Ancak bu koşullar olağandışı fiziksel haller ve biz bunu Dünya’da laboratuvarlarımızda taklit edemeyiz. Doğa bunu nasıl beceriyor anlamıyoruz. Eğer yapabilseydik, bu veriler doğru teoriye ulaşmamıza kritik yardımlarda bulunacaktı.”
Bu makale Monthly Notices of the Royal Astronomical Society tarafından yayınlanmıştır.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Astronomlar Galaksimizin Merkezinde Bulunan Kara Deliğin Filmini Çekecek!
- Milyonlarca Yüksek Hızlı Kara Delik Samanyoluna Yakınlaşıyor Olabilir
- Galaksimizin Kara Delik Etrafında Belli Belirsiz Dönen Bir Hidrojen Halkası İlk Kez Fotoğraflandı
Çeviren: Celal ÜSTEL
Bir yorum