Deja vu nedir?: deja vu terimsel anlamı, daha önce aynı durumda olduğumuzu hissettiğimizde, aldığımız huzursuz edici hisse verilen terimdir. Bir anı daha önce yaşamışsınız hissine verilen isim olan Dejavu ’da yeni bir durumda ya da yeni bir ortamda olmanıza rağmen yoğun bir aşinalık hissi oluşmaktadır.
Bu duygunun oluşmasında belirli bir sebepten ötürü geçmişten bir an yaşanıyormuş hissi meydana çıkmaktadır. O noktadan sonra tahmin edemeyeceğimizi anladığımızda gider ve bizde normal gerçekliğimize geri döneriz. Günlük hayatta hepimizin başına sıklıkla gelmiş olan bir olaydır.
Örneğin bir öğle yemeğinde iş arkadaşlarınızla sohbet ederken, yapılan konuşmanın daha önce yaşandığını ve geleceği gördüğünüz hissine kapılmışsınızdır. İşte yaşanan bu olaylar dizisine deja vu denir.
Gerçek bir deja vu nedeni bilim tarafından henüz onaylanmamıştır. Buna rağmen, bu durumu açıklamaya çalışmak için 40’tan fazla teori önerilmiştir. Bu liste, en ilginç ve düşündürücü örneklerden 10’unu içeriyor!
10- Duyular ve Hafızanın Bir ‘Karması’
Bu hipotez, deja vu hissini bizim duyusal perspektiflerimize bağlayarak açıklamaya çalışır. Ünlü bir psikolojik deney, Grant ve arkadaşları, hafızamızın bağlam bağımlı olduğunu kanıtlar. Yani üzerinde çalıştığımız bilgi bilgiyle uyumlu ortamda öğrenildiğinde daha iyi hatırlayabileceğimizi gösterir.(örneğin fizik dersini fizik laboratuarında öğrenmek veya hücreyi mikroskopla incelemek gibi) Bu, çevredeki uyarıların nasıl bir anıyı kolayca provoke edebileceğini göstererek deja vu ‘yu açıklamaya yardımcı olur.
Belli bir manzarayı daha önce görüp ya da aynı kokuyu koklayıp aynı şeyi gördüğümüzde veya benzer bir şeyi duyduğumuz bir zaman dilimini hatırlamak için beynimiz bilinçaltı aklımızı tetikleyebilir . Bu aynı deja vu deneyimlerinin neden tekrarlanabildiğini de açıklar.
Bir şeyi hatırladığımızda, sinirsel yollarımız gücünü arttırır, bu da tekrar tekrar düşündüğümüz bir şeyi hatırlama olasılığımızın olduğu anlamına gelir. Bununla birlikte, bu teori, deja vu ‘nun, onu yaşayan kişi ile birlikte deja vu ‘da yer alan uyarılardan herhangi birini tanıyamadığında (deja vu ’nun) neden meydana geldiğine dair bir açıklama sunmaz.
9- İkili İşleme
Önceki teoriye benzer şekilde, bu hipotez, hafızanın yanlış çalışmasını veya “ daha yüksek işlem ” kullanılmasını içeren başka bir şeydir . İlk başta bir şeyi algıladığımızda, beynimiz kısa süreli hafızamıza yerleştirir. İşlenen bilgiyi revize (tekrarlamaya) etmeye devam edersek, sonunda bilgi hakkında veri elde etmemizin daha kolay olduğu uzun süreli belleğimize aktarılacaktır.
Kısa süreli hafızamızda saklanan öğeler, onları tamamen kodlamak için çaba göstermezsek kaybolur. (Örneğin, satın aldığımız ürünün fiyatını yalnızca geçici olarak hatırlarız.) Bu teori, bir şeyi algıladığımızda beynimizin eşzamanlı olarak yeni veriyi uzun süreli belleğimize kodlamaya çalıştığını, böylece daha önce yaşamış olduğumuz rahatsız edici yanılsamaları yarattığını göstermektedir.
Bu teori kafa karıştırıcı olabilir çünkü beynin bazı anlarda neden zamanlama hatası yaptığını açıklayamamaktadır, varsayımlara göre bunun nedeni beynimizde hepimizin ortak olarak neden olduğu küçük bir arıza olabilir.
8- Paralel Evren Teorisi
Kendi hayatımızı farklı olasılıklarla çeşitlendiren milyonlarca versiyonunu içeren milyonlarca paralel evren arasında farklı bir boyutta yaşadığımız fikri her zaman biraz heyecan verici bir düşünce olmuştur. Deja vu aslında bu teoriye katkıda bulunabilir.! Bu teoriye inananlar deja vu ‘nun insan deneyiminin, bir an önce paralel bir evren ile “geçit” olarak yaşandığı huzursuz edici hissi göz önüne alınarak açıklanabileceğini iddia ediyorlar.
Bu, deja vu ‘yu yaşarken ne yaparsanız yapın, paralel bir versiyonunun aynı anda farklı bir evrende yaptığınızı ve dolayısıyla iki evren arasında bir uyum yaratacağı anlamına gelir.! Her ne kadar ilgi çekici olsa da, bu teoriyi kabullenmek bilimsel kanıtlarla destek görmediği için zordur.
Bununla birlikte, milyonlarca evrenin yan yana rastgele oluşturduğunu belirten ve bizim gibi hayatı desteklemek için aksesuarlarla istisnai bir azınlık oluşturan çok dilli teori bu hipoteze yardımcı olabilir.
7- Aşinalık Tabanlı Tanıma
Çevremizdeki bir uyaranı tanıdığımızda, iki biçimde gelen “tanıma hafızamızı” kullanıyoruz: aşinalık ve hatırlama. Hatırlama hafızası, daha önce gördüğümüz bir şeyi gördüğümüzde hatırlıyoruz (örneğin, yerel bir mağazada sokakta yaşayan birini tanımak gibi).
Bu beynimiz , hafızamıza kodladığımız doğru bilgileri alıp uyguluyor . Ancak, aşinalık tabanlı tanıma biraz farklıdır. Tanıdığımız bir şeyi gördüğümüze inandığımız zaman olan budur, ancak daha öncesini hatırlamamak vs. (örneğin, yerel bir mağazada tanıdık birini görmek ama neden onları tanıdığımızı hatırlayamamak gibi).
Deja vu, deja vu ‘yu deneyimlediğimizde neden bu kadar güçlü tanıma duygularımız olduğunu açıklayabilecek bir tanıdık temelli tanıma şekli olabilir. Bu teori ayrıca katılımcıların bir ünlü isimleri listesine ve daha sonra bir ünlü fotoğraf koleksiyonuna bakmasını sağlayarak psikolojik olarak test edilmiştir.
Ancak, fotoğrafların bazıları daha önce katılımcılara verilen isimlere dahil edilmedi. Buna rağmen, katılımcılar isimleri daha önce listede göründülerse, yalnızca fotoğraflar aracılığıyla tanımlayamadıkları ünlülerin belli belirsiz tanıdıklarını gösterdiler. Bu, déjà vu’nun daha önce olan bir şey hakkında hafif bir hafızamız olduğunda meydana geldiği anlamına gelebilir, ancak hafıza, hatırladığımız yeri hatırlamamız için yeterince güçlü değildir.
6- Hologram Teorisi
Hologram teorisi, hatıralarımızın üç boyutlu görüntüler gibi oluştukları fikridir, yani onlar için yapılandırılmış bir çerçeve ağına sahiptirler. Hermonsno tarafından önerilen bu teori, hafızanın tüm oluşumunun bir element tarafından yeniden yapılandırılabileceğini öne sürüyor.
Bu nedenle, ortamınızdaki bir uyarıcı (ses, koku, vb.) Size önceki bir anı hatırlatırsa, tüm hafıza zihniniz tarafından bir hologram gibi yeniden yaratılabilir. Bu, mevcut çevremizdeki bir şey bize geçmişimizi hatırlattığında, beynimizin geçmiş olayla bir bağlantı kurmasını ve yeniden yaşadığımızı hissettirmek için belleğin bir “hologramı” üretmesini önererek deja vu’yu açıklar.
Deja vu’nun geçtiği andan sonra hafızayı tanımamamızın nedeni, bir hologram hafızanın oluşumunu tetikleyen uyaranın genellikle bilinçli algımızdan gizlenmesidir. Bir teneke kutu toplarken deja vu yaşayabilirsiniz, çünkü metal hissi bir zamanlar sahip olduğunuz bir bisiklet koluyla aynıdır.
5- Deja vu – Hayaller ve Bilinçli Rüyalar
Önceden bilinen bir rüya, (bir hayalin) gelecekte gerçekleşecek olan bir şeyi önceden tahmin ettiği yerdir – bir kimsenin kendini daha önce hayal ettiği bir durumda bulması muhtemeldir. Birçok insan, büyük trajediler ( Titanik ‘in batması gibi) hakkında önyargılı rüyalar gördüğünü ve insanların bilinçaltı altıncı bir hisse sahip olduğunu öne sürmüştür.!
Bu, daha önce bir şeyi yaşama deneyimine sahip olduğumuz anın şimdiki olayları daha önce hayal ettiğimiz zaman olduğunu söyleyerek deja vu’yu açıklayabilir. Örneğin, belirli bir yolda sürüş hakkında bir hayaliniz olabilir ve daha sonra hayalinizdekiyle aynı yolda sürüş yapabilirsiniz.
Bunu tanımanıza olanak tanıyan yolun önceden tanınan bir hatırasına sahipsiniz. Hayal etmek bilinçli bir süreç olmadığı için, neden uyarıcıyı bilinçli olarak tanımadığımızı (örnekten gelen yol) açıkladığımızı ve bunun hala tanıdık olduğunu hissettiğimizi açıklar.
4- Deja vu – Bölünmüş Dikkat
Bölünmüş dikkat teorisi , deja vu’nun, deja vu deneyimimizdeki nesnenin bilinçaltı bir şekilde tanınması nedeniyle gerçekleştiğini göstermektedir. Bu, bilinçaltı aklımızın (farkında olmadığımız düşünceler) uyaranı hatırladığı, ancak bilinçli aklımızın bunun farkında olmadığı anlamına gelir.
Bu teori, farklı konumlara ait bir dizi görüntü gösteren öğrenci katılımcıları içeren bir deneyde test edildi ve daha sonra hangi konumlara aşina olduklarını tespit etmelerini istedi. Ancak, deneyden önce, öğrenciler hiç ziyaret etmedikleri yerlerin bazılarının resimlerini parlattılar. (Görüntüler bilinçli beyinlerinin onları kaydetmesi için yeterince uzun sürmedi.)
Öğrencilerin, bilinçaltına gösterdikleri yerleri, bilinçli olarak gösterilmeyen yerleri ziyaret etmekten, bilinçaltına gösterdikleri yerleri tanıma olasılıkları çok daha fazlaydı. Bu, bilinçaltı zihnimizin bir imgeyi nasıl tutabildiğini ve bunu tanıdığımızı göstermemizi sağlar. Bu, deja vu ‘nun bilinçaltı olarak aldığımız bir mesajı tanıdığımız anlamına gelir. Bu teorideki inananlar bilinçaltı mesajların bize İnternet, TV ve diğer sosyal medya aygıtlarıyla iletilebileceğine inanmaktadır.
3- Amigdala
Amigdala beynimizin küçük bir bölgesidir. Her bir beyin yarım küresinde bir tane bulunduğundan, amigdala duygu deneyimimize (en sık öfke veya korku) katılır. Amigdala, çevremizdeki olaylara verdiğimiz korku yanıtından sorumludur. Eğer örümceklerden korkuyorsanız, amigdalanız bir tanesini gördüğünüzde cevabınızı işlemektedir.
Tehlikeli bir duruma getirdiğimizde, amigdalamız beynimizi geçici olarak şaşırtmaya çalışıyor olabilir. Düşen bir ağacın altında duruyorsanız, amigdalada beyninizin bozulmasına neden olan panik bir tepki olabilir.
Amigdala, anı geçici bir beyin arızası olarak görürsek, deja vu’yu açıklamak için kullanılabilir. Neredeyse daha önce bulunduğumuz bir durumla aynı olan bir duruma yerleştirilirsek ancak bir şekilde değiştirilirse (örneğin, bir evin yerleşimi bulunduğunuz diğeriyle aynı olabilir, ancak gerçek mobilyalar farklı olabilir) , bizim amigdala panik bir tepki üretebilir. Bu, geçici bir karışıklık durumuna sokulduğumuz anlamına gelir ve bu bizim deja vu deneyimimiz olabilir.
2- Deja vu – Reenkarnasyon
Genel reenkarnasyon teorisi, daha önce bu yaşamda doğmadan önceki bir yaşamda başkası olarak yaşadığımızdır. Her ne kadar geçmiş yaşamlarının doğru kişisel bilgilerini hatırlıyor gibi görünen bazı ilginç hesapları olsa da, reenkarnasyona inananlar, çoğumuzun bir önceki yaşamın hatırlanmasına gerek kalmadan gelecek hayata geçtiğini iddia ediyor. Bu, eski hayatımızdan doğrudan bir hatıra taşıyamadığımız anlamına gelir. Reenkarnasyondaki inananlar, yeni yaşamımıza bilinç durumlarını yansıtan bir dizi işaretle geldiğimizi söylüyorlar.
Bunun anlamı, bir bilinç düzeyinde yaratılan hatıraların başka birine alınamayacağıdır (sarhoşken olan bir şeyi hatırlayamamak gibi). Dejavu anormal bir bilinç düzeyinde gerçekleştiğinden, reenkarnasyon teorisi, anı önceki bir yaşamdan bir sinyal olarak ifade ederek deneyimi açıklar. Çevrede, bilinç geçişinin gerçekleşmesini sağlayan bir tetikleyici olabilir.
Belki de önceki varoluşumuzdan belli bir sesi, kokuyu ya da görüntüyü tanıyoruz ve önceki yaşamımızı bir an için hatırlıyoruz (bu, geçmişi neden bugün yaşadığımızı hissettiğimizi açıklar). Ancak, bu teoriyi bilimsel olarak ispatlamanın veya ispat etmenin bir yolu yoktur. Her şey bir inanç meselesine bağlı!
1- Gerçeklikte Bir ‘Aksaklık’
“Aksaklık” teorisi belki de listemizdeki en tuhaf ama heyecan verici açıklamadır. Dejavu kısa bir süre sonra unutacağınız yaşamınızda küçük bir an gibi görünebilir, ancak bu teori doğruysa, deja vu gerçekten olağanüstü bir olay olabilir. Glitch teorisi, deja vu’yu gerçekliğimizdeki anlık bir dağılım olarak tanımlar.
Albert Einstein, zamanın böyle bir şey olmadığını, yani zamanın düzen ve yapı oluşturmak için yapılan bir insan yaratması olduğunu öne sürdü . Bununla birlikte, zaman basitçe deja vu’nun bize küçük bir mola verdiği bir yanılsama olabilir. Bu, neden bir an önce yaşadığımızı hissettiğimizi açıklar.
Eğer zaman tamamlanmış bir kongre ise, geçmiş, şimdi ve gelecek olduğuna inandığımız şeyler aslında aynı anda oluyor. Bu nedenle, deja vu gerçekleştiğinde, aynı anda birden fazla deneyim yaşayabileceğimiz daha yüksek bir bilinç seviyesine geçiyoruz.
Bu teorinin de daha geniş sonuçları var. Dejavu gerçekte bir aksaklıksa, bu, bir deja vu deneyimi yaşandığında, evrenimizin temellerine zarar gelmesi anlamına gelebilir. Bazı insanlar, bunların UFO ‘ların görülebileceği anlar olduğunu varsayıyor, çünkü deja vu farklı gerçeklikler arasında köprüler açıyor.
Çeviri: HİLMİ TUNAHAN ÖZEN
