Gökbilimciler güneş sisteminin dışındaki uzayda yaşam belirtilerini aradıklarında çoğunlukla araştırmacıların biyoteknoloji dedikleri şeyi ararlar. Bunlar bir şeylerin başka bir dünyada yaşayıp yaşamadığını gösteren göstergeleridir.
Bu nedenle, Dünya Dışı İstihbarat Arayışı (SETI) radyo dalgaları gibi yabancı sinyaller bulabilmek adına çalışmalar yaptığını bizlere duyururken günümüzde çoğu astronom, aslında hayata bağlı maddelerin kimyasal parmak izlerini arıyor.
Mesela, Dünya üzerindeki oksijen bizim en net biyokimyamızdır. Hayatımızın üç buçuk milyar yıldan daha uzun bir süre önce yükselişinden bu yana gezegenimizdeki en büyük dış değişimdir.
Fakat oksijenin olması yaşam için tek yol değil. Bu nedenle gökbilimciler, oksijen bakımından zengin bir dünya bulurlarsa bizleri yanıltmak istemezler. NASA, SISTINE adlı projeyle uzayda yaşama dair izler olup olmadığı üzerine bir araştırma yapacak.
Buradaki amaç, güneş sistemi dışındaki gezegenlerde yaşam belirtisi gösteren bir takım belirtilerin tam olarak ne olduğunu anlamak. SISTINE, ilk test lansmanını 5 Ağustos’ta yapacak, ikincisi ise 2020’de planlanıyor
Uzayda Yaşam Belirtileri Aranıyor
SISTINE projesiyle gökbilimciler gezegenleri olan yakındaki yıldızların spektrumlarını alabilirler. Bir yıldızın spektrumu gökbilimcilere tam olarak nasıl bir ışık verdiklerini söyler.
Özellikle, SISTINE diğer yörüngeli teleskopların göremediği bir aralıkta ultraviyole ışığını hedef alacaktır.
Bu özel ışık rengi, karbondioksit ile etkileşime girerek moleküler oksijeni geride bırakmak için karbonu ikiye böler(birbirine yapışmış iki oksijen atomu). Veya bir kısmı moleküler oksijen olarak yeniden birleştirilen hidrojen ve oksijeni ayıran su buharına çarpabilir.
Bu durumlarda gökbilimciler, hiç yaşam olmasa bile oksijen bakımından zengin bir atmosferi gözlemleyebilirler.
Bizim güneş sistemimizde bu şekilde bir ultraviyole ışık türü, dünyamızın kimyasına güçlü etki yapacak şekilde bulunmuyor, bu yüzden de atmosferimizde büyük miktarda oksijen oluşarak yaşam devam etti. Ancak bu her yerde geçerli bir kural değildir.
Örneğin M cüceleri olarak adlandırılan daha küçük, daha sönük yıldızların güneşimizden daha sık parlama eğilimi göstermesi, yörüngesindeki gezegenlerinde oksijen oluşturabilecek parlak ultraviyole ışık akımları üretme eğiliminde olduğunu gösterir.
SISTINE ‘nın ilk lansmanında, teleskopun doğru UV ışığı türünü bulabildiğinden emin olmak için yalnızca bir kalibrasyon çalışması olacaktır. Ve test olarak bir exoplanet[1] yerineUV ışığında parlak olan NGC 6826 adında bir gaz bulutu hedefleniyor. Bu iyi giderse, Alpha Centauri[2] sistemini kontrol etmek için 2020’de tekrar piyasaya sürülecekler.
Test aynı zamanda yeni ayna kaplamaları ve detektör plakalarını da deneyecek ve astronomların sahte biyo-imzaları[3] anlamak için dış gezegenlerin yıldızlarını nasıl kullanabilecekleri hakkında yeni bilgiler sunacak.
Ne de olsa, oksijen dünyadaki yaşamla ilgili tek gaz değil; metan da büyük bir parçasıdır. Ayrıca biyolojik olmayan süreçlerle de taklit edilebilir. Bilim insanları bu maddelerin yaşamın yokluğunda nerede ve ne zaman ortaya çıktığını daha iyi anlayarak gerçeği bilmeye bir adım daha yaklaşacaklardır.
Sözlük:
[1]Güneş dışı gezegen ya da ötegezegen, Güneş Sistemi ‘nin dışında ve başka bir yıldızın yörüngesinde bulunan gezegendir.
[2]Alfa Centauri, Güneş’e en yakın yıldız sistemi. Rigel Kent de denir. Güneş’ten ortalama uzaklığı 4,37 ışık yılı olan Alfa Centauri yıldız sistemi, birbirinin çevresinde dönen iki Güneş benzeri yıldız ve büyük olasılıkla onlardan çok daha uzakta yer alan bir kırmızı cüce yıldızdan oluşur.
[3]Biyo-imza, herhangi bir madde – bir element, izotop veya molekül gibi – veya geçmiş veya şimdiki yaşamın bilimsel kanıtını sağlayan hadisedir.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
Dünya dışı yaşam arayışımızdaki 11 gerçek
Antik Mısır’ın Dünya Dışı Yaşamla Temas Ettiğinin 6 Kanıtı
Hollandalı biyologların buluşu, dünya dışındaki yaşamın keşfi konusunda umut oldu
Editör / Yazar: Muhammed Ragıb ÇALIK
